Στάλινγκραντ. Το "σπίτι του λοχία Παβλόφ", όπου 30 στρατιώτες απέκρουαν επί 58 ημέρες τους Γερμανούς. «Εκεί σκοτώθηκαν περισσότεροι Γερμανοί από την κατάληψη του Παρισιού»...

Ο Λοχίας Παβλώφ. Πίσω του το κτίριο που αυτός

και οι άντρες του κράτησαν για 58(!!) μέρες

Το φθινόπωρο του 1942 οι άνδρες της γερμανικής 6ης Στρατιάς είχαν εμπλακεί σε έναν άγριο πόλεμο οδομαχιών, στο Στάλινγκραντ, με τους Σοβιετικούς υπερασπιστές της κατεστραμμένης πόλης. Ο πόλεμος διεξαγόταν, κατά το μεγαλύτερο διάστημα, από μικρές ομάδες αποτελούμενες από έξι έως οκτώ στρατιώτες. Αυτοί γνωρίζοντας με κάθε λεπτομέρεια όλα τα χαρακώματα, τα ερείπια και τα περάσματα των κτιρίων, εκτελούσαν αιφνιδιαστικές επιδρομές, αντεπιθέσεις και ενέδρες. Στη σοβιετική πλευρά οι περισσότερες μονάδες ήταν αποκομμένες και συχνά στερούντο μέσων επικοινωνίας. 

Ωστόσο, μεμονωμένα άτομα και μονάδες συνέχιζαν τη μάχη εκεί που βρίσκονταν, ακόμη και χωρίς διαταγές, κάνοντας πράξη το σύνθημα του Στάλιν «ούτε βήμα πίσω». 

Τον Σεπτέμβριο του 1942 μια σοβιετική ομάδα 30 ανδρών υπό τον υπολοχαγό Αφανάσεφ διατάχθηκε να καταλάβει ένα μικρό τριώροφο κτίριο δίπλα στο Βόλγα, το οποίο πριν από τον πόλεμο φιλοξενούσε κρατικούς αξιωματούχους και ονομαζόταν «Σπίτι της δόξας του στρατιώτη». Το κτίριο όμως είχε ήδη καταληφθεί από τους Γερμανούς και οι Σοβιετικοί ενεπλάκησαν σε μια φονικότατη μάχη εννέα ωρών. Τελικά κατέλαβαν το κτίριο, αλλά στο τέλος της μάχης είχαν απομείνει μονάχα τέσσερις! Ήταν οι στρατιώτες Αλεξανδρώφ, Γκλουσένκο και Τσερνολόγκωφ υπό τον λοχία Γιάκοβ Παβλώφ, αφού ο Αφανάσεφ είχε τραυματιστεί από έκρηξη με συνέπεια να χάσει την όραση του.

Σοβιετικοί στρατιώτες καταλαμβάνουν επίκαιρες θέσεις

σε ερειπωμένο κτίριο του Στάλινγκραντ. Παρ'ότι η

φωτογραφία θεωρείται "στημένη" αποδίδει τη φυσιογνωμία

του ιδιότυπου πολέμου που διεξαγόταν εκείνες τις ημέρες

στην ερειπωμένη πόλη.

Οι τέσσερις άνδρες οχυρώθηκαν στο κτίριο αναμένοντας την αντεπίθεση των Γερμανών. Οι τελευταίοι δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Εξαπέλυσαν μια σφοδρή επίθεση η οποία όμως απέτυχε. Ακολούθησαν δεκάδες επιθέσεις για τις επόμενες 58 ημέρες. Απέτυχαν όλες! 

Μάχες μέσα στο κτίριο 

Σε κάποια φάση της μάχης οι αμυνόμενοι ενισχύθηκαν από 25 ακόμη στρατιώτες. Στο υπόγειο του κτιρίου είχαν καταφύγει και πολλοί πολίτες, μερικοί από τους οποίους έλαβαν ενεργό μέρος στην άμυνα. 

Οι μαχητές, στρατιώτες και πολίτες δεν απέκρουαν μόνο τις επαναλαμβανόμενες εχθρικές εφόδους. Φρόντιζαν παράλληλα να οργανώνουν την άμυνά τους παγιδεύοντας με νάρκες και χειροβομβίδες επίκαιρα σημεία, τοποθετώντας πρόχειρα αντιαρματικά κωλύματα, ανοίγοντας στοές ώστε να επικοινωνούν με γειτονικά κτίρια και να δημιουργούν νέες θέσεις άμυνας. Κάποια στιγμή οι επιτιθέμενοι κατέλαβαν το ισόγειο και τον πρώτο όροφο. Οι Σοβιετικοί όμως αμύνθηκαν λυσσαλέα από το υπόγειο και τους άνω ορόφους! Μετά από άγρια πολύωρη μάχη οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να αποσυρθούν. Τελικά μετά από σχεδόν δύο μήνες, η περιοχή κατελήφθη από σοβιετικές μονάδες οι οποίες απεγκλώβισαν τους αμυνόμενους. 
 

To «σπίτι του Παβλώφ» σήμερα, με το

μνημείο από κόκκινο τούβλο στην

γωνία του. Στην επιγραφή αναφέρεται:

«Σε αυτό το κτίριο συγχωνεύτηκαν τα

ηρωικά κατορθώματα του πολέμου και

αυτά της εργασίας.

Θα σε υπερασπιστούμε/ανοικοδομήσουμε,

αγαπημένο Στάλινγκραντ!»

Το κτίριο, το επονομαζόμενο πλέον «σπίτι του Παβλόφ» ήταν διάτρητο από βλήματα κάθε μεγέθους. Οι ελάχιστοι επιζώντες υπερασπιστές του έφεραν όλοι τραύματα και ήταν σχεδόν κουφοί από τις συνεχείς εκρήξεις. Αργότερα, ο διοικητής της σοβιετικής άμυνας στο Στάλινγκραντ αντιστράτηγος Τσουίκωφ υπερηφανευόταν ότι για την κατάληψη του κτιρίου σκοτώθηκαν περισσότεροι Γερμανοί απ’ ότι για την κατάληψη του… Παρισιού. 

Οι ήρωες αμυνόμενοι τιμήθηκαν με ανώτατες διακρίσεις. Φυσικά ο «σπιτονοικοκύρης» Παβλόφ τιμήθηκε με όλα τα προβλεπόμενα παράσημα και προβλήθηκε ως εμβληματική μορφή της σοβιετικής αντίστασης κατά των Γερμανών εισβολέων. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή ο Παβλώφ, εκμεταλλευόμενος την προβολή του από τον προπαγανδιστικό μηχανισμό της πατρίδας του, εγγράφηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα και