Οι πιονέροι επανακάμπτουν

Στο τέλος του Οκτωβρίου ο Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε Διάταγμα για τη δημιουργία του πανεθνικού «Ρωσικού κινήματος μαθητών», μιας οργάνωσης που πολλοί τη συγκρίνουν με το υφιστάμενο επί Σοβιετικής Ένωσης κίνημα των πιονέρων.

Σύμφωνα με το Διάταγμα που υπέγραψε ο πρόεδρος της Ρωσίας στις 29 Οκτωβρίου, στη χώρα θα δημιουργηθεί η κοινωνική δημόσια οργάνωση παιδιών και νεολαίας «Ρωσικό κίνημα μαθητών» (ΡΚΜ). Σκοπός του κινήματος θα είναι «η συνδρομή στη διαμόρφωση της προσωπικότητας επί τη βάσει του έμφυτου στη ρωσική κοινωνία συστήματος αξιών». Δεν είναι ακόμα σαφές με ποιο τρόπο θα λειτουργεί το κίνημα, και εάν η κατάταξη σ’ αυτό είναι υποχρεωτική για τους μαθητές ή εθελοντική. Εμπνευστές της δημιουργίας της οργάνωσης είναι βουλευτές της Κάτω Βουλής. Όπως γράφει η ιστοσελίδα Gazeta.ru, ο βασικός «σκελετός» του κινήματος αναμένεται να συσταθεί ήδη στις αρχές του 2016.

Τα ΜΜΕ έσπευσαν αμέσως να συγκρίνουν τη νέα οργάνωση με το κίνημα των πιονέρων (πρωτοπόρων) που υπήρχε στην ΕΣΣΔ και συνένωνε ένα μεγάλο αριθμό παιδιών και εφήβων. Κατά τα άλλα, η αντίδραση στην πρωτοβουλία ήταν διφορούμενη, ενώ οι γονείς για την ώρα δεν καταλαβαίνουν καλά τι να περιμένουν από αυτή. Εκπρόσωποι της κοινωνικής οργάνωσης «Σύλλογος γονέων των μαθητών» είναι προσεκτικοί στις εκτιμήσεις τους. Η επιμελήτρια του Συλλόγου, Σβετλάνα Σακάεβα, αναφέρει ότι «οι έφηβοι νιώθουν την ανάγκη ν’ ακολουθήσουν μια κοινή ιδεολογία, να αισθανθούν μια ενότητα με τους συνομηλίκους τους, να συμμετάσχουν σε οργανωμένες εκδηλώσεις. Αν αυτή η ανάγκη οδηγηθεί προς μια θετική κατεύθυνση, τότε μπορεί να γίνει λόγος για σημαντικό ρόλο του συγκεκριμένου προγράμματος στην ανάπτυξη και διαμόρφωση του ατόμου».

Μια άλλη εκπρόσωπος του «Συλλόγου γονέων των μαθητών», η Σβετλάνα Τετέρινα, εκφράζει φόβους ότι οι «νέοι πιονέροι» θ’ αποτελέσουν ιδεολογικό εργαλείο. Όπως αναφέρει στην RBTH, «αν το ΡΚΜ καταφέρει να ενσταλάξει έναν υγιή πατριωτισμό, τότε αυτό θα είναι καλό. Αν όμως κάποιος θέλει να χρησιμοποιήσει την παιδική οργάνωση ως προπαρασκευαστική ομάδα νέων μελών κάποιου κόμματος, τότε είμαι κατηγορηματικά εναντίον και δεν κρίνω σκόπιμο ο γιος μου να συμμετάσχει σε μια τέτοια οργάνωση».

