Ο Μαρξισμός και το εθνικό ζήτημα (αποσπάσματα από το κεφάλαιο για το εθνικό κίνημα)

[...]

Κάποτε η αστική τάξη καταφέρνει να προσελκύσει το προλεταριάτο και την φτωχή αγροτιά στο εθνικό κίνημα, και τότε ο εθνικός αγώνας παίρνει στην εξωτερική του όψη «παλλαϊκό χαρακτήρα». Αλλά μόνο στην εξωτερική του όψη.

Στην ουσία του αυτός ο αγώνας παραμένει πάντα αστικός, αρεστός και επωφελής για την αστική τάξη.

Από αυτό δεν προκύπτει καθόλου πως το προλεταριάτο δεν πρέπει να αγωνίζεται ενάντια στην πολιτική της καταπίεσης των εθνοτήτων.

Ο περιορισμός στην ελευθερία κίνησης, η στέρηση των εκλογικών δικαιωμάτων, η απαγόρευση της γλώσσας, η ελάττωση των σχολείων και οι άλλες καταπιέσεις θίγουν το προλεταριάτο εξίσου αν όχι και περισσότερο με την αστική τάξη.

[...]

Η πολιτική όμως των εθνικιστικών καταπιεστικών μέτρων είναι επικίνδυνη για την υπόθεση του προλεταριάτου και από μια άλλη πλευρά. Αποσπά την προσοχή των πλατιών στρωμάτων από τα κοινωνικά ζητήματα, από τα ζητήματα της ταξικής πάλης, και την στρέφει στα εθνικά ζητήματα, τα «κοινά» για το προλεταριάτο και την αστική τάξη ζητήματα. Και αυτό δημιουργεί ευνοϊκό έδαφος για το απατηλό κήρυγμα της «αρμονίας των συμφερόντων», για την συγκάλυψη των ταξικών συμφερόντων του προλεταριάτου, για την πνευματική υποδούλωση των εργατών.

Έτσι μπαίνει ένας σοβαρός φραγμός στην συνένωση των εργατών όλων των εθνοτήτων.

[...]

Για αυτό η σοσιαλδημοκρατία διακυρήχνει  το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των εθνών.

Δικαίωμα αυτοδιάθεσης σημαίνει ότι μόνο το ίδιο το έθνος έχει δικαίωμα να καθορίζει την τύχη του, ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να επεμβαίνει βίαια στην ζωή του έθνους, να καταστρέφει τα σχολεία και τα άλλα ιδρύματα του, να του απαγορεύει την γλώσσα, να του ακρωτηριάζει τα δικαιώματα.

[...]

Δικαίωμα αυτοδιάθεσης σημαίνει πως το έθνος μπορεί να οργανωθεί σύμφωνα με την επιθυμία του. Έχει δικαίωμα να οργανώσει την ζωή του πάνω στην αρχή της αυτονομίας. Έχει δικαίωμα να συνάψει με άλλα έθνη ομοσπονδιακές σχέσης. Έχει δικαίωμα να αποχωριστεί ολότελα. Το έθνος είναι κυρίαρχο και όλα τα έθνη είναι ισότιμα.

Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η σοσιαλδημοκρατία θα υπερασπίσει κάθε διεκδίκηση του έθνους. Το έθνος έχει το δικαίωμα να ξαναγυρίσει ακόμη και σε παλιά καθεστώτα, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η σοσιαλδημοκρατία θα βάλει την υπογραφή της κάτω από μια τέτοια απόφαση [...] 

[...]

Η σοσιαλδημοκρατία παλεύοντας για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του έθνους καθορίζει για σκοπό της να βάλει τέλος στην καταπιεστική πολιτική ενάντια στα έθνη, να την καταστήσει αδύνατη, να την αμβλύνει, να την περιορίσει στο ελάχιστο σημείο.

Αυτό ουσιαστικά ξεχωρίζει την πολιτική του συνειδητού προλεταριάτου από την πολιτική της αστικής τάξης που προσπαθεί να βαθύνει και να εξογκώσει τον εθνικό αγώνα, να συνεχίσει και να οξύνει το εθνικό κίνημα.

Και ακριβώς για αυτό το συνειδητό προλεταριάτο δεν μπορεί να μπει κάτω από την «εθνική» σημαία της κεφαλαιοκρατίας.

[...]

Οι τύχες του εθνικού κινήματος που στην ουσία του είναι κίνημα της κεφαλαιοκρατίας, είναι φυσικά συνδεδεμένες με τις τύχες της κεφαλαιοκρατίας.

Ο οριστική εξάλειψη του εθνικού κινήματος είναι δυνατή μονάχα με την πτώση της αστικής τάξης. Μόνο στο βασίλειο του σοσιαλισμού μπορεί να αποκατασταθεί πλέρια ειρήνη.

Μα και μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού είναι δυνατό να περιοριστεί αυτός ο αγώνας ίσα με το ελάχιστο, όπως μαρτυράνε τα παραδείγματα της Ελβετίας και των ΕΠΑ. Για να γίνει αυτό χρειάζεται να εκδημοκρατιστεί η χώρα και να δωθεί στα έθνη η δυνατότητα της ελεύθερης ανάπτυξης [...]

Πηγή:

Ι.Β. Στάλιν/ άπαντα/ τόμος 2 (Ο μαρξισμός και το εθνικό ζήτημα)/ σελ.341-351(Το εθνικό κίνημα)

(Οι υπογραμμίσεις δικές μας)