Περί Λενινισμού ο λόγος

Η σύντομη επάνοδος του μπλογκ στην "ενεργό δράση", κλείνει (μάλλον) σήμερα με ένα κείμενο που το είχα γράψει αρκετό καιρό πριν, και το είχα ανεβάσει στο scribd, οπότε είπα να το αφήσω και εδώ ώστε να υπάρχει για λόγους αρχείου.
_____________

-Τι είναι Λενινισμός;

«Λενινισμός είναι ο μαρξισμός της εποχής του ιμπεριαλισμού και των προλεταριακών επαναστάσεων», θα μπορούσε να συνοψιστεί.

Ας το δούμε αυτό λίγο πιο αναλυτικά από τον «Ριζοσπάστη» της 23ης/4/2000*:

Ο μαρξισμός της εποχής του ιμπεριαλισμού

Ο λενινισμός είναι ο μαρξισμός της εποχής του ιμπεριαλισμού και των προλεταριακών επαναστάσεων, της εποχής της κατάρρευσης της αποικιοκρατίας και της νίκης των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων, της εποχής του περάσματος της ανθρωπότητας από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό και της οικοδόμησης της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Στα έργα του, ο Λένιν ανέπτυξε και συγκεκριμενοποίησε παραπέρα όλα τα συστατικά μέρη του μαρξισμού - τη φιλοσοφία, την πολιτική οικονομία και τον επιστημονικό κομμουνισμό. Οι θεωρητικές επεξεργασίες του για τον ιμπεριαλισμό, σαν ανώτατο και τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού, για το κόμμα νέου τύπου, που διαφέρει ριζικά από τα ρεφορμιστικά, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Δεύτερης Διεθνούς, η στρατηγική και η τακτική για τη σοσιαλιστική επανάσταση και το βασικό της νόμο, για τη δικτατορία του προλεταριάτου, για τη σοσιαλιστική δημοκρατία, για τη συμμαχία της εργατικής τάξης με την αγροτιά και με όλους τους εργαζόμενους, για το εθνικό και το αγροτικό ζήτημα, για τους δρόμους οικοδόμησης και ανάπτυξης της σοσιαλιστικής κοινωνίας - όλος ο πλούτος της λενινιστικής θεωρίας και πρακτικής έχει διεθνή σημασία, αποτελεί ισχυρό όπλο για την πάλη της παγκόσμιας εργατικής τάξης στις σύγχρονες συνθήκες.

Ο Λένιν ήταν φανατικός πολέμιος κάθε αναθεωρητικής και ρεφορμιστικής διαστρέβλωσης της επαναστατικής θεωρίας. Ηταν φανατικός αντίπαλος στον οπορτουνισμό των Ρώσων μενσεβίκων και των ηγετών της Δεύτερης Διεθνούς, Κάουτσκι και Σία, που είχαν ουσιαστικά απαρνηθεί τις βασικές αρχές του μαρξισμού και κατόπιν έγιναν άσπονδοι εχθροί της σοσιαλιστικής επανάστασης και της σοβιετικής εξουσίας όταν αυτή είχε ήδη νικήσει στη Ρωσία.

Παράλληλα, έκανε δριμεία κριτική στον ψευτοαριστερισμό, στην ψευτοεπαναστατική φρασεολογία, στον «επαναστατικό» τυχοδιωκτισμό. Ο ίδιος θεωρούσε ως έναν από τους πιο βασικούς όρους για τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης την αδιάλλακτη πάλη ενάντια στον οπορτουνισμό.

 Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με τη μελέτη του ιμπεριαλισμού, και το αναπόφευκτο των πολέμων στην εποχή του για το μοίρασμα του κόσμου, καθόρισε και την τακτική της μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου από την εργατική τάξη των εμπόλεμων ιμπεριαλιστικών κρατών, σε εμφύλιο πόλεμο για την ανατροπή της αστικής τάξης από την εξουσία. Τακτική, η οποία δικαιώθηκε με την Οχτωβριανή Επανάσταση. Τόλμησε, επίσης, και δικαιώθηκε, να αντιταχθεί στη Δεύτερη Διεθνή, ως την αποχώρηση των μπολσεβίκων και όλων των συνεπών επαναστατικών δυνάμεων απ'αυτήν, προκειμένου να ιδρυθούν στην πορεία επαναστατικά, κομμουνιστικά κόμματα, για να καθοδηγήσουν την ταξική πάλη της εργατικής τάξης, κόντρα στην παλιά σοσιαλδημοκρατία, που συμβιβάστηκε με την αστική τάξη και στην πορεία διαχειρίστηκε και τα συμφέροντά της ενάντια στους λαούς.

Οι μπολσεβίκοι σήκωσαν ψηλά τη σημαία του διεθνισμού και με την καθοδήγηση του Λένιν έκαναν στη διάρκεια του πολέμου αποτελεσματική πάλη για τη συσπείρωση όλων των διεθνιστικών στοιχείων, για την ίδρυση της τρίτης Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Στα πρόθυρα της Μεγάλης Οχτωβριανής Επανάστασης, ο Λένιν έγραφε:

«Οι ιδέες μετατρέπονται σε δύναμη, όταν κατακτούν τις μάζες. Και ακριβώς τώρα οι μπολσεβίκοι, δηλαδή οι εκπρόσωποι του προλεταριακού διεθνισμού, με την πολιτική τους ενσάρκωσαν εκείνη την ιδέα, η οποία κινεί σ' όλο τον κόσμο τεράστιες μάζες των εργαζομένων. Η κοσμοθεωρία του μαρξισμού - λενινισμού έγινε το μεγάλο ιδεολογικό όπλο του επαναστατικού μετασχηματισμού του κόσμου».

Η Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση σήμανε τη γέννηση του νέου, του σοσιαλιστικού καθεστώτος. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το χωρισμό του κόσμου σε δυο ριζικά αντίθετα συστήματα. Και παρά το γεγονός ότι στην αρχή ήταν ακόμα αδύναμο από υλική και τεχνική άποψη, το σοσιαλιστικό σύστημα απέδειξε τις ενδογενείς δυνάμεις του νέου καθεστώτος, το οποίο γεννήθηκε με τη σοσιαλιστική επανάσταση, με τη δημιουργική δράση των λαϊκών μαζών.

Ο Λένιν ανακάλυψε θεωρητικά τη δυνατότητα να συντριβεί η αλυσίδα του διεθνούς ιμπεριαλισμού με την απόσπαση κρατών από τον κλοιό του, αναπτύσσοντας τη θεωρία του αδύνατου κρίκου της. θεμελίωσε επιστημονικά τη δυνατότητα της νίκης του σοσιαλισμού αρχικά σε μια ή σε μερικές χώρες. Η Ρωσία το 1917 ήταν ακριβώς ο αδύνατος κρίκος στην αλυσίδα του διεθνούς ιμπεριαλισμού, στην περίοδο της γενικής κρίσης του καπιταλισμού.

_____________

Για να πούμε κάπως πιο απλά τα πράγματα, εκείνο που οι Μαρξ-Ένγκελς έκαναν ήταν να μας δώσουν την βασική περιγραφή και τις γενικές αντιφάσεις του καπιταλισμού, ενώ πρόβλεψαν και με θαυμαστή ακρίβεια την τάση του καπιταλισμού να δημιουργεί μονοπώλια και να καταργεί έτσι τον ελεύθερο ανταγωνισμό, που θεωρητικά αποτελεί και την κεντρική ιδέα του ίδιου του καπιταλισμού, για την οικονομική λειτουργία μιας κοινωνίας. Γράφουν οστώσο σε μια εποχή που η «μονοπώληση» υπάρχει απλά σαν τάση.

Ο Λένιν πάλι, ζει σε μια εποχή που τα μονοπώλεια έχουν επικρατήσει πλήρως και η προηγούμενη «τάση» έχει πλέον μετατραπεί σε καθεστώς.

Αυτό λοιπόν το καθεστώς (τον καπιταλισμό δηλαδή στο μονοπωλειακό και τελευταίο του στάδιο) αναλαβάνει ο Λένιν, αρχικά να μας περιγράψει, στην συνέχεια να μας αναλύσει και τελικά βέβαια να μας δείξει τον δρόμο της ανατροπής του.

Εάν τα παραπάνω είναι σωστά, από αυτά προκύπτουν κάποια εύλογα συμπεράσματα:

• Ο Λενινισμός δεν καθιστά «απαρχαιομένο» αλλά αντίθετα επικαιροποιεί τον μαρξισμό στην εποχή του ιμπεριαλισμού.
• Κάθε «μαρξιστική» ανάλυση για το σήμερα που δεν λαμβάνει υπόψην της το Λενινισμό (τον μαρξισμό της εποχής του ιμπεριαλισμού δηλαδή) δεν μπορεί να είναι τελικά μαρξιστική (δηλαδή επαναστατική)** αφού δεν αναφέρεται στην υπαρκτή σύγχρονη πραγματικότητα. Ο Λενινισμός προϋποθέτει και εμπεριέχει την πλήρη κατανόηση και αποδοχή του μαρξισμού, αλλά όχι και το αντίστροφο.

Γεννιέται εδώ το ερώτημα:

Αν ο αναφερόμενος στην εποχή του ελεύθερου καπιταλιστικού ανταγωνισμού μαρξισμός, χρειάζονταν λόγω της εξέλιξης του, επικαιροποίηση ανάμεσα στην εποχή της κυκλοφορίας του «κεφαλαίου» (1867) και αυτή του «ιμπεριαλισμού» (1916), μόλις δηλαδή 49 χρόνια αργότερα, δεν θα ήταν λογικό να την χρειάζεται και η Λενινιστική θεωρία, εκατό και βάλε χρόνια μετά την διατύπωση της;

Η απάντηση εδώ είναι ένα εμφατικό ΟΧΙ, μια και ο ιμπεριαλισμός είναι το ανώτατο και τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού***. Είναι δηλαδή αδύνατο να υπάρξει κάποιο νέο στάδιο του, ώστε ο Μαρξισμός-Λενινισμός να χρειάζεται εκ νέου επικαιροποίηση για την περιγραφή και την ανάλυση του. Το επόμενο καθήκον της μαρξιστικής θεωρίας μετά την ανάλυση και του ιμπεριαλισμού, δεν μπορεί παρά είναι το να καταπιαστεί με τα θεωριτικά και πρακτικά προβλήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Θα αντέτεινε κάποιος πως ο κόσμος έχει αλλάξει πολύ από το 1916 ως σήμερα.

Πράγματι έχουν συμβεί στο ενδιάμεσο κοσμοϊστορικά γεγονότα. Δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, μια σειρά προλεταριακών επαναστάσεων, τα επιτυχημένα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στις αποικίες, η δημιουργία του σοσιαλιστικού στρατοπέδου.

Όμως, τα αποτελέσματα όλων αυτών των κοσμοϊστορικών γεγονότων που άρχισαν με την επανάσταση του 1917, ανατράπηκαν πλήρως στα τέλη της δεκαετίας του ’80 γυρίζοντας το ιστορικό ρολόι στον χρόνο που αυτά δεν είχαν ακόμη συντελεστεί.

Καθόλου συμπτωματικά, στο 1916.

Την χρονιά δηλαδή που ο Λένιν διατύπωνε την θεωρία του για τον «ιμπεριαλισμό»...

_____________________

*Οι υπογραμμίσεις δικές μας

**«Οι φιλόσοφοι έχουν ερμηνεύσει τον κόσμο με διάφορους τρόπους. Το θέμα όμως είναι να τον αλλάξουν», λέει ο ίδιος ο Μαρξ για τα καθήκοντα της φιλοσοφίας του στην 11^η θέση «για τον Φόυερμπαχ».

Από αυτό μπορούμε να εύκολα να συνάγουμε πως μαρξισμός που δεν είναι επαναστατικός (που να θέλει δηλαδή να αλλάξει τον κόσμο), δεν είναι και μαρξισμός.

***Στο έργο του Λένιν υπάρχει επαρκής επιστημονική τεκμηρίωση  στο πως το γιατί ο ιμπεριαλισμός αποτελεί το ανώτατο και τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού, αλλά αυτό δεν είναι το θέμα του παρόντος πονήματος που το παίρνει σαν δεδομένο.