Η ιστορία των πιονέρων

Η οργάνωση των πιονέρων ιδρύθηκε στην ΕΣΣΔ στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν την κρατική ηγεσία απασχόλησε η ανάγκη εργασίας με τα παιδιά και τους εφήβους για τη διαπαιδαγώγησή τους με βάση τα κομμουνιστικά ιδανικά. Οι δημιουργοί των πιονέρων χρησιμοποιούσαν σε μεγάλο βαθμό την εμπειρία των εμφανισθέντων στη Δύση στις αρχές του 20ου αιώνα νεανικών προσκοπικών κινημάτων. Η οργάνωση θα έπρεπε να γίνει «προσκοπική ως προς τη μορφή της και κομμουνιστική στο περιεχόμενο». Το κίνημα γρήγορα απέκτησε μαζικό χαρακτήρα και ήταν ιδεολογικό εργαλείο στη διαπαιδαγώγηση. Οι πιονέροι ήταν μαθητές του γυμνασίου ηλικίας 10-14 ετών και στη συνέχεια εντάσσονταν κατά κανόνα στην Κομμουνιστική Ένωση Νεολαίας, την Κομσομόλ.

Στόχος του κινήματος των πιονέρων στην ΕΣΣΔ ήταν επίσης η οργάνωση του ελεύθερου χρόνου. Ασχολούταν με την οργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων και κάθε λογής κοινωνικών πρωτοβουλιών, μέχρι και η συγκέντρωση μεταλλικών απορριμμάτων ή άχρηστου χαρτιού. Οι εντυπώσεις των Ρώσων για την εμπειρία του κινήματος των πιονέρων διαφέρουν αισθητά. Ενώ κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτό βοηθούσε τα παιδιά να βρουν τη θέση τους στη ζωή, να κοινωνικοποιηθούν, άλλοι το επικρίνουν ότι "επέβαλε ιδεολογία και καλλιεργούσε τη μισαλλοδοξία προς εκείνους που δεν εντάσσονταν στο σύστημα."

Οι πιονέροι σήμερα  

Στη σύγχρονη Ρωσία υπάρχουν «διάδοχα» κινήματα των σοβιετικών πιονέρων. Ορισμένα από αυτά συνδέονται στενά με το Κομμουνιστικό κόμμα και έχουν πολύ στενό χαρακτήρα, αλλά υπάρχουν και πιο γενικού τύπου, όπως η «Ένωση οργανώσεων πιονέρων – Ομοσπονδία παιδικών οργανώσεων», μια μη εμπορική ένωση που περιλαμβάνει οργανώσεις παιδιών και πιονέρων απ’ όλη τη Ρωσία και θεωρείται φυσικός διάδοχος του Πανενωσιακού Οργανισμού Πιονέρων.

Η αντιπρόεδρος της Ένωσης, Ιρίνα Φρίσμαν, τόνισε ότι το κράτος πρέπει να εξετάσει το θέμα της συνένωσης των νέων, αλλά να επιλέξει προσεκτικά τη μορφή που θα έχει. Όπως ανέφερε, «είναι ακόμα απόλυτα ασαφές το πώς θα λειτουργεί αυτή η οργάνωση. Ελπίζω πως κατά τη δημιουργία της θα ληφθεί υπόψη όχι μόνο η γνώμη των ειδικών, αλλά και των ίδιων των παιδιών, διαφορετικά απλώς θα την αγνοήσουν ή θα συμμετάσχουν τυπικά και μόνο».

Πηγή: Σύγχρονη Ρωσία

Η είδηση νομίζω πως προσφέρεται για πολλαπλούς προβληματισμούς. Τόσο για το αυτονόητο, το κράτημα δηλαδή της μορφής των οργανώσεων των "νέων πρωτοπόρων" για να γεμίσει αυτή με άλλο περιεχόμενο, όσο και για κάτι σημαντικότερο για εμένα. Την αδυναμία της Ρωσικής κοινωνίας να σταματήσει να αποσυντίθενται εντός των καπιταλιστικών πλαισίων και να ψάχνει εναγωνίως τρόπους επιστροφής στους σοσιαλιστικούς θεσμούς και τις παραδόσεις της. Με ενδιαφέρει κυρίως το 2ο. Ίσως να είναι πολύ σημαντικότερο από ότι φαντάζει σε πρώτη ανάγνωση, καθώς ο σοσιαλισμός δεν είχε λύσει μόνο υλικά ζητήματα, αλλά και ηθικά, πνευματικά, κλπ...