“Δικαίωση” με ήττα; Η αναρχική-αυτόνομη εκδοχή των αστικών κηρυγμάτων #5

Συνέχεια από εδώ

Για τον Δεκέμβρη του 2008#2

Χριστουγεννιάτικη κάρτα, κατάληψης ΑΣΟΕΕ

 «Για τους αναρχικούς η κοινωνική εξέγερση είναι ένας σημαντικός σταθμός.

Υπενθυμίζει στους ανθρώπους τη σημασία της δράσης ενάντια σε κράτη, θεσμούς, μηχανισμούς και στηρίγματα της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης.

Αναζωπυρώνει το πάθος για έναν κόσμο λεύτερο. Αυτό το πάθος, η αψηφισιά στην κρατική βία, η επιμονή, η διάρκεια, η καταστροφικότητα είναι που έδειξαν πως κάθε ένας είχε άπειρους λόγους να δράσει. Και περισσότερο απ’ όλους οι πλέον στερημένοι και κατατρεγμένοι που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με τους μετανάστες. Ιδιαίτερα οι τελευταίοι έδωσαν το παρών συνθέτοντας μια πρωτόγνωρη για τον ελλαδικό χώρο πραγματικότητα. Άλλωστε, θα ήταν ντροπή, ιδιαίτερα για τους τελευταίους, να μην ξεσηκωθούν, να κάψουν, να καταστρέψουν και να λεηλατήσουν κάποια ψίχουλα από τον τεράστιο πλούτο που βρίσκεται γύρω τους.» (Συσπείρωση Αναρχικών)

«Υπάρχει μόνο η εξάπλωση της οργής, η όξυνση των απαντήσεων που δίνονται στους δρόμους, η επιθυμία μας η κοινωνική-ταξική οργή να στραφεί συνολικά και ανατρεπτικά ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα και τις εξουσιαστικές σχέσεις πάνω στις οποίες δομείται η καταπιεστική πραγματικότητα που όλοι αντιλαμβανόμαστε.» (Ανακοίνωση Κατάληψης ΑΣΟΕΕ)

«Κι αν εκείνες τις μέρες του Δεκέμβρη αγγίξαμε τα όνειρά μας, ζώντας λίγη από τη μαγεία τους, είναι βέβαιο ότι την επομένη σκοπεύουμε να τα αρπάξουμε και να γίνουμε ένα μαζί τους. Και φυσικά, ως τότε δεν θα περιμένουμε. Μιας και πρόκειται ουσιαστικά για τη συνέχιση μιας κοινής ιστορίας.

Μιας ιστορικής διαδρομής, ενός κοινού αργαλειού από το παρελθόν που υφαίνει ακατάπαυστα, με τα νήματα μιας σειράς κοινωνικών εξεγέρσεων και επαναστάσεων, τα κομμάτια ενός κοινού υφαντού. Και που πρέπει να εκ- πληρώσει σύντομα το σκοπό του. Πριν προλάβει αυτός ο πολιτισμός να μας συμπαρασύρει στο βέβαιο της καταστροφής του […]

Να παραμείνουμε ζωντανοί και να κάνουμε το βήμα απέναντι σε αυτό που μπορεί να μας προστάξει, τρομάξει, περιορίσει, καταναλώσει, βιάσει. Ας περπατήσουμε σε μια λεπτή και μαγική γραμμή. Εξάλλου, το ξέρεις. Είμαστε όλοι παίκτες στο ίδιο παιχνίδι, όπου πραγματικοί θεατές δεν υπάρχουν.» (ΡΕΣΑΛΤΟ)

Όλα λοιπόν μπορούν να γίνουν με το «πάθος» και την «εξάπλωση της οργής»! Ακόμη και η «ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος» και εν γένει των «εξουσιαστικών σχέσεων». Είναι τόσο ισχυρό το «πάθος», που αρκεί να το επικαλεστούμε, να ρίξουμε και το σύνθημα της «εξέγερσης» και τότε οι μάζες «οφείλουν» να 'ρθουν να μας βρουν στις καταλήψεις μας, για να πραγματώσουμε τα όνειρά μας. Αν παρ' όλα αυτά δεν τα πραγματώσουμε… τελείως, δεν πειράζει, τα «αγγίξαμε» και περιμένουμε την «επόμενη φορά» για να «γίνουμε ένα μαζί τους».

Ή μάλλον δεν θα περιμένουμε! Αλλά θα «περπατάμε σε μια λεπτή μαγική γραμμή». Αλλά γιατί είναι «λεπτή» και όχι πλατιά η γραμμή; Γιατί είναι «μαγική» και όχι πραγματική; Δεν τα βάζουμε με τις λογοτεχνικές επιδόσεις των συντακτών! Αλλά καθώς πρόκειται για πολιτικό κείμενο, οι προσδιορισμοί –έστω έμμεσα- αποδίδουν την άποψη των συντακτών τους για την ιστορία και την «ιστορική διαδρομή». Των αναρχικών και όχι του κινήματος. Των απόψεών τους και όχι των μαζών. Της γραμμής που βρίσκεται στο περιθώριο των πραγματικών και μεγάλων αντιθέσεων, κινήσεων, κινημάτων. Και που πριν απ’ όλα δεν θέλει ούτε μπορεί να ερμηνεύσει και να μετασχηματίσει αυτές τις αντιθέσεις, αυτές τις κινήσεις σε επαναστατική ανατροπή και στην οικοδόμηση μιας άλλης κοινωνίας. Γι’ αυτό κιόλας αρκεί «να μείνουμε ζωντανοί», να αναπαραχθούμε. Με βάση αυτά γνωρίζουμε ότι είναι «πολύ» -έξω από τη «φύση» και τα πολιτικά όρια αυτών των απόψεων- να θέσουμε ερωτήματα για το ποιοι πολιτικοί στόχοι θα ήταν αυτοί που θα «διεύρυναν» το Δεκέμβρη ή για το ποιοι στόχοι πρέπει να τεθούν σήμερα στο λαό και στη νεολαία ώστε να προετοιμαστούν νέοι αγώνες, ώστε να διεκδικηθούν νίκες, ώστε να συγκροτείται ένα κίνημα που πραγματικά να κινείται στην προοπτική της επαναστατικής ανατροπής.

Εξάλλου, και μέσα στο Δεκέμβρη όποιες ομάδες του χώρου επιδίωξαν να μιλήσουν πιο συγκεκριμένα και πολιτικά, να υπερβούν τη «λογική» τού «εδώ και τώρα όλα κάτω», μάλλον αυτό που κατάφεραν ήταν να δείξουν με πιο πολιτικούς όρους τα αδιέξοδα του χώρου. Ας δούμε δύο τελευταία παραδείγματα. Το πρώτο αφορά την «Πρωτοβουλία Αυτόνομων Κέρκυρας», που η ανακοίνωσή της με τίτλο «Από την άμεση δράση (100), να περάσουμε στην άμεση δημοκρατία (10000000)» της 29/12/08, καταλήγει στο ακόλουθο πολιτικό διά ταύτα:

«Η ανάγκη της δημιουργίας νέων θεσμών είναι επιτακτική. Η ένδεια του καθεστώτος και των εκπροσώπων του, η αδυναμία τους να κατανοήσουν την κρισιμότητα της κατάστασης μάλλον συρρικνώνει το ενδεχόμενο να προβούν σε υποχωρήσεις, σε δημιουργική σύνθεση, “αφομοίωση”, προκειμένου να εγκαθιδρυθεί μια νέα ισορροπία. Η παρακμή του καθεστώτος έχει φτάσει σε σημείο τέτοιο, που έχει καταστεί πλέον ανίκανο ακόμη και να παράγει διαχειριστές του στοιχειωδώς διορατικούς και σώφρονες, ώστε να επιτύχουν τη συνέχισή του ως έχει. Επομένως, ακόμη και στο πιθανό ενδεχόμενο κατά το οποίο η παρούσα κινητικότητα ατονήσει, εξακολουθούμε να μένουμε με δύο επιλογές: μπορούμε είτε να αφεθούμε να συμπαρασυρθούμε από την επερχόμενη κατολίσθηση που θα προξενήσει η κατάρρευση της παρηκμασμένης υφιστάμενης κοινωνικής θέσμισης, η οποία, επιδιώκοντας την επιβολή του «ορθολογικού ελέγχου», δημιουργεί καταστάσεις που διαφεύγουν από το στοιχειώδη έλεγχο (π.χ. οικονομική, οικολογική κρίση) ή να εργαστούμε στην κατεύθυνση μιας νέου είδους κοινωνικής θέσμισης. Τώρα, ναι, έχουμε κρίση…».

Ακόμα και αν προσπεράσουμε τις υποδείξεις προς το σύστημα («να προβούν σε υποχωρήσεις, σε δημιουργική σύνθεση, “αφομοίωση”, προκειμένου να εγκαθιδρυθεί μια νέα ισορροπία») (!) που είναι η πρώτη «συρρικνωμένη» ελπίδα της «Πρωτοβουλίας», δεν μπορεί παρά να αναρωτηθούμε ποιοι είναι οι «νέοι θεσμοί» που «επιτακτικά» πρέπει να δημιουργηθούν – χωρίς να ξεχνάμε πως όλα αυτά λέγονται σαν συμπέρασμα της έκρηξης του Δεκέμβρη. Την απάντηση λοιπόν για τη «νέα θέσμιση» την έχει δώσει σε προηγούμενες παραγράφους η ίδια ανακοίνωση. Να από τι πρέπει να εμπνευστούμε, αλλά και τι να «καταραστούμε»:

«Ας ανατρέξουμε για λίγο στο παρελθόν. Στην αρχαία Αθήνα ως αφετηρία όπου για πρώτη φορά έχουμε μια κοινότητα, η οποία αναγνωρίζει τους θεσμούς της και τους νόμους της ως δημιουργήματα δικά της. Έχουμε τη διάρρηξη της κλειστότητας, την ανάδυση της δημοκρατίας. Η άμεση δημοκρατία –η δημοκρατία σκέτο, μόνο άμεση μπορεί να είναι η δημοκρατία και οτιδήποτε άλλο αποτελεί απάτη– εν συνεχεία επανεμφανίζεται. Σπέρματά της συναντούμε στις κορυφαίες εκφάνσεις του εργατικού και επαναστατικού κινήματος. Από την κομμούνα των Παρισίων, στα σοβιέτ, προτού το οκτωβριανό πραξικόπημα των μπολσεβίκων τα καταστρέψει, ως την ισπανική επανάσταση. Πρόκειται για παραδείγματα που μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης και, ασφαλώς, όχι πρότυπα προς αντιγραφή.»

Τον χυδαίο αστικό αντικομμουνισμό δεν θα τον σχολιάσουμε. Αλλά γιατί τονίζεται ότι η αρχαία Αθήνα… αναγνωρίζει τους θεσμούς της και τους νόμους της ως δημιουργήματα δικά της; Μήπως η καπιταλιστική κοινωνία –π.χ. στη σημερινή Ελλάδα- δεν αναγνωρίζει ως «δικούς της» τους θεσμούς, τους νόμους, τις λειτουργίες της; Ακόμη καλύτερα, δεν είναι δικά της όλα αυτά; Ποια είναι η ουσία της «ετερονομίας» που σήμερα υφίσταται, αλλά δεν υπήρχε στην αρχαία Αθήνα; Δεν αναγνωρίζει σήμερα η αστική τάξη ως δικιά της την κοινωνία και την κάθε πτυχή της; Το πολύ που θέτει αυτή η κριτική είναι η αναζήτηση μιας πιο εύρυθμης αστικής κοινωνίας, που θα «αφομοιώνει» πιο αποτελεσματικά τις αντιφάσεις της, θα καταφέρνει μια πιο «δημιουργική σύνθεση» των ακροτήτων της. Γι’ αυτό ακριβώς και οι υποδείξεις στο σύστημα, γι’ αυτό ακριβώς και η «δυνατότητα» εντός της σημερινής καπιταλιστικής κοινωνίας να οικοδομηθούν «νέοι θεσμοί», που θα φέρουν –μέσα σ’ αυτήν- την πολυπόθητη «ισορροπία». Γι’ αυτό και είναι «πραξικόπημα» η επανάσταση των μπολσεβίκων που επιδίωξαν την επαναστατική ανατροπή και όχι τις «θεσμίσεις» εντός του καπιταλισμού.

Αλλά μιας και φτάσαμε σε τέτοιο «βάθος», καλό είναι οι… επαναστατούντες νέοι να ξέρουν και κάτι παραπάνω:

«Γιατί είναι τόσο σπάνιες οι στιγμές εκείνες στη διάρκεια της ιστορίας, κατά τις οποίες οι κοινωνίες έρχονται στο προσκήνιο και ασκούν πραγματική πολιτική; Η απάντηση που δίδεται στο ερώτημα αυτό από τον ίδιο τον Καστοριάδη είναι ότι, αντίθετα με τα όσα ισχυρίζονταν η οντολογία του συνόλου σχεδόν των παραδοσιακών επαναστατικών κινημάτων, η ετερονομία είναι πολύ πιο συμβατή με την ανθρώπινη φύση από ό,τι η αυτονομία. Οι κοινωνίες οι βασιζόμενες στις αρχές των προνομίων και της ανισότητας ανταποκρίνονται καλύτερα στον πρωταρχικό πυρήνα αποκλειστικότητας που διέπει τα ανθρώπινα όντα. Παρ' όλα αυτά, παραδείγματα στην ιστορία από την αρχαία Αθήνα ως την κολεκτιβοποίηση στην Ισπανία το '36 δείχνουν ότι ο πυρήνας αυτός δεν είναι μη αναστρέψιμος.» (Εισήγηση της Πρωτοβουλίας Αυτόνομων Κέρκυρας, σε εκδήλωση για τον Καστοριάδη, 21/3/2007).

Να μην το ζορίζουμε πολύ δηλαδή! «Κανένα από τα πέντε δάχτυλα δεν είναι ίσα», έλεγαν παλιά οι παπάδες στο κατηχητικό. «Η ετερονομία είναι πολύ πιο συμβατή με την ανθρώπινη φύση από ό,τι η αυτονομία» αναπαράγει σε λόγιο ύφος ο μέγιστος Κορνήλιος. Ως εκ τούτου, ας δεχθούμε ως «ανθρώπινη φύση» την ανισότητα, την εκμετάλλευση, την καταπίεση στην κοινωνία. Αν παρ' όλα αυτά –επειδή οι νέοι κάνουν και… Δεκέμβρηδες- ξεσπάσετε, να ξέρετε: «μακριά από τους κομμουνιστές», γιατί έχουν στο «αίμα» τους την… ετερονομία.

Το δεύτερο παράδειγμα αφορά ανακοίνωση της «Αντιεξουσιαστικής Κίνησης» (Αθήνα 28/12/2008) με τίτλο «Ανοιχτή επιστολή προς την πολιτική εξουσία της Ελλάδας».

Ας δούμε:

«Η κοινωνία δεν παρακολουθεί απλώς την εκπτωτική πορεία του κράτους. Συντονίζεται διαρκώς για τη συμμετοχή της στους θεσμούς διαχείρισης. Διεκδικεί δικαίωμα στην απόφαση, παρακάμπτοντας το κομματικό-κοινοβουλευτικό σύστημα…».

Τι να καταλάβουμε εδώ; Μήπως η ζητούμενη θέσμιση που έθετε η «Πρωτοβουλία Αυτόνομων Κέρκυρας» έχει ήδη αρχίσει να υλοποιείται; Έτσι φαίνεται και παρακάτω: «Διανύουμε το πεδίο μιας μάχης στην οποία η κυβέρνηση και η πολιτική εξουσία δεν κατέχουν κάποια θέση ισχύος (!). Χρησιμοποιούν την αστυνομία για να φοβίσουν, τρομοκρατήσουν… ποιος όμως τους φοβάται;».

Μάλλον, λοιπόν, το μόνο που είχε απομείνει στην πολιτική εξουσία ήταν οι δυνάμεις καταστολής, ενώ η «κοινωνία» έφτιαχνε τους θεσμούς της και περιθωριοποιούσε το… σύστημα. Ως εκ τούτου, να και η πρόταση στην πολιτική εξουσία –διαμέσου της «ανοιχτής επιστολής»:

«Αν σε αυτή την εξέγερση ασκήθηκε η ελάχιστη κοινωνική βία που θα μπορούσε να ασκηθεί, η ελάχιστη αντίδραση του πολιτικού συστήματος δεν μπορεί παρά να είναι η πτώση του καθεστώτος των δολοφόνων και η δικαίωση των άμεσων αιτημάτων»

Εδώ είμαστε λοιπόν! Το γνωστό (από ΣΥΡΙΖΑ κ.ά.) «ΚΑΤΩ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ» με την ορολογία της Αντιεξουσιαστικής Κίνησης. Ίσως και πιο «προχωρημένο», αφού η «κοινωνία συντονίζεται κ.λπ.» και άρα περίπου «δεν σας χρειαζόμαστε». Ωστόσο μένει η απορία, από ποιον ζητάμε τη «δικαίωση των άμεσων αιτημάτων»; Τι είναι όλος αυτός ο μύλος; Σύγχυση; Συνδυασμός ιδεολογικών δανείων και πολιτικών πιέσεων από την πραγματικότητα; Συγκαλυμμένη απελπισία;

Αν κανείς ζητούσε βοήθεια από ένα πιο αναλυτικό άρθρο της Αντιεξουσιαστικής Κίνησης («Η φωτιά που θρυμμάτισε τη σιωπή», 29/12/2008), θα μπερδευόταν χειρότερα. Δείτε, ξεκινάει κάπως στρωτά:

Αφίσσα της Α.Κ.Αθήνας

«Είμαστε μπροστά σε μια τεράστια πολιτική εξέγερση, μια έκρηξη οργής.

Μια γενιά που της τάζουν ανεργία, της στερούν κάθε ελπίδα, την ωθούν από τώρα στο περιθώριο, την αποξενώνουν από το φως, το νερό, τον αέρα, τον έρωτα, αυτή η γενιά έχει τον δικό της νεκρό».

Όμως, επειδή δεν πρέπει να μας περάσουν για μαρξιστές, ας δηλώσουμε ότι δεν είμαστε και ας φύγουμε από το πεδίο των ταξικών αντιθέσεων:

«…Η διεκδίκηση της ισότητας βρίσκεται εκτός πλαισίου του κινήματος. Γι’ αυτό οι μαρξιστικές αναλύσεις έχουν χάσει κάθε ικανότητα ανάλυσης. Ο λούμπεν εργαζόμενος βρίσκεται μέσα στη φωτιά αλλά δεν θέλει να προσδιορίζεται ως τέτοιος. Το νήμα που συνδέει την εξέγερση της Αθήνας με το Λος Άντζελες και τα παρισινά προάστια είναι το νήμα της απόλυτης βίας του κράτους, μια απώλεια πολιτική που, ενώ στα πρώτα δύο είχε κάποια φυλετικά χαρακτηριστικά, εδώ έλαβε ευρύτερες διαστάσεις. Η εξέγερση αυτή διεκδίκησε την ελευθερία, την αξιοπρέπεια και πήγε πολύ μακρύτερα από αναλύσεις που αναζητούσαν πάλι το υποκείμενο σε ξεπερασμένες ταυτότητες.»

Ο (λούμπεν) εργαζόμενος δεν είναι εργαζόμενος. Οι μαρξιστές δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Ενώ εμείς ανακαλύψαμε πως η βάση των ξεσηκωμών δεν είναι οι ταξικές αντιθέσεις, είναι η αντίθεση «κράτος-κοινωνίας». Ξεχάστε τα επαναστατικά υποκείμενα. Αν η «κοινωνία» αρχίσει να «διεκδικεί δικαίωμα στην απόφαση», τότε θα πούμε του καθεστώτος να φύγει και να μας αφήσει ήσυχους! Το μόνο βέβαιο είναι πως κάπως έτσι –ακόμα και όταν δεν ξεκινάει κανείς με αυτή την πρόθεση- καταλήγει να βλέπει ως ρόλο του κινήματος το να είναι ο «Απάτσι», σ’ έναν ατελείωτο «κλεφτοπόλεμο» φθοράς από κάθε άποψη. Εξάλλου, την ομολογία της φθοράς και της ουσιαστικής απελπισίας τη δίνει και ο επίλογος του ίδιου άρθρου:

«[…] Ο Δον Κιχώτης δεν ανήκε σε εκείνους που απλώς παρατηρούσαν την πραγματικότητα και αναρωτιούνταν “γιατί;” Ήταν από εκείνους (ίσως ο

πρώτος) που φαντάζονταν την πραγματικότητα έτσι όπως αυτή δεν υπήρξε ποτέ και αναρωτιούνταν, γιατί όχι; […]»

«Η απελπισία δεν μπορεί να εκφραστεί με ιδεολογικούς όρους, μόνο με οριστική ανταρσία. Δεν είναι μονόδρομος ο θάνατος και η παθητικότητα. Χρειάζεται κοινωνική δράση ενάντια στο γενικευμένο φόβο.»

Πρόκειται για ατόφιο ιδεαλισμό, με ολόκληρο τον πολιτικό απομονωτισμό που αυτός συνεπάγεται. Γιατί η μαζική πάλη και η επαναστατική ανατροπή δεν πατάει σε μια αυριανή πραγματικότητα που κάποιος Δον Κιχώτης θα φανταστεί. Θεμελιώνεται στα υλικά δεδομένα αυτής της κοινωνίας. Κι αυτό που πρέπει και μπορεί να εκφραστεί δεν είναι η «απελπισία», αλλά οι αντιθέσεις ή, αλλιώς, το δίκιο και το δικαίωμα των μαζών σήμερα. Μια τέτοια κίνηση είναι που συνθέτει και το αύριο. Αλλά, ξεχάσαμε, «οι μάζες» δεν αφορούν αυτές τις αντιλήψεις. Απλώς, όταν «τυχαίνει» να συμβαίνουν ξεσηκωμοί κάποιας κλίμακας –που μάλιστα να τους θεωρούν «δικούς τους»- τότε αισθάνονται την ανάγκη να πουν μια συνολικότερη κουβέντα που να αφορά όλη την «κοινωνία». Και τότε απλώς εκτίθενται.

συνεχίζεται...