Τα δάνεια της …«ανεξαρτησίας» #1

Στις 9 Φεβρουαρίου 1824, σαν σήμερα πριν από 196 χρόνια, αρχίζει η χρυσοπληρωμένη από τον ελληνικό λαό δανειακή “σωτηρία” της χώρας από ξένους και ντόπιους τοκογλύφους.

«Εγώ θέλω του σπιτιού µας τα κεραµίδια να σάσουµεν, να µην τρέχουν και πέση το σπίτι µας και µας πλακώση. Τα ξένα τα σπίτια τα ’χουν καλά σκεπασµένα οι νοικοκυραίοι τους και δεν παίρνει ο αγέρας τα κεραµίδια τους όσο σφοδρός και να είναι. Του δικού µας του σπιτιού τα κεραµίδια λίγος άνεµος να φυσήξη δεν αφίνει κανένα. Και έχει και κάτι µαστόρους – παίρνουν τα κεραµίδια και σκεπάζουν τα ξένα σπίτια».

Στρατηγός Μακρυγιάννης

Στις 9 Φεβρουαρίου 1824, σαν σήμερα πριν από 196 χρόνια, αρχίζει η χρυσοπληρωμένη από τον ελληνικό λαό δανειακή “σωτηρία” της χώρας από ξένους και ντόπιους τοκογλύφους.

Εκείνη την ημέρα υπογράφεται στο Λονδίνο συμφωνητικό ανάμεσα σε Άγγλους κεφαλαιούχους και τους εκπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης, Ιωάννη Ορλάνδο και Ανδρέα Λουριώτη, για τη σύναψη δανείου ύψους 800.000 λιρών. Η ληστρική «περιπέτεια» σε βάρος της ελληνικής κοινωνίας είχε μόλις αρχίσει…

Η ιστορία των δανεισµών της Ελλάδας ξεκινάει, λοιπόν, πριν ακόµα δηµιουργηθεί το ελληνικό κράτος.

Πάμε να δούμε πως εξελίχτηκε αυτή η «σωτηρία» μέχρι και τα τέλη του 2009, οπότε η χώρα εισήλθε στην γκιλοτίνα των Μνημονίων, με πρόσχημα – τι άλλο – το δημόσιο χρέος[1]:

«(…) το πρώτο δάνειο (συνήφθη) για τις ανάγκες, υποτίθεται, του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα. Η ονοµαστική του αξία ήταν περίπου 800.000 χρυσές λίρες που δόθηκαν από βρετανικό τραπεζικό οίκο µε εγγύηση τις εκτάσεις της εθνικής γης. Από τις 800.000 η Ελλάδα δεν εισέπραξε τελικά παρά 300.000 λίρες περίπου. Η µοιρασιά του δανείου ανάµεσα σε γαιοκτήµονες και πλοιοκτήτες ήταν από τους παράγοντες που συνετέλεσαν στην πρόκληση του εµφυλίου πολέµου, που ξέσπασε ένα χρόνο αργότερα.

Το 1825 συνήφθη δεύτερο δάνειο ύψους 2.000.000 λιρών, πάλι από βρετανικό τραπεζικό οίκο. Όπως και πριν, στην Ελλάδα έφτασε µόλις το 1/10 του ποσού. Πάνω από 500.000 λίρες σπαταλήθηκαν σε παραγγελίες πολεµικών πλοίων που είτε δεν παραλήφθηκαν ποτέ είτε παραλήφθηκαν µε µηχανικές βλάβες. Μεγάλο µέρος του δανείου πήγε σε ρουσφέτια και σε πελατειακή διασπάθιση[2]

Το µέγεθος της διασπάθισης ήταν τέτοιο που, όπως ελέχθη τότε, κατάντησε το έθνος να έχει περισσότερους από 12.000 αξιωµατικούς, σε σύνολο ενόπλων δυνάµεων 20.000 ανδρών (σ.σ.: το γεγονός δηλαδή ότι στην Ελλάδα του 2010 ο αριθµός των εν ζωή απόστρατων αξιωµατικών που συνταξιοδοτούνται µε το βαθµό του στρατηγού ανέρχεται στους… 16.000, έχει τη ρίζα του στο απώτατο παρελθόν).
Ό,τι απέµεινε από εκείνα τα «δάνεια της ανεξαρτησίας» διαµοιράστηκε ανάµεσα σε γαιοκτήµονες, κοτζαµπάσηδες και «καραβοκυραίους». Την ίδια περίοδο το πολιορκηµένο Μεσολόγγι, στρατιωτικά εγκλωβισµένο και οικονοµικά αποκλεισµένο, έµενε απροστάτευτο χωρίς τροφή και πολεµοφόδια, αφού από τον πακτωλό των δανείων δεν είχαν αποµείνει παρά µόνο 20.000 λίρες.

Τον Απρίλιο του 1826, αναλαµβάνοντας η κυβέρνηση του Α. Ζαΐµη, στο ταµείο υπήρχαν µόνο 16 γρόσια, ούτε µία λίρα [3]. Αυτή ήταν και η πρώτη στην ουσία πτώχευση στην Ιστορία του ελληνικού κράτους, πριν καν αυτό συγκροτηθεί. Εντούτοις, την ίδια περίοδο, πολλές οικογένειες γαιοκτηµόνων και εµπόρων διέθεταν τεράστιες περιουσίες για τα δεδοµένα της εποχής, µε τις οποίες θα µπορούσε να χρηµατοδοτηθεί ο εθνικο-απελευθερωτικός αγώνας χωρίς να υποθηκευτεί στις επιδιώξεις των ξένων. Αντ’ αυτού, µέσω των δανείων οι «ευεργέτες» πολλαπλασίασαν τις πε-ριουσίες τους, ενώ πολλά εκατοµµύρια από αυτά πήγαν στις οχτώ µεγαλύτερες οικογένειες πλοιοκτητών ως «αποζηµίωση» για τη συµµετοχή των πλοίων τους στον εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα.

Τον Ιανουάριο του 1833 ο Όθωνας µε ένα σµήνος Βαυαρών αξιωµατούχων αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο έχοντας ως προίκα, από το γαλλικό τραπεζικό οίκο Ρότσιλντ, δάνειο ύψους 64.000.000 χρυσών φράγκων. Τέτοιος ήταν ο βαθµός της διασπάθισης του νέου δανείου που ονοµάστηκε «βασιλοφάγον άµα και βασιλο-ποιόν». Είναι χαρακτηριστικό ότι µόνο για τα έξοδα της βαυαρικής δυναστείας και του στρατού της σπαταλήθηκε το 1/6 του δανείου, ενώ το µισό παρακρατήθηκε για τόκους και προµήθειες. Η δεύτερη πτώχευση δεν άργησε, αφού όπως γραφόταν στον Τύπο της εποχής, η Ελλάδα από την ηµέρα που κατέφυγε σε δανεισµό βρέθηκε φτωχότερη. Οι δανειστές απαίτησαν από τη χώρα τη δήµευση µεγάλου µέρους του προϋπολογισµού και επέβαλαν τη θέλησή τους κρατώντας την Ελλάδα σε βαθιά καθυστέρηση και σε ακόµα βαθύτερη εξάρτηση. Η Αγγλία και η Γαλλία διόριζαν δουλικές κυβερνήσεις και παρενέβαιναν διαρκώς στα εσωτερικά πράγµατα της χώρας. Μέχρι την έξωση του Όθωνα, το 1864, όλες οι προσπάθειες για νέο δανεισµό αποτύγχαναν. Τότε το κράτος άρχισε να δανείζεται από την «πατριωτική» Εθνική Τράπεζα υποθηκεύοντας εθνικά κτήµατα, όπως τους ελαιώνες της Άµφισσας. Η Εθνική Τράπεζα, που είχε ιδρυθεί από τον ταµία του Αλή πασά, τον Γεώργιο Σταύρο, δε λειτουργούσε παρά σαν δούρειος ίππος του γαλλικού τραπεζικού οίκου Ρότσιλντ και του ελβετικού οίκου Εϋνάρδου. Τα ελλείµµατα διογκώνονταν και οι δανειστές πίεζαν για τη ρύθµιση των παλιών δανείων προκειµένου να εγκρίνουν καινούρια. Η ρύθµιση που βρέθηκε ήταν ο λεγόµενος συµβιβασµός του 1879, που στην πραγµατικότητα επρόκειτο για µια πρωτάκουστη δήµευση των µισών κρατικών εσόδων.

Όταν ήρθε η κυβέρνηση Τρικούπη, προχώρησε σε νέο δανεισµό για να πληρωθούν οι συµβάσεις που είχαν συναφθεί µε ξένες εταιρείες για την κατασκευή δηµοσίων έργων και για πολεµικές δαπάνες, ως απόρροια των τυχοδιωκτισµών της «Μεγάλης Ιδέας». Ο Τρικούπης είχε στηρίξει τις ελπίδες του για τον αστικό εκσυγχρονισµό της χώρας κυρίως στον εξωτερικό δανεισµό, που είχε ως συνέπεια το πέρασµα των πλουτοπαραγωγικών πηγών του τόπου στα χέρια του ξένου κεφαλαίου. Ανακηρύχθηκε «πρωταθλητής στα δάνεια», αφού του χρεώνεται το 58,4% του συνολικού εξωτερικού δανεισµού που οδήγησε στην πτώχευση. Στις 10 ∆εκεµβρίου του 1893, δηλαδή πριν συµπληρωθεί µία δεκαπενταετία από την «αναδιάρθρωση» του 1879 (τα δάνεια της οποίας µε απόφαση του 1964 τα πληρώνουµε µέχρι σήµερα!), ο ίδιος ο Τρικούπης ανήγγειλε την αδυναµία αποπληρωµής του δηµόσιου χρέους µε την περίφηµη φράση «δυστυχώς επτωχεύσαµεν».
__________

Παραπομπές:

[1] «Είναι ο Καπιταλισμός, ηλίθιε» – Νίκος Μπογιόπουλος)
[2](Νίκος Μπελογιάννης, Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.) 
[3](Τάσος Μ. Ηλιαδάκης, εφηµερίδα Πατρίς, 3.11.2009)

Συνεχίζεται...

Πηγή: Ημεροδρόμος