Κύρκου ανάβασις

Ένα κείμενο του 1989 που αν και τα όσα αναφέρει για το ΚΚΕ αποτελούν πια μια μακρινή δυσάρεστη ανάμνηση, όσον αφορά την "ανανεωτική αριστερά" αντίθετα, Θα αρκούσε να αλλάξουν μόνο κάποια ονόματα και ημερομηνίες(ούτε καν όλα), για να έχει γραφτεί ...σήμερα το πρωί, καθώς κάποια πράγματα παραμένουν απαράλλαχτα τα ίδια ("αναλύσεις"-"επιχειρήματα"), και μάλιστα στο όνομα της ..."ανανέωσης".
Απολαύστε το.

του Μπάμπη Αντωνίου

Εισαγωγή

Η «συγκυβέρνηση» της παραδοσιακής Αριστεράς με τη Δεξιά παρουσιάστηκε ως μια «ελληνική διεθνής πρωτοπορία» (Κ. Μητσοτάκης), που σε μεγάλο βαθμό προέκυψε από τις «νέες ιδέες» που διαμόρφωσε κατά τα τελευταία χρόνια η παραδοσιακή Αριστερά. Μάλιστα, οι περισσότεροι αναγνωρίζουν, ότι για τη διαμόρφωση αυτών των «νέων ιδεών» αποφασιστική υπήρξε η συμβολή του Λεωνίδα Κύρκου και η πολιτεία του νεόκοπου κόμματος του.

Αν ασχολούμαστε εδώ ονομαστικά με την πολιτεία του ανδρός αυτό οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στο γεγονός ότι το πρόσωπο αυτό - δημόσιο και πολιτικό λειτουργεί σαν μάσκα των ιδεών εκείνων που αναπαράγουν διαρκώς το σύνδρομο της ήττας της Αριστεράς από τον εμφύλιο και τη δικτατορία μέχρι τη μεταπολίτευση και τη σημερινή «κάθαρση».

Η Ε.ΑΡ. τελικά κατάφερε να περάσει την γραμμή της στον
ΣΥΝασπισμό. Με βοήθεια και μέσα από το ΚΚΕ φυσικά.
Στο κέντρο η Μαρία Δαμανάκη.

«Κύρκου ανάβασις», λοιπόν, με την ίδια έννοια που η Αριστερά της ήττας ξεδοντιασμένη, παροπλισμένη και πολιτικά ακίνδυνη ανεβαίνει στην πολιτική σκηνή και καμαρώνει σαν τον κομπάρσο, που επειδή στέκεται ντυμένος φανταχτερά στο κέντρο της σκηνής καμώνεται πως είναι ο πρωταγωνιστής και νομίζει ότι το φιλοθεάμον ακροατήριο έχει τη δική του αφέλεια και ευπιστία. Όμως το κοινό στο θέατρο πληρώνει και απαιτεί να δει τον πρωταγωνιστή που αναγνωρίζεται σ' όποιο σημείο της σκηνής κι αν βρίσκεται. Αν και τη συνέχεια θα την παρακολουθήσουμε αλλού, έχει νομίζουμε κάποιο ενδιαφέρον να ξαναθυμηθούμε θέσεις σταθμούς στην πορεία του ανδρός και της Αριστεράς της ήττας που συμπυκνωμένα εκφράζει και που φαίνεται σήμερα να χρίζεται ως η μόνη «σύγχρονη», «αριστερή» πολιτική, με την απαραίτητη βέβαια συμφωνία και συμπαιγνία του ΚΚΕ που «εκσυγχρονίζεται» και «κυρκοποιείται». Ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ότι αυτές οι «νέες», «πρωτοποριακές», «υπεραστικές», κλπ. θέσεις που υποστηρίζει σήμερα ο Συνασπισμός και κυρίως ο Λεωνίδας Κύρκος είναι «παλιές όπως ο δρόμος» (γαλλική παροιμία) και είχαν ήδη τις συνέπειες τους στην πορεία του αριστερού κινήματος. Ας παρακολουθήσουμε όμως επιγραμματικά τη μακρά πορεία του Λ. Κύρκου από τα «ρήγματα» του Γ. Παπαδόπουλου μέχρι την «κάθαρση» του Κ. Μητσοτάκη με πολλούς και ενδιαφέροντες ενδιάμεσους σταθμούς.

1. Ο Κύρκος ως Κ. Λουκίδης και τα «Προβλήματα του αντιδικτατορικού αγώνα»

Ήδη το 1972, αρθρογραφώντας στην ΚΟΜΕΠ του ΚΚΕ(ες) με το - ψευδώνυμο Κ. Λουκίδης, ο Λ. Κύρκος είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει τη «νεωτεριστική» πολιτική του σύλληψης Υπόκλιση στην αστική πολιτική εξουσία (όποια μορφή κι αν έχει αυτή), διεκδίκηση για την Αριστερά του ρόλου του διαχειριστή του καπιταλιστικού καθεστώτος, ακόμα κι αν η πολιτική μορφή του είναι η «φιλελευθεροποιημένη» χούντα.

Ας παρακολουθήσουμε, όμως, τα επιχειρήματα του Λ. Κύρκου, από το άρθρο του «Προβλήματα του αντιδικτατορικού αγώνα» (1972)ς

«Ας απαντήσει ο κ. Πρωθυπουργός, ποιες είναι οι προθέσεις του, θα διαιωνίσει το καθεστώς της δικτατορίας, ή θα βαδίσει στην πλήρη εφαρμογή τον συντάγματος τον '68, δηλαδή στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία που αυτό προσδιορίζει; Το δίλημμα για τη χούντα είναι καίριος η διαιώνιση της δικτατορίας πυκνώνει τις αντιδράσεις του ελληνικού λαού, διογκώνει την δυσφορία και μέσα στα διεθνή στηρίγματα της χούντας (ΗΠΑ ΝΑΤΟ), αποκαλύπτει το αληθινό πρόσωπο της 21.4 ενώ παράλληλα εξασφαλίζει τα συμφέροντα της σημερινής ηγετικής μαλιταριστικής ομάδας, των οικονομικών κύκλων και των διεθνών στρατοκρατών που την στηρίζουν και αποτρέπει, με τη βία του στρατιωτικού νόμου, την παρεμβολή των μαζών και των αντιδικτατορικών πολιτικών δυνάμεων. Από την άλλη, η πλήρης εφαρμογή τον συντάγματος του '68 θα ανοίξει κάποιους δρόμους για τη λαϊκή παρέμβαση και απειλεί έτσι να υπονομεύσει το οικοδόμημα τον απριλιανού πραξικοπήματος, που φράζει το δρόμο προς τις δημοκρατικές αλλαγές που αξιώνει η χώρα.»

Σπύρος Μαρκεζίνης

«Εκείνο που ζητάμε στο σημερινό στάδιο είναι: να μπορεί ο λαός ελεύθερος κι ανεπηρέαστα, να εκλέξει μέσα από ελεύθερες και αδιάβλητες εκλογές με αναλογική, και με τη συμμετοχή όλων χωρίς εξαίρεση των πολιτικών κομμάτων που θα θέλουν να μετάσχουν, τους αντιπροσώπους του, με την εντολή να εφαρμόσουν ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα αποκατάστασης της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Αυτή η πρόταση, υπερφαλαγγίζει όλα τα ερωτήματα, με την έννοια, ότι λύνει το θεμελιώδες - Δημοκρατική διαδικασία, προσφυγή στην πηγή της λαϊκής κυριαρχίας - και μεταθέτει για ένα κατοπινό στάδιο τη λύση όλων των εκκρεμοτήτων.»

«Η πρόταση αυτή λειτουργεί προς κάθε κατεύθυνση - φυσικά και την κατεύθυνση της χούντας με την έννοια ότι αν θέλει, ας σχηματίσει πολιτικό κόμμα και ας συμμετάσχει στη δημοκρατική διαδικασία.»

«Η πιο θεμελιώδης από τις αντιφάσεις είναι το γεγονός ότι η ωμή στρατοκρατία προσπαθεί να μιλήσει με όρους "Δημοκρατίας". "Η Ελλάδα της 21.4 αποτελεί το πιο δημοκρατικό καθεστώς της Μεσογείου" - και αυτή η αντίφαση είναι αποτυπωμένη, με όλους βέβαια τους περιορισμούς, στο σύνταγμα της χούντας, του 1968. Τίθεται το ερώτημα: πρέπει, είναι ηθικό και δικαιολογημένο, οι αντιδικτατορικές δυνάμεις να επωφεληθούν από αυτήν - κι από όλες τις άλλες - την αντίφαση, ή ο αγώνας πρέπει να ασκείται με αποκλειστικό στόχο την άμεση ανατροπή της χούντας και του συντάγματος της;»

«Όλοι μας ευχόμαστε να ανατραπεί, αύριο κιόλας, η στρατοκρατική τυραννία, θαύματα όμως δεν γίνονται και δεν πρέπει ποτέ πια να εκλαμβάνουμε τις επιθυμίες μας για πραγματικότητες.»

Του ..."δημοκρατικού μετώπου" και αυτός

«Εκτιμούμε σαν θετικό στοιχείο, ότι ο Κωνσταντίνος κατήγγειλε, έστω με το εκτρωματικό αντιπραξικόπημα της 13.12.67, τη δικτατορία και αρνήθηκε ως τώρα να "συμφιλιωθεί" μαζί της. Εκτιμούμε όμως σαν αρνητικό στοιχείο, ότι δεν πήρε καμμιά θετική πρωτοβουλία για να ενισχύσει ης αντιδικτατορικές δυνάμεις, να δυσχεράνει - και μπορούσε - τη θέση της στρατοκρατίας, να καταστήσει ακόμα mo σαφή την απόσταση από το καθεστώς της Αθήνας. Εκείνο που ενδιαφέρει περισσότερο είναι οι δυνάμεις που, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, συσπειρώνονται γύρω από το βασιλιά ή πάντως δεν αδιαφορούν για το θρόνο. Πιστεύουμε ότι αυτές οι δυνάμεις που είναι αντιδικτατορικές, δεν μπορούν ούτε πρέπει να αγνοηθούν στον αντιδικτατορικό αγώνα, φέρνουν μαζί τους πολύτιμα στοιχεία - σαν άτομα και σαν δεσμούς με τις ένοπλες δυνάμεις - και πρέπει να ενεργοποιηθούν στον αγώνα για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας».

«Οι διεθνείς ζυμώσεις έχουν δείξει, ότι και στην Αμερική και στους κόλπους του NATO, λειτουργούν δυνάμεις που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επιζητούν να αποδεσμευτούν από τις ψυχροπολεμικές απόψεις, που οδήγησαν στη δημιουργία των στρατιωτικών συνασπισμών. Ένα πεδίο εφαρμογής των νέων αναζητήσεων, πρέπει να γίνει η Ελλάδα. Μια σαφής τοποθέτηση των φιλονατοϊκών δυνάμεων τον αντιδικτατορικού στρατοπέδου, θα θέσει τους Αμερικάνους και το NATO, στο οξύτατο δίλημμα: ή να συνεχίσουν την υποστήριξη της χούντας και να αποξενωθούν από τους δεσμούς και τις συμπάθειες που έχουν σε ευρύτατο τμήμα του αστικού κόσμου της Ελλάδας - οι συζητήσεις στο αμερικάνικο Κογκρέσο απεκάλυψαν ότι ήδη το πρόβλημα έχει επισημανθεί από αυτή του την πλευρά - ή να τροποποιήσουν τη στάση τους με το φιλονατοϊκό κόσμο της Ελλάδας.»

Όλοι οι καλοί χωράνε

«Δεδομένου ότι ΜΕΣΑ στις αντιδικτατορικές δυνάμεις συμπεριλαμβάνονται και τμήματα της μεγαλοαστικής τάξης, με ποικίλους δεσμούς προς τα μονοπώλια και τους ξένους και που είναι κατά της στρατοκρατικής δικτατορίας, όχι όμως κατά των μονοπωλίων γενικά και κατά του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ. Αυτές οι δυνάμεις δεν πρέπει να "χαρισθούν" στη χούντα.»

2. Ο πρώτος (προσωρινός) θρίαμβος της γραμμής Κύρκου: Η «λύση» Μαρκεζίνη.

Η «φιλελευθεροποίηση» Μαρκεζίνη κάνει τον Κύρκο να πιστέψει ότι η «ρεαλιστική» πολιτική του για συμμετοχή στη νομιμότητα και τις «διαδικασίες» της χούντας επιβεβαιώνεται από τα πράγματα, ως η γνήσια «δημοκρατική διέξοδος». Επιτίθεται, λοιπόν, με έπαρση στους Ν. Καλούδη και Χ. Φλωράκη οι οποίοι, όπως το σύνολο σχεδόν του πολιτικού κόσμου, παρέμεναν πιστοί στη στρατηγική ανατροπής της δικτατορίας.

Σε άρθρο του στα «Πολιτικά θέματα» ο Κύρκος θα πει:

«Γιατί το ζητούμενο δεν είναι ένας άλλος τύπος δικτατορίας, είναι η Δημοκρατία. Εκείνο όμως που ενδιαφέρει ακόμα περισσότερο και που η ανάλυση του Ν. Καλούδη αγνοεί, δεν είναι οι προθέσεις της δικτατορίας, αλλά οι αλλαγές που έχουν επέλθει στην εσωτερική της συνοχή, τα ρήγματα στις δυνάμεις που την επέβαλαν και την στήριξαν, η προϊούσα φθορά της.»

Ο Χ.Φλωράκης στο στρατοδικείο μαζί με άλλους
κομμουνιστές

«Η λαϊκή απόφαση κάτω μάλιστα από τις δεδομένες συνθήκες, θα λειτουργήσει σαν καταλύτης στις δημοκρατικές εξελίξεις. Ακόμα και αυτός ο κ. Σπ. Μαρκεζίνης επεσήμανε για δικούς του λόγους, την αποφασιστική σημασία του συσχετισμού των δυνάμεων. Η λαϊκή φωνή - είχε πει - είναι πλέον σημαντική από οιονδήποτε των Συνταγμάτων. Αυτό το στοιχειώδες και προφανές δεν το βλέπει ο Χ. Φλωράκης στο τέρμα του συλλογισμού του;»

3. Μεταπολίτευση '74 - ΕΑΡ '86: Περιμένοντας τον Γκοντό.

Δεν πρόκειται να ασχοληθούμε εδώ με παραθέσεις κειμένων, αποσπάσματα λόγων κλπ. θα αναφέρουμε απλά την εναγώνια αναζήτηση του δεξιού εταίρου με κώδικα ονόματα τύπου ΕΑΔΕ, ΑΣΔΗΣ (στο συνδικαλιστικό), την επίκληση του δεξιού πατριώτη, του - ψαρά της Θάσου... αλλά και τον παράλληλο φραξιονισμό και συστηματικό λικβινταρισμό που ξεκινάει από τις διαδικασίες του '73 στο ΚΚΕ(ες,), περνάει από τη διάσπαση της Β' Πανελλαδικής, τις τρόικες του '82, το «προεδρικό αξίωμα» στο ΚΚΕ(ες.) και τέλος την ίδρυση της ΕΑΡ. Αν έχει νόημα να σημειώσουμε κάτι από αυτή την πορεία είναι ότι ο Λ. Κύρκος είναι ο κόμβος των συνεχών «λαθών», συνοπτικά της γραμμής της ήττας και της δεξιάς υποχώρησης και ταυτόχρονα είναι εκείνος που αποψιλώνει το ΚΚΕ(ες,), προκειμένου να ανέλθει και τυπικά στη θέση του «ηγέτη» του κόμματος. Δεν είναι λοιπόν φαρισαϊκά τραγελαφικό, ο άνθρωπος που καλύτερα από κάθε άλλον ενσάρκωσε την ήττα και την αναρρίχηση, να ζητάει την παραίτηση ηγέτη άλλου κόμματος, επειδή το κόμμα του έχασε με 39% τις εκλογές;

4. «Κάθαρση» '89: Ο δεύτερος (προσωρινός) θρίαμβος της γραμμής Κύρκου, ή από τον Παπαδόπουλο στον Μητσοτάκη.

Η "αριστερή στροφή" του Κύρκου

Μέσα στο υπερωκεάνιο της «κάθαρσης» ο άνθρωπος μας χρίσθηκε λιπαντής στο λεβητοστάσιο, μια που γνωρίζει καλά και τις υπόγειες διαδρομές των κομματικών διεργασιών, αλλά και μπορεί παράλληλα με το λάδωμα των μηχανών να αποτρέψει πιθανές δολιοφθορές. Εδώ θα κλείσουμε προσωρινά το μικρό αυτό ανάγνωσμα, λέγοντας κατ' αρχήν ότι ο συναγελασμός με τον Αρχάγγελο της Κάθαρσης ελπίζουμε να βγάλει από το μυαλό του Λ. Κύρκου οριστικά και αμετάκλητα όλες τις κακές ιδέες που είχε στα χρόνια της δικτατορίας. Εξάλλου ο Κ. Μητσοτάκης ποτέ δεν υπήρξε αντικομουνιστής, ένας απλός διεκπεραιωτής βασιλικών πραξικοπημάτων ήταν ο άνθρωπος, και σε κάθε περίπτωση, χάρη στην ιδιότητα του «να υπερασπίζεται τις φιλελεύθερες ιδέες σε όποιο κόμμα και αν ανήκε» (προεκλογικό φυλλάδιο Ν.Δ. το 1985), μπορεί να είναι και ο αυριανός πρωθυπουργός. Έτσι λοιπόν, αναγνωρίζοντας το θετικό της αριστερής διολίσθησης του Λ. Κύρκου, (από τον Παπαδόπουλο στον Μητσοτάκη), ας παραθέσουμε μερικά πρόσφατα αποσπάσματα από εκτιμήσεις του, χωρίς σχολιασμό, ελπίζοντας ότι θα δημιουργήσουμε στον αναγνώστη το κατάλληλο αίσθημα ευφορίας, μετά από το βαρύ πρώτο μέρος του άρθρου. Ο λόγος λοιπόν στο Λ. Κύρκο και Avanti maestro!

α. Πολιτική με ταξική σκοπιά

Προς εμπέδωση. Απο μεζεδοπωλείο μας προέκυψε
αξιωματική αντιπολίτευση το 2012...

«Αυτό το όλοι, όλων, όλους, όλοι είναι κάτι που πρέπει να μπει στο ελληνικό λεξιλόγιο. Σε αποκλείω, με αποκλείεις, σε μαχαιρώνω, με μαχαιρώνεις, πρέπει να φύγουν από το λεξιλόγιο. Όποιος κατάλαβε αυτή τη φιλοσοφία είναι ανοιχτός στο 2000. Όποιος δεν κατάλαβε είναι κλειστός.»

«Ο Συνασπισμός της Αριστεράς επιβεβαίωσε τον αναντικατάστατο πατριωτικό δημοκρατικό του ρόλο στην ελληνική κοινωνία. Ο Συνασπισμός έρχεται να ενώσει.»

(και τα όνο αποσπάσματα παρατίθενται από άρθρο τον Π. Νούτσου, ΝΕΑ 119 89)

«Η πρόταση μας είναι να διαμορφωθούν δυνάμεις υγιείς με τις οποίες να μπορεί να υπάρξει μια συνεργασία. Έτσι ώστε να καταστεί ένας πραγματικός συνασπισμός κοινωνικώς και πολιτικών δυνάμεων που να μπορεί να διεκδικήσει την ηγεμονία στις εξελίξεις.

Να μην υποτιμάμε όμως από την άλλη πλευρά και τις ζυμώσεις που γίνονται στο χώρο της συντηρητικής παράταξης. Και αυτό σημαίνει ότι δεν θα πρέπει ν' αποδεχθούμε μια διχοτομία "δεξιά αντιδεξιά" αλλά θα πρέπει να δούμε και τα νέα ρεύματα που αναπτύσσονται στο χώρο της συντηρητικής παράταξης, τα οποία δεν αποκλείεται ν' αναζητήσουν τη σύγκλιση με την "άλλη όχθη" αντί με τον παραδοσιακό δεξιό χώρο.» (Καθημερινή 23 7 89)

β. Το αριστερό New Deal.

Αλαβάνος, Λαφαζάνης και Ανδρουλάκης ως μέλη του ΚΚΕ.
Τον πήραν τοις μετρητοίς τον Κύρκο... 

«Λ. Κύρκος: Η Αριστερά έχει προχωρήσει. Η Αριστερά δεν σκέφτεται μόνον ως Αριστερά. Η Αριστερά βλέπει με μια ευρύτατη εθνική σκόπευση. Το μεγάλο ζητούμενο είναι να βγει ο τόπος από τα σημερινά αδιέξοδα. Και η Αριστερά θα ήταν τυφλή αν περιόριζε την οπτική της μόνο στο χώρο της Αριστεράς.» (ΤΑ ΝΕΑ 2116 89)

γ. Στη ζούγκλα του μαυροπίνακα... ή γρανίτα από λεμόνι No 7
«ΤΑ ΝΕΑ: Δεν φοβάστε όμως ότι στις επόμενες εκλογές η προοπτική της αυτοδυναμίας της Ν. Δημοκρατίας θα είναι ένας πρόσθετος κίνδυνος, που θα λειτούργησα σε βάρος σας;

 Λ. Κύρκος: Σας βεβαιώνω ότι αυτήν τη στιγμή ο αέρας φυσάει στα πανιά τον Συνασπισμού. Ο Συνασπισμός ήρθε στην κεντρική πολιτική σκηνή. Τώρα δίνει εξετάσεις. Αν περάσει τις εξετάσεις και πάρει καλό βαθμό, τότε στις επόμενες εκλογές ο λαός θα πεις "Για να ενισχύσουμε αυτήν τη φρέσκια και ανερχόμενη δύναμη". Αν πάρει κακό βαθμό, ε, τότε ο λαός καλά θα κάνει να μας αποδοκιμάσει. 

ΤΑ ΝΕΑ: Από τι θα εξαρτηθεί ο κακός βαθμός;
Λ. Κύρκος: Από όλη μας τη συμπεριφορά. Όλοι οι οπαδοί μας λένε από παντού: "Κοιτάξτε να συμβιβαστείτε. Εάν δεν υπάρξει η κάθαρση, δεν μπορούμε να ανασάνουμε. Δεν είναι το νέφος που μας πνίγει, είναι η αθλιότητα".» (ΝΕΑ 21 5 89)

Για να μη σας κουράσουμε σταματάμε εδώ. θα μπορούσαμε να παραθέσουμε το κλείσιμο του Λ. Κύρκου σε κάποια Κ.Ε. της ΕΑΡ, όπου προτείνει τη σύγκλιση με ευρύτερες δυνάμεις ακόμα κι αυτές που μπροστά στο 2000 επανεξετάζουν τη νεοφιλελεύθερη στάση τους, ή την πρόσφατη πρόταση του για μια κυβέρνηση απ' όλα τα κόμματα (με τα οποία υποτίθεται ότι ο Συνασπισμός αποκλίνει προγραμματικά) για να σωθεί η οικονομία και ο τόπος. Περιττεύει νομίζουμε να συσσωρεύσουμε εδώ και άλλες ανούσιες «αριστερές» θέσεις, ή και μεγαλόσχημες ακραίες δεξιές ρήσεις του ανδρός.

"...ποιες κοινωνικές αναγκαιότητες εξώθησαν τον αριστερό

 κυβερνητισμό να ρίξει και την τελευταία μάσκα

 και να αναδείξει στο κέντρο της επίσημης «αριστερής» πολιτικής

 τον ιδιοκτήτη του ιδιότυπου αριστεροδεξιού μικρομάγαζου..."

Διαχρονικό το ερώτημα...

Αξίζει να αναρωτηθούμε μόνο στο τέλος ποιες κοινωνικές αναγκαιότητες εξώθησαν τον αριστερό κυβερνητισμό να ρίξει και την τελευταία μάσκα και να αναδείξει στο κέντρο της επίσημης «αριστερής» πολιτικής τον ιδιοκτήτη του ιδιότυπου αριστεροδεξιού μικρομάγαζου. Οι θέσεις έχουν απαντήσει το ερώτημα, όλα τα χρόνια της ύπαρξης τους, με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, αναλύοντας τον ελληνικό καπιταλισμό, αλλά και τις τάσεις εξέλιξης της Αριστεράς της συνδιαχείρισης και του κυβερνητισμού. Αυτή η σύντομη αναδρομή στα έργα και τις ημέρες του Λ. Κύρκου μπορεί να είναι μια εικονογράφηση της εξωτερικής μάσκας της Αριστεράς της ήττας στην πορεία ενσωμάτωσης της στην καπιταλιστική αναδιάρθρωση.

Θα εμπιστευόσαστε ποτέ αυτούς τους ανθρώπους έστω και για να αγοράσετε μεταχειρισμένο αυτοκίνητο από τη μάντρα τους; Ο λόγος πια αυτονομείται από εμάς και είναι στα χέρια του κάθε αριστερού, για το καλύτερο ή το χειρότερο.

Πηγή: Περιοδικό "Θέσεις" Τεύχος 29, περίοδος: Οκτώβριος - Δεκέμβριος 1989