Οι άμεσοι στόχοι και η «θεωρία των σταδίων»#2

2. Τι είναι είναι οι άμεσοι στόχοι πάλης

Αφού στο προηγούμενο σημείωμα θίξαμε το ζήτημα του σε τι ακριβώς συνίσταται η «θεωρία των σταδίων» στην Μ-Λ θεωρία, και γιατί τα «στάδια» ούτε μπορούν-ούτε πρέπει να συγχέονται με τους άμεσους στόχους πάλης, ας δούμε λίγο εδώ τι είναι αυτοί οι «άμεσοι στόχοι πάλης» και σε τι ακριβώς χρησιμεύουν.

Οι άμεσοι στόχοι πάλης λοιπόν, είναι οι στόχοι που το κίνημα βάζει και μπορούν αντικειμενικά να επιτευχθούν ακόμη και εντός του υπάρχοντος καπιταλιστικού συστήματος, που συνδέονται φυσικά με τον στρατηγικό στόχο του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού, αλλά από αυτό δεν προκύπτει πως οδηγούν και άμεσα σε αυτόν.

Τέτοιοι άμεσοι στόχοι πάλης μπορούν να είναι οικονομικοί (π.χ. προστασία των μισθών και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας), κοινωνικοί (π.χ. ισότητα των δύο φύλων) ή και πολιτικοί (π.χ. προστασία κ διεύρυνση των [αστικο]δημοκρατικών δικαιωμάτων, των συνδικαλιστικών ελευθεριών κ.λ.π.)

Αυτών λοιπόν των στόχων η εκπλήρωση (αλλά και η ίδια η πάλη για αυτήν), εξυπηρετεί με την σειρά της έναν διπλό σκοπό.
Η μια του πλευρά είναι οφθαλμοφανής, και είναι η βελτίωση της θέσης της εργατικής τάξης και των ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων, (ακόμη και) εντός του υπάρχοντος εκμεταλλευτικού συστήματος.

Είναι δηλαδή σίγουρα καλύτερα για την εργατική τάξη, να έχει παρά να μην έχει σχετικά αξιοπρεπείς μισθούς και συντάξεις, να έχει παρά να μην έχει συνδικαλιστικά δικαιώματα, να έχει παρά να μην έχει καλύτερη παιδεία ή υγεία, να μην υπάρχει παρά να υπάρχει έμφυλη ανισότητα, να έχει παρά να μην έχει όσο το δυνατό πιο εκτεταμένα (αστικοδημοκρατικά έστω) δημοκρατικά δικαιώματα, να έχει ειρήνη παρά πόλεμο κλπ κλπ, ακόμη και εντός του καπιταλισμού.

Αυτό είναι το υλικό-πρακτικό κομμάτι που εξυπηρετεί η πάλη για τους «άμεσους στόχους».

Υπάρχει βέβαια και το (καθόλου λιγότερο σημαντικό) πολιτικό κομμάτι.

Αυτό συνίσταται στην διαπαιδαγώγηση της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων γενικότερα, στην πάλη ενάντια στην αστική τάξη και στην οργάνωση για την αποτελεσματικότητα της πάλης αυτής.

Επίσης κατ’αυτό τον τρόπο μπορούν να συσπειρωθούν γύρω από τα ΚΚ πολύ πλατιές (και πλειοψηφικές πολλές φορές) μάζες, των οποίων η συνείδηση δεν θα έφτανε ποτέ από μόνη της μέχρι την συνειδητοποίηση της ανάγκης του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού[1], δίνοντας έτσι στους κομμουνιστές την δυνατότητα να προχωρήσουν μέχρι εκεί την συνείδηση των, ήδη συσπειρωμένων γύρω τους, μαζών αυτών.

Κατ’αυτόν ακριβώς τον τρόπο οι μπολσεβίκοι συσπείρωσαν γύρω τους πλατιές μάζες, με τα συνθήματα για «γη και ειρήνη» και «εξουσία στα σοβιέτ» και όχι με το αίτημα του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού το οποίο οι πλατιές μάζες δεν μπορούσαν σε εκείνη την φάση να κατανοήσουν, στις κατεχόμενες από τον άξονα χώρες στον Β’ΠΠ, και στα μεταπολεμικά αντιαποικιοκρατικά κινήματα, συσπείρωσαν γύρω τους πλατιές μάζες γύρω από τα αιτήματα για «εθνική απελευθέρωση και ανεξαρτησία», και τις μπόλιασαν στην συνέχεια με τις ιδέες τους, στην Κούβα με το σύνθημα για την ανατροπή της δικτατορίας του Μπατίστα, κ..οκ. [2]

Αναφέρομαι στα παραπάνω παραδείγματα αφενός γιατί είναι ενδεικτικά για την πολιτική σημασία των άμεσων στόχων πάλης αφενός, όχι μόνο για την συσπείρωση δυνάμεων γύρω από τα ΚΚ σε μη-επαναστατικές περιόδους, αλλά ακόμη και κατά την ίδια την έναρξη των επαναστατικών διαδικασιών, και αφετέρου γιατί τα παραπάνω παραδείγματα είναι ενδεικτικά για το πως αυτοί οι άμεσοι στόχοι πάλης όχι μόνο συνδέθηκαν με τον στρατηγικό στόχο, αλλά και γιατί αναφέρονται ακριβώς οι περιπτώσεις που όχι μόνο η προβολή των άμεσων αυτών στόχων πάλης δεν σήμαινε κάποιου είδους «παραίτησης» από τον στρατηγικό στόχο, αλλά αυτός επιτεύχθηκε τελικά σε αυτές, και μάλιστα με πανηγυρικό (και επαναστατικότατο) τρόπο.

Από τα παραπάνω φαίνεται καθαρά νομίζω, το πως οι «άμεσοι στόχοι πάλης», όχι μόνο δεν μπορούν να θεωρηθούν κάποιου είδους «στάδια» τα οποία αναβάλουν το στρατηγικό στόχο για «μέχρι να...», αλλά αντίθετα συνδέονται άμεσα με την υλοποίηση του, όχι μόνο σε μη-επαναστατικές, αλλά ακόμη και σε επαναστατικές περιόδους (για όποιους φυσικά επιθυμούν πραγματικά να κάνουν αυτήν την σύνδεση...)
______________

[1]Οι σοσιαλιστικές ιδέες, δεν μπορούν να γίνουν ποτέ κυρίαρχες υπό την αστική κυριαρχία, αυτό το γνωρίζουμε ήδη από τον Μαρξ:
«Δεν καθορίζει η συνείδηση τη ζωή, αλλά η ζωή τη συνείδηση… Οι περιστάσεις φτιάχνουν τους ανθρώπους εξίσου όπως οι άνθρωποι φτιάχνουν τις περιστάσεις… Οι σκέψεις της κυρίαρχης τάξης είναι επίσης, σε κάθε εποχή, οι κυρίαρχες σκέψεις...»
[2]Σε αυτούς που περιμένουν να γίνουν να ανέβει τόσο το επίπεδο συνειδητότητας εντός του καπιταλισμού, και μετά να κάνουν την επανάσταση, αναφέρεται και ο Λένιν:
«Αν για τη δημιουργία του σοσιαλισμού απαιτείται ένα ορισμένο επίπεδο πολιτισμού (αν και κανένας δεν μπορεί να πει πιο είναι ακριβώς αυτό το ορισμένο «επίπεδο πολιτισμού» γιατί κάθε δυτικοευρωπαϊκό κράτος έχει και διαφορετικό επίπεδο), τότε γιατί δεν μπορούμε να αρχίσουμε πρώτα από την κατάκτηση με επαναστατικό τρόπο των προϋποθέσεων γι' αυτό το ορισμένο επίπεδο και μετά πια, βασισμένοι στην εργατοαγροτική εξουσία και στο σοβιετικό καθεστώς να προχωρήσουμε και να φθάσουμε τους άλλους λαούς;»
Β. Ι. Λένιν, «Απαντα», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», τόμος 45, σελ. 380.

_______________
Βλέπε ακόμη: 

• Αριστερά και πολιτική: Δέκα σημεία για τα «μεταβατικά στάδια»