Ο οπορτουνισμός στο ενιαίο μέτωπο (αποσπάσματα)

VII Comintern Congress. G.DimitroV. P.Togliatti,

V.Florin, Van Min, O.Kuusinen, K.Gotvald,

V.Pik, D.Manuilsky

[...]

4. Η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΩΦ ΣΤΟ 7οΣΥΝΕΔΡΙΟ

ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥ-ΝΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ (1935)11

Από αυτή την εισήγηση μπορούμε να πάρουμε μαθήματα θετικά και αρνητικά. Εδώ θέλουμε να σταθούμε σε αυτά που θα επηρεάσουν την πολιτική γραμμή που αναπτύχθηκε από τα ΚΚ, κυρίως του ΚΚ Βελγίου και Γαλλίας στα μέτωπα κατά τη διάρκεια της Κατοχής, των οποίων η αρχή βρίσκεται στα Λαϊκά Μέτωπα της περιόδου 1936-1938.

Αυτή η κρίσιμη οπορτουνιστική επιρροή εκδηλώνεται σε 3 επίπεδα: Στις αυταπάτες για τη σοσιαλδημοκρατία, στην υπεράσπιση της αστικής δημοκρατίας (δηλαδή του αστικού κράτους) και στην έννοια του Ενιαίου Μετώπου.

Οσον αφορά τη Σοσιαλδημοκρατία: «Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι σε πολλές χώρες η κατάσταση της Σοσιαλδημοκρατίας στο αστικό κράτος, καθώς και η στάση της απέναντι στην αστική τάξη, έχουν αλλάξει ή αλλάζουν».

Παραθέτει τρεις αιτίες:

1. Η οικονομική κρίση οδηγεί την «εργατική αριστοκρατία», κύριο στήριγμα της σοσιαλδημοκρατίας, να αναθεωρήσει την άποψή της για την πολιτική ταξικής συνεργασίας με την αστική τάξη.
2. Η αστική τάξη απορρίπτει σε κάποιες χώρες τη δημοκρατία, με συνέπεια να στερήσει από τη Σοσιαλδημοκρατία την παραδοσιακή της θέση στο κρατικό σύστημα του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.
3. Η επιρροή της ήττας των εργατών στη Γερμανία, την Αυστρία και την Ισπανία, αποτέλεσμα της στάσης της Σοσιαλδημοκρατίας και η επιρροή της ΕΣΣΔ κάνουν τους σοσιαλδημοκράτες εργάτες να υιοθετήσουν ένα επαναστατικό πνεύμα. Συμπέρασμα: «Και οι τρεις λόγοι κάνουν πιο δύσκολο και σε συγκεκριμένες χώρες ΕΝΤΕΛΩΣ ΑΔΥΝΑΤΟ ΓΙΑ ΤΗ ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΤΗΣ ΡΟΛΟ ΩΣ ΣΤΗΡΙΓΜΑ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ»!

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΕΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ;

«Ολα για το Μέτωπο, ένα Μέτωπο ενότητας, χωρίς κριτικές». Στους αντιπάλους του Ενιαίου Μετώπου, τους σοσιαλδημοκράτες, ο Δημητρώφ απαντά συγκεκριμένα:
«Δεν κάνουμε επίθεση σε κανένα, ούτε σε πρόσωπα ούτε σε οργανώσεις ούτε σε κόμματα που είναι υπέρ του ενιαίου μετώπου της εργατικής τάξης ενάντια στον ταξικό εχθρό. Αλλά ταυτόχρονα πρέπει για το συμφέρον του προλεταριάτου και των στόχων του να ασκήσουμε κριτική στα πρόσωπα, τις οργανώσεις και τα κόμματα που εμποδίζουν την ενότητα των εργατών»12.

Υπεράσπιση της αστικής δημοκρατίας

Ο Δημητρώφ προτείνει ενάντια στο φασισμό όχι ένα Μέτωπο για το σοσιαλισμό, αλλά υπεράσπιση της αστικής δημοκρατίας, του αστικού κράτους:

«“Η σοσιαλδημοκρατία είναι υπέρ της δημοκρατίας και οι κομμουνιστές υπέρ της δικτατορίας. Γι’ αυτό λοιπόν δεν μπορούμε να οργανώσουμε ένα ενιαίο μέτωπο με τους κομμουνιστές”, λένε κάποιοι ηγέτες της σοσιαλδημοκρατίας. Σας προτείνουμε όμως σήμερα το ενιαίο μέτωπο για να κηρύξουμε τη δικτατορία του προλεταριάτου; Γνωρίζετε καλά ότι προς το παρόν δε σας το προτείνουμε». Και εξηγεί: «Ολο το ζήτημα στρέφεται γύρω από το εξής: Θα είναι έτοιμο το προλεταριάτο την κρίσιμη στιγμή για την άμεση ανατροπή της αστικής τάξης και την εγκαθίδρυση της δικής του εξουσίας; Και θα μπορεί σε αυτή την περίπτωση να διασφαλίσει τη στήριξη των συμμάχων του; Ή μήπως το κίνημα του ενιαίου προλεταριακού μετώπου και του αντιφασιστικού Λαϊκού Μετώπου στη συγκεκριμένη στιγμή θα είναι σε θέση μόνο να συντρίψει ή να ανατρέψει το φασισμό, χωρίς να προχωρήσει άμεσα στην κατάργηση της δικτατορίας της αστικής τάξης; Η τελευταία αυτή περίπτωση θα ήταν ένα απαράδεκτο δείγμα πολιτικής κοντοφθαλμίας και όχι σοβαρή επαναστατική πολιτική, στη βάση ότι θα αρνιόταν να δημιουργήσει και να στηρίξει ένα ενιαίο μέτωπο ή μία κυβέρνηση Λαϊκού Μετώπου».

Η δικτατορία του προλεταριάτου, αυτός ήταν ο στόχος που έθετε ο Λένιν στην πάλη για τις δημοκρατικές διεκδικήσεις στα πλαίσια του αστικού κράτους. Για το Δημητρώφ ο φασισμός θα δημιουργούσε μια νέα κατάσταση που θα απαιτούσε να αναβληθεί για αργότερα η επανάσταση, η δικτατορία του προλεταριάτου. Με την εργατική τάξη στο ρόλο της διατήρησης, της ισχυροποίησης του αστικού κράτους και του δικού του μοντέλου, της αστικής δημοκρατίας. Για τον Παλμ Ντουτ, στο «Φασισμός και Επανάσταση»:

«Αυτό σημαίνει ότι για όσο καιρό παραμένουν οι μορφές της αστικής δημοκρατίας η αστική δημοκρατία παρέχει την καλύτερη άμυνα των εργαζομένων ενάντια στο φασισμό; Αντιθέτως. Οι εργαζόμενοι παλεύουν και χρειάζεται να παλεύουν, ανυποχώρητα για κάθε δημοκρατικό δικαίωμα οργάνωσης και κινητοποίησης στο υπάρχον καθεστώς, αλλά […]. Οσο περισσότερο εμπιστεύονται οι εργαζόμενοι το λεγκαλισμό, τις συνταγματικές διαδικασίες, την αστική δημοκρατία, τόσο περισσότερο κάνουν θυσίες για να σώσουν το υπάρχον σύστημα ως το «μικρότερο κακό» ενάντια στην απειλή του φασισμού, τόσο εντονότερες θα είναι οι επιθέσεις του καπιταλισμού και τόσο ταχύτερη η πορεία προς το φασισμό. Στο πλαίσιο του καπιταλισμού το να κηρύττει κανείς εμπιστοσύνη στο λεγκαλισμό, τις συνταγματικές διαδικασίες, την αστική δημοκρατία, είναι μέσο που οδηγεί και εγγυάται τη νίκη του φασισμού. Αυτό είναι το δίδαγμα της Γερμανίας και της Αυστρίας. Αυτή είναι η πραγματικότητα που διαλύει το απατηλό και καταστροφικό σύνθημα της “Δημοκρατίας ενάντια στη Δικτατορία”».
[...]

6. Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ «ΚΟΜΙΝΦΟΡΜ» ΤΟ 1947 

 

Το Σεπτέμβριο του 1947 έγινε στην Πολωνία μια συνάντηση ενημέρωσης, στην οποία ιδρύθηκε η «Κομινφόρμ» (Γραφείο Πληροφοριών των ΚΚ). Σε αυτή την συνάντηση, προεδρεύοντος του Αντρέι Ζντάνοφ, συμμετείχαν αντιπρόσωποι ορισμένων Κομμουνιστικών Κομμάτων: ΕΣΣΔ, Βουλγαρίας, Γαλλίας, Ουγγαρίας, Ρουμανίας, Ιταλίας, Πολωνίας, Τσεχοσλοβακίας, Γιουγκοσλαβίας. Η ΕΣΣΔ αντιπροσωπευόταν από τους Ζντάνοφ και Μαλένκοφ, η Γαλλία από το Ζακ Ντυκλό και τον Ετιέν Φγιόν, η Γιουγκοσλαβία από τους Μίλοβαν Ντζίλας και Εντουαρντ Καρντέλ, η Ιταλία από τους Λουίντζι Λόγκο και Εγκένιο Ριάλε.

Υπήρξε ένα δεύτερο σημείο στην ημερήσια διάταξη. Το Μάιο του 1957, ένας από τους συμμετέχοντες, ο Ιταλός Εγκένιο Ριάλε, πρώην μέλος του ΠΓ του ΚΚΙ, που πέρασε στην υπηρεσία του αντικομμουνισμού, το αναφέρει σε ένα βιβλίο με τίτλο «Με το Ζακ Ντυκλό - στο εδώλιο του κατηγορουμένου στη SzaklavskaPoreba, 22 - 27 Σεπτεμβρίου 1947», που εκδόθηκε στα γαλλικά από τις εκδόσεις Plon, το 1958.

Επί δύο ημέρες οι διάφοροι αντιπρόσωποι κατηγορούσαν τη δεξιά οπορτουνιστική γραμμή που ακολούθησαν τα ΓΚΚ και ΙΚΚ στην πολιτική τους για το μέτωπο στην περίοδο της Κατοχής και τη συμμετοχή στην κυβέρνηση που ακολούθησε.
 

Τίτο, Στάλιν, Μολότωφ

Οι Γιουγκοσλάβοι Ντζίλας και Καρντέλ ήταν αυτοί που έκαναν τη δίκη με τον πιο συνεπή τρόπο. Ο Καρντέλ δήλωσε:

«Πρόκειται για ένα φαινόμενο που είναι διαδεδομένο σε πολλά κομμουνιστικά κόμματα, εξαιτίας άλλωστε και της επιρροής Γάλλων και Ιταλών. Τα λάθη των τελευταίων έχουν επίδραση στο εσωτερικό και άλλων κομμάτων στην Ευρώπη. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι στο διεθνές εργατικό κίνημα, υπάρχει μια τάση αναθεώρησης του μαρξισμού-λενινισμού»14.

Η πολιτική των ΓΚΚ και ΙΚΚ συνιστά μια ιδιαίτερη έκφραση αυτής της τάσης. Ξεκινά από τη δυνατότητα μιας ειρηνικής οδού, νόμιμης και κοινοβουλευτικής για την κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη. Είναι, εκ των πραγμάτων, η υιοθέτηση της σοσιαλδημοκρατικής οδού.

Η αστική τάξη είχε συμφέρον να συνεργαστεί με τους κομμουνιστές κατά τη διάρκεια και μετά τον πόλεμο, γιατί αισθανόταν ανίσχυρη. Οι κομμουνιστές θα έπρεπε να είχαν αξιοποιήσει αυτή την κατάσταση για να καταλάβουν θέσεις-κλειδιά και δεν το έκαναν. Αντί να κατακτήσουν το στήριγμα των μαζών για να πάρουν την εξουσία, δεν πέτυχαν παρά να αφοπλίσουν τις μάζες και να σπείρουν αυταπάτες για την αστική δημοκρατία και τη σοσιαλδημοκρατική οδό (κοινοβουλευτισμός).

Αντί να προωθήσουν την αντιφασιστική ενότητα από τα κάτω με τη δημιουργία οργάνων που να πηγάζουν από τις μάζες και να ενσωματώνουν όλες τις τάσεις που πραγματικά ήταν διαθέσιμες για να ακολουθήσουν το δρόμο της ένοπλης πάλης και της εγκαθίδρυσης μιας πραγματικά επαναστατικής εξουσίας, οι ηγεσίες του ΓΚΚ και του ΙΚΚ διέπραξαν το σφάλμα να φτιάξουν ένα αντιφασιστικό μέτωπο από τα πάνω, στη βάση της ισομερούς αντιπροσώπευσης των διαφόρων κομμάτων, ενώ ο στόχος αυτών των κομμάτων ήταν να εμποδίσουν τον ένοπλο αγώνα και να εμποδίσουν τον πραγματικό μετασχηματισμό της χώρας. Οι ηγεσίες του ΓΚΚ και του ΙΚΚ βρήκαν πρόσχημα για να ακολουθήσουν αυτή την πολιτική: Οτι αιτήματα που δε θα είχαν να κάνουν με την πάλη για την εθνική απελευθέρωση -διεκδικήσεις για ριζοσπαστικά δημοκρατικά και επαναστατικά αιτήματα που θα συνδέονταν με την πάλη για την εθνική απελευθέρωση- θα κατέληγαν στο να απομακρύνουν από το αντιφασιστικό μέτωπο ορισμένα κοινωνικά στρώματα και ορισμένες πολιτικές ομάδες.

Οι Γιουγκοσλάβοι κατηγορούσαν το ΓΚΚ ότι επέτρεψε ακόμα και ότι διευκόλυνε τον αφοπλισμό και τη διάλυση των δυνάμεων της Αντίστασης με το πρόσχημα ότι όσο ο πόλεμος δεν είχε τελειώσει, μια αποφασισμένη δράση ενάντια στην πολιτική του Ντε Γκωλ θα σήμαινε αντιπαράθεση με τους συμμάχους. Πράγμα που είναι λάθος γιατί, όπως υπογραμμίζουν οι Γιουγκοσλάβοι, με τη σειρά της μια αντιπαράθεση με τους συμμάχους θα επέφερε μια επιδείνωση των σχέσεων των συμμάχων με την ΕΣΣΔ, πράγμα το οποίο δεν ήταν -εκείνη τη στιγμή και δεδομένου του συσχετισμού δυνάμεων- κάτι που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν οι σύμμαχοι15. Οι Καρντέλ και Ντζίλας αντέτασσαν στη θέση των Γάλλων και των Ιταλών το παράδειγμα των Ελλήνων ενάντια στους Αγγλους και το παράδειγμα της Γιουγκοσλαβίας ενάντια στην κυβέρνηση του βασιλιά Πέτρου και των τσέτνικ του, οργάνων των συμμάχων. Οσον αφορά στη γενική στάση του ΓΚΚ και του ΙΚΚ απέναντι στους συμμάχους, οι Γιουγκοσλάβοι τους καταλογίζουν την άρνησή τους να κατακρίνουν ανοιχτά μπροστά στις μάζες την πολιτική των συμμάχων, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η αποκατάσταση των θέσεων του ιμπεριαλισμού δημιουργώντας αυταπάτες στις μάζες σχετικά με τη «δημοκρατία» των ιμπεριαλιστών και τη δυνατότητα τους να βοηθήσουν χωρίς απώτερα κίνητρα για την ανόρθωση των λαών που ελευθερώθηκαν από το φασισμό.

Κατηγορήθηκαν επίσης, καθολικά, από τους αντιπροσώπους, ότι επέμεναν σε μια πλάνη, την οποία και διέδιδαν, για αλλαγή της κοινωνίας μέσω του κοινοβουλευτισμού αντί να κινητοποιήσουν τις μάζες ενάντια στην φιλοαμερικανική πολιτική της κυβέρνησής τους για μια αληθινή επαναστατική επιλογή.

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Καρντέλ και Τίτο

Κανένα ΚΚ δεν μπόρεσε να προστατευθεί από τον «αριστερό» ή «δεξιό» οπορτουνισμό. Το αποδεικνύει όλη η ιστορική εμπειρία του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος ως τις μέρες μας. Αλλά θα πρέπει να διαπιστώσουμε, σε ό,τι αφορά το Ενιαίο Μέτωπο σχετικά με τις προοπτικές που προσφέρει (μέτωπο ενάντια στο φασισμό για την ενίσχυση της αστικής δημοκρατίας και του κράτους της ή μέτωπο ενάντια στο φασισμό με προοπτική το σοσιαλισμό), ότι εφαρμόστηκε η «δεξιά» οπορτουνιστική θέση. Το ίδιο ισχύει όσον αφορά την ανάλυση και τη συμμαχία με τη σοσιαλδημοκρατία. Η μελέτη που προηγείται αποδεικνύει :

1. Οτι σε κάθε Μέτωπο -του οποίου κανένας κομμουνιστής δεν μπορεί να αρνηθεί την αναγκαιότητα- ο κίνδυνος που δεν πρέπει να υποτιμηθεί (στο όνομα για παράδειγμα της αναγκαίας πάλης ενάντια στον αριστερό οπορτουνισμό) είναι και παραμένει ο «δεξιός» οπορτουνισμός.
2. Η διάρκεια και η ποιοτική ανάπτυξη αυτού του «δεξιού» οπορτουνισμού, τους σπόρους του οποίου φύτεψε ο Δημητρώφ το 1935 και του οποίου η κατάληξη ήταν ο πλήρης εκφυλισμός ορισμένων ΚΚ, διευκολύνθηκαν από το γεγονός ότι σε αυτά τα κόμματα τα εμπόδια για την ανάπτυξη του δεξιού οπορτουνισμού υπήρχαν από λίγο έως καθόλου, δηλαδή η ιδεολογική διαπάλη θεωρούνταν ως απειλή για την ενότητα, η κριτική και αυτοκριτική δε γινόταν στη βάση του μαρξισμού-λενινισμού.

3. Αυτή η μελέτη και η πρακτική δείχνουν ότι η υποχώρηση πηγάζει πιο συχνά από μια λανθασμένη αντίληψη για το τι είναι το καπιταλιστικό κράτος, για το τι αντιπροσωπεύει η αστική δημοκρατία. Από μια λανθασμένη αντίληψη για να κατανοήσει τον καταστροφικό ρόλο της σοσιαλδημοκρατίας.

4. Αυτή η μελέτη δείχνει επίσης την απόλυτη αναγκαιότητα της ταξικής ανάλυσης πριν από τη δημιουργία ενός μετώπου (και, εδώ, ενός αντιφασιστικού μετώπου). Αυτή η ανάλυση δεν μπορεί να σταματά με τη δημιουργία του μετώπου αλλά να συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια του γιατί οι κομμουνιστές δεν πρέπει να ξεχνούν ποτέ τον κανόνα ότι όποιες και αν είναι οι συνθήκες, η αστική τάξη δε χάνει ποτέ τον ταξικό της χαρακτήρα.

5. Η εκπαίδευση των μαζών για τη δημιουργία ενός Ενιαίου Μετώπου στη βάση ενάντια στο φασισμό απαιτεί επομένως σήμερα όπως και χθες να χτυπηθούν οι αυταπάτες για την «αστική δημοκρατία», την κοινοβουλευτική οδό, να καταγγελθεί η σοσιαλδημοκρατία, ο «διαχειριστής του καπιταλισμού», απαραίτητος στυλοβάτης του καπιταλιστικού συστήματος και πιστό στήριγμα του ιμπεριαλισμού, να ανυψωθεί η ταξική συνείδηση της εργατικής τάξης μέσω του Μετώπου και να της δοθούν οι επαναστατικές προοπτικές, ο σοσιαλισμός.

6. Το Μέτωπο στη βάση και το μαζικό Κόμμα. Ενα από τα διδάγματα που προκύπτουν μελετώντας το Λαϊκό Μέτωπο στη Γαλλία και από τις απόπειρες για Λαϊκό Μέτωπο στο Βέλγιο είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει μαζικό Κόμμα με υποχωρήσεις μπροστά «στην αριστερά» και στο ισχυρό σοσιαλιστικό Κόμμα. Η ενότητα για την ενότητα δεν οδηγεί παρά στην αποτυχία και στο βύθισμα όλο και περισσότερο στο «δεξιό» οπορτουνισμό. Από μόνη της, η ενεργή συμμετοχή του ΚΚΒ και του ΓΚΚ στην ταξική πάλη εξηγεί την αύξηση των μελών και των ψηφοφόρων μετά τις απεργίες που σημάδεψαν τα χρόνια 1934-1936. Από μόνη της, η ενεργή συμμετοχή των κομμουνιστών στην Αντίσταση ενάντια στο ναζισμό εξηγεί την άνοδο σε μέλη και ψηφοφόρους μετά την Απελευθέρωση. Το ότι δεν μπόρεσαν να διατηρήσουν και να διευρύνουν αυτές τις κατακτήσεις οφείλεται αποκλειστικά στο «δεξιό» οπορτουνισμό που ήταν στάση που υιοθέτησαν τα ΚΚ απέναντι στις επιθέσεις της αστικής τάξης, με αποτέλεσμα να ξανακερδίσει η σοσιαλδημοκρατία και γενικά η αστική τάξη την επιρροή της στις μάζες.

7. Η άρνηση αυτής της ανάγκης Μετώπου στην κορυφή είναι έκφραση του αναρχισμού και του τροτσκισμού. Ωστόσο υπάρχουν τρία πράγματα που πρέπει να υπογραμμίσουμε. Πάνω σ’ αυτή την ενότητα εκδηλώνεται ο «δεξιός» οπορτουνισμός. Κατά συνέπεια, η ενότητα στην κορυφή πρέπει να γίνεται αφού θα έχουν αναλυθεί σοβαρά οι συνιστώσες. Αν θεωρήσει κανείς σωστό ότι: «Στο εσωτερικό των ηγεσιών (των ρεφορμιστικών οργανώσεων) υπάρχουν αληθινοί δημοκράτες… και οφείλουμε με μια κατάλληλη τακτική να τους συσπειρώσουμε γύρω από τις αντιλήψεις μας», η ιστορική πείρα μάς διδάσκει ότι σε αυτή την περίπτωση, περισσότερο από ποτέ, υπάρχει ο κίνδυνος ενός Μετώπου όπου, για να διατηρηθεί η ενότητα πάση θυσία με τους «πραγματικούς δημοκράτες», υπάρχει το ρίσκο της υποχώρησης. (Αυτό ιδιαίτερα θα πρέπει να το αναλογιζόμαστε σε σχέση με την «αριστερά» του «Σοσιαλιστικού Κόμματος». Η εμπειρία αποδεικνύει ότι αυτή η αριστερά μπορεί να είναι το συνειδητό αντικείμενο για το άλλοθι προς τις μάζες της «δεξιάς πτέρυγας» του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Οι κομμουνιστές θα πρέπει επομένως να δράσουν από τη μεριά τους με ιδιαίτερη επαγρύπνηση που θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται στην τακτική τους). Η εμπειρία δείχνει ότι ακόμα κι αν η τακτική των κομμουνιστών πρέπει να είναι ελαστική, αυτό σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι οι κομμουνιστές θα παρακάμψουν τις βασικές αρχές τους. Θα ήθελα να υπενθυμίσω εδώ τις δίκαιες κριτικές των Γιουγκοσλάβων προς το ΚΚΓ και το ΚΚΙ το 1947: «Οι ηγεσίες του ΚΚΓ και του ΚΚΙ (και τα ίδια ισχύουν για το ΚΚΒ) βρήκαν το πρόσχημα ότι αιτήματα άλλα από αυτό της πάλης για την εθνική απελευθέρωση […] θα κατέληγαν στο να απομακρύνουν από το αντιφασιστικό μέτωπο ορισμένα κοινωνικά στρώματα και ορισμένες πολιτικές ομάδες». Είναι λοιπόν απαραίτητο να συνδέσουμε αυτό το σημείο με την αρχή του να «φτάνουμε στην ενότητα με μια μάχη αρχών».

Πηγή: ΚΟΜΕΠ (Τεύχος#1/2009)* (οι υπογραμμίσεις δικές μας)