Οι άμεσοι στόχοι και η «θεωρία των σταδίων»#1

1.Η θεωρία των σταδίων

Οι άμεσοι στόχοι του κινήματος, οι στόχοι δηλαδή που το κίνημα θέτει και θεωρητικά μπορεί να πετύχει ακόμη και εντός του υπάρχοντος (καπιταλιστικού) συστήματος, είναι ένα πράγμα που δεν μπορεί (και δεν πρέπει) να συγχέεται με την «θεωρία των σταδίων» που στον μαρξισμό έχει πολύ συγκεκριμένη έννοια και ιστορία.

Πιο συγκεκριμένα τώρα.

Υπάρχει ήδη από τον Μαρξ η (προφανώς σωστή) άποψη, πως το κάθε κοινωνικό σύστημα δεν μπορεί παρά να αντιστοιχεί στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων μιας δοσμένης κοινωνίας. [1]

Έτσι λοιπόν μας λέει πως ο σοσιαλισμός είναι εφικτός μόνο σε βιομηχανικά ανεπτυγμένες κοινωνίες, όχι μόνο για παραγωγικούς αλλά και για κοινωνικούς λόγους (εκτεταμένα πληθυσμιακά προλεταριακά στρώματα κατά κύριο λόγο).

Από αυτό λοιπόν κάποιοι μαρξιστές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως στις μη-ανεπτυγμένες ακόμη βιομηχανικά, μισοφεουδαρχικές ή φεουδαρχικές ακόμη στις αρχές του περασμένου αιώνα χώρες, χρειάζονταν ένα στάδιο αστοδημοκρατικής, πριν την προλεταριακή επανάσταση.
Ακόμη και αυτοί οι μαρξιστές βέβαια, δεν έβαζαν θέμα «σταδίου» ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό, αλλά μόνον ανάμεσα στην φεουδαρχία και τον σοσιαλισμό, ακολουθώντας το κλασσικό μαρξιστικό εξελικτικό σχήμα, πρωτόγονη κομμουνιστική κοινωνία-> δουλοκτησία-> φεουδαρχία-> καπιταλισμός-> σοσιαλισμός-> αταξική κοινωνία.

Εδώ να πούμε πως αυτό το σχήμα είναι μαρξιστικά ορθό, δεν θα μπορούσες να δηλαδή να οικοδομήσεις σοσιαλισμό (αλλά ούτε και αστική δημοκρατία καν) στις οικονομικές συνθήκες του μασαίωνα π.χ.

Το μπέρδεμα αρχίζει όταν η αναφορά γίνεται στις μισόφεουδαρχικές χώρες, χώρες δηλαδή που έχουν μεν μια κάποια βιομηχανική ανάπτυξη, αλλά και εκτεταμένα φεουδαλικά κατάλοιπα.

Αυτό το μπέρδεμα λύθηκε (όσο μας αφορά) θεωρητικά μια και έξω από τον Λένιν, όταν ανέπτυξε την θεωρία του «αδύναμου κρίκου», αποδείχνοντας δηλαδή πως στην εποχή του ιμπεριαλισμού η επανάσταση δεν θα γίνει ντε και καλά στην πιο ανεπτυγμένη καπιταλιστικά (-βιομηχανικά) χώρα, αλλά στον αδύναμο κρίκο του ιμπεριαλισμού, ο οποίος μπορεί να είναι οπουδήποτε[2].

Έτσι, όχι μόνο η πρώτη πετυχημένη εργατική-σοσιαλιστική επανάσταση έγινε στην (σχετικά καθυστερημένη) Ρωσία, αλλά και η μετέπειτα πορεία της ΕΣΣΔ και των άλλων μη ανεπτυγμένων μέχρι τότε βιομηχανικά Λ.Δ., απέδειξε πως ακόμη και η ίδια η βιομηχανική ανάπτυξη γίνεται πολύ ταχύτερα και συγκροτημένα σε συνθήκες κοινωνικοποιημένης παραγωγής και κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας[3], παρά εντός του καπιταλισμού, στερώντας ουσιαστικά κάθε νόημα από την συζήτηση για το εάν η εργατική τάξη πρέπει να περιμένει την οποιασδήποτε μορφής ανάπτυξης της αστικής, για να πάρει την εξουσία εφόσον της δοθεί η ευκαιρία για κάτι τέτοιο.

Η κουβέντα λοιπόν για τα όποια «στάδια» κλείνει εδώ τόσο θεωρητικά, όσο και πρακτικά.

Θα συνεχιστεί με τι είναι και το σε τι χρησιμεύουν οι «άμεσοι στόχοι»...
__________________

[1] Σε αυτή τη βάση οι κλασικοί διατύπωσαν το βασικό νόμο του ιστορικού υλισμού, ότι πηγή της ανάπτυξης του κοινωνιών είναι το γεγονός ότι οι οικονομικές σχέσεις (και πρώτα απ' όλα οι σχέσεις παραγωγής) αντιστοιχούν κάθε φορά σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, γίνονται ιστορικά ξεπερασμένες όταν οδηγήσουν σε ένα νέο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων που δεν χωράει πια σε αυτές τις σχέσεις. Τότε μπαίνει στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα της αλλαγής των σχέσεων παραγωγής.
http://www.kke.gr/aytomorfosh/theorhtika_zhthmata_gia_tis_proypotheseis_ths_sosialistikhs_epanastashs?act=2&morf=1&tab=1

[2] «Αν για τη δημιουργία του σοσιαλισμού απαιτείται ένα ορισμένο επίπεδο πολιτισμού (αν και κανένας δεν μπορεί να πει πιο είναι ακριβώς αυτό το ορισμένο «επίπεδο πολιτισμού» γιατί κάθε δυτικοευρωπαϊκό κράτος έχει και διαφορετικό επίπεδο), τότε γιατί δεν μπορούμε να αρχίσουμε πρώτα από την κατάκτηση με επαναστατικό τρόπο των προϋποθέσεων γι' αυτό το ορισμένο επίπεδο και μετά πια, βασισμένοι στην εργατοαγροτική εξουσία και στο σοβιετικό καθεστώς να προχωρήσουμε και να φθάσουμε τους άλλους λαούς;»
Β. Ι. Λένιν, «Απαντα», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», τόμος 45, σελ. 380.
(Διαδικτυακά στο ίδιο με το παραπάνω)

[3] Στο σύντομο ιστορικά χρονικό διάστημα, η ΕΣΣΔ μετατράπηκε στο ισχυρό βιομηχανο-αγροτικό κράτος με σύνθετη κλαδική διάρθρωση, που ήταν χαρακτηριστική και για τις προηγμένες καπιταλιστικές χώρες. Μια σειρά βιομηχανικοί κλάδοι δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά, όπως ελάσματα μαύρων μετάλλων, χημικών ινών, ηλεκτρικών κινητήρων εναλλασσόμενου ρεύματος, τουρμπινών, εργαλειομηχανών κλπ.
http://www.rizospastis.gr/story.do?id=3220852