Κάποιος Μεχμέτ δερβίς εφέντης, καταγόμενος εκ μιας των εν Τριπολιτζά οικογενειών, ανήρ έμπειρος εις την οθωμανικήν γλώσσαν, και επομένως από τους κατά πολλά χρησίμους και αναγκαίους εις το υπουργείον τούτο, δια τα καθημέραν παρεμπίπτοντα έγγραφα, τεμεσούκια και χοτζέτια. Ευχαριστείται να προσκοληθή εις το υπουργείον με εκατόν γρόσια μηνιαίον προς εξοικονόμησιν της οικογενείας του.Εμφανίζεται και σ’ άλλα έγγραφα αυτός ο φιλέλληνας και φιλόκαλος Τούρκος. Τα ελληνικά του, βέβαια, δεν ήταν τόσο καλά όσο (υποθέτουμε) τα οθωμανικά του. Γράφει τον Απρίλιο του 1825:
Περιττόν το υπουργείον να τον συστήση ήδη προς την Διοίκησιν, ως άνθρωπον καίτοι τούρκον όντα, φιλέλληνα όμως και φιλόκαλον, ως πολλάκις το απέδειξεν ο ίδιος πραγματικώς.
Προς το σηβαστόν εκτελεστικόν σώμαΤα ελληνικά του δερβίση είχαν πάντως βελτιωθεί μέχρι τον Φλεβάρη του ’28, οπότε γράφει προς τον Καποδίστρια ότι η μετά των Ελλήνων σχέσις μου μεταξύ του τοσαετούς διαστήματος της διαγωγής μου εστάθη ανεπίληπτος ως προς τας οθωμανικάς προλήψεις… η πείρα με απέδειξε πρόθυμον εις το να συμπάσχω, και να συνδυστυχώ μετά των ελευθέρων Ελλήνων, προτιμήσας την ελευθέραν ζωήν μάλλον, ή την μετ’ ευκλείας υπόζυγον μετά των ομοφύλων μου διαγωγήν… τούτο μετηρχόμην ουχί ως προδίδων το ομογενές μου, αλλ’ ως ζηλωτής υπέρμαχος της ελευθερίας εξ υπαρχής.
αφού αποφάσισα να αποθάνο εις τηγήν εις στην οπίαν εγενίθιν να δουλέψο τιν ελινικιν διοίκησιν εις ότι δήνομεν με σταθερότιτα και επιμέλιαν κατίντισα να ηστεριθό όλα τα μέσα τα οποία δήναντε να μου φιλάξουν ειςτινιγίαν και τιν επιμέλιαν του να εκπλιρό το χρέος, εις στο οπίον ήμε διορισμένος το να εξιγίσο τα μέσα, οπου μου λίπουν είνε περιτόν διότι η σεβαστί διοίκησις τα γνορίζι βλέπει ότι ήμε γυμνός ηξεύρι ότι ηστερούμε τον καθιμερινόν έξοδόν μου…
δούλος σας δερβής μεχμέτ εφένδης
Παράξενη περίπτωση· δεν είναι ο μόνος, ωστόσο:
Και αν νομίζουμε ότι πρόκειται μόνο για μεμονωμένες περιπτώσεις αυτομόλων, να και ένα κατάστιχο με την οθωμανική εκατονταρχία του Μουστάφα διατελούσα παρά χιλιάρχω νικολάω Κριεζώτη, εν έτει 1828 πάλι. Βλέπει κανείς στον κατάλογο ανάκατα τον Μουστάφα Γκέκα (45 ετών, εκατόνταρχο), τον Γεώργη Μυτιληναίο, τον Βεΐζη Αράπη (Αλβανό, 27 ετών), τον Σουλεϋμάν Γκέκα και τον αλβανό τζαφάρη, τον Μεχμέτη από το Αϊβαλί και τον Μήτρο Καλόγερο (από τον Εύρυπο), τον Παναγιώτη απ’ τη Θήβα και τον Μεχμέτη από την Τριπολιτζά. Είναι παράξενο ότι δεν μοιάζει να ξέρουμε τίποτα άλλο για αυτή την «Οθωμανική εκατονταρχία» πέρα από το συγκεκριμένο έγγραφο! Παρομοίως, την ίδια χρονιά, οι υποφαινόμενοι οθωμανοί Αχμέτης Λοφτζαλής, Αχμέτης Βιδηνλής και Ισμαήλ Ανδριανοπολίτης αναφέρουν ότι αφ’ ου καιρού εσύστησεν ο Κ. Αθανάσης Παπάζογλους το πρώτον ιππικόν εμβήκαμεν υπό την οδηγίαν του.
Ναι, ξέρουμε ότι τελικά δεν ήταν πάντα καλύτερα για όλους. Αλλά, δεν θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την πρόθεση;
________________
Βασική πηγή βιβλιογραφίας: Spyros D. Loucatos, «Les arabes et les turcs philhellènes pendant l’insurrection pour l’indépendance de la Grèce«, Balkan Studies 1980, σελ. 233-273. Υπάρχει και προγενέστερη ελληνική βερσιόν: Σπυρ. Λουκάτος, «Τουρκο-αλβανικού φιλελληνισμού εράνισμα κατά την ελληνικήν Εθνεγερσίαν», Αθηνά, τ. ΟΓ΄-ΟΔ΄ (1972-1973), σ. 43-63. Και ένα-δυο άλλα κείμενα, όπως του Παναγιώτη Στάθη για τους Mουσουλμάνους στον αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας, (και άλλο ένα εδώ), του Κώστα Καψάλη για τρεις οθωμανούς αγωνιστές από το Λιδωρίκι, και μερικά ακόμα, που όλα σχεδόν βασίζονται στο άρθρο του Λουκάτου. Για τον Σανιζαντέ: Z. Yılmazer επιμ., Şâni-zâde Mehmed ‘Atâ’ullah Efendi: Şânî-zâde târîhi [Osmanlı tarihi (1223-1237 / 1808-1821)], Κων/πολη 2008, σελ. 1065.
Πηγή: Δύτης των νιπτήρων
Και φυσικά όλα τα παραπάνω, ούτε "περίεργα" είναι, αλλά ούτε κ καν πρωτόγνωρα...
O Bασίλης Ραφαηλίδης, στο βιβλίο του "Οι λαοί των Βαλκανίων", αναφέρει ότι η αρχική πρόταση του Κολοκοτρώνη για την δημιουργία του ελληνικού κράτους ήταν η δημιουργία ενός ενιαίου κράτους με 2 θρησκείες (ορθόδοξο χριστιανισμό & μουσουλμανισμό) & 2 γλώσσες (ελληνικά & αρβανίτικα), βασιζόμενος στο ότι υπήρχαν 4 ειδών οπλαρχηγοί (χριστιανοί έλληνόφωνοι - μουσουλμάνοι ελληνόφωνοι- αρβανίτες ορθόδοξοι -αρβανίτες μουσουλμάνοι). Δυστυχώς δεν βρήκα περισσότερες πηγές σχετικά με αυτό το ζήτημα. Γνωρίζουμε όμως ότι πολύ αγωνιστές ήταν Αρβανίτες, καθώς και ότι όντως υπήρχαν αγωνιστές Μουσουλμάνοι (Αλεβίτες) όπως ο Ανδρούτσος. Eπίσης είναι γνωστό ότι ο Σουλτάνος καταπίεζε και μουσουλμανικούς πληθυσμούς, δεν έκανε καμία διάκριση, και μάλιστα οι χριστιανικοί πληθυσμοί εξ'αιτίας των προνομίων που είχε παραχωρήσει στον κλήρο ενδεχομένως να περνούσαν και λίγο καλύτερα σε σχέση με τους μουσουλμάνους.
ΑπάντησηΔιαγραφήΧρ.Κ.
@Χρ.Κ.:
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ ενδιαφέροντα κείμενα έχει το μπλογκ ("δύτης των νιπτήρων") από το οποίο αναδημοσίευσα το παραπάνω.
Μια άξια λόγου μαρτυρία από την πολιορκία της Πάτρας που έχει καταγραφεί, διασώζει τον διάλογο ενός "τούρκου" πολιορκημένου με έναν "έλληνα" πολιορκητή (στα ελληνικά φυσικά μίλαγαν και οι δύο):
"-Γιατί μας χτυπάτε μωρέ άπιστοι, αφού εμείς δεν σας πειράξαμε;
-Σας χτυπάμε γιατί θέλουμε την ελευθερία μας,είμαστε οι απόγονοι του Λεωνίδα και του μέγα Αλέξανδου...
-Μα και εμείς απόγονοι αυτών είμαστε!" :D
Το μεταφέρω χοντρικά κ από μνήμης.
Το ρεζουμέ είναι πως στην συγκεκριμένη περίπτωση ο "τούρκος" ήταν απλά έλληνας μουσουλμάνος, κ μάλιστα με απόλυτη επίγνωση της εθνικής του καταγωγής...
Το γεγονός δε, πως μιλάει στον πληθυντικό φανερώνει πως προφανώς δεν αποτελούσε την εξαίρεση σε κάποιον κανόνα.
Tο ναυτικό μουσείο της Ύδρας έχει εξαιρετικά εκθέματα γύρω από την επανάσταση του 21 & τους αγωνιστές του. Μέσα από κάποια λοιπόν εκθέματα (κυρίως από τα οικογενειακά κειμήλια της οικογένειας Κουντουριώτη) φανερώνεται αυτή η μίξη θρησκειών στις τάξεις των αγωνιστών. Άλλωστε όπως αναφέρει πάλι ο Ραφαηλίδης στο ίδιο πάλι βιβλίο, σε αυτό το χωνευτήρι των λαών με τους τόσους κατακτητές που περάσανε, ο απλός λαός προκειμένου να γεμίσει την κοιλιά του και να έχει το κεφάλι του στη θέση του μπορεί να άλλαζε θρησκείες από την μια μέρα στην άλλη. Κάτι πολύ λογικό που μπορεί να συμβεί και στις μέρες μας.
ΔιαγραφήΧρ.Κ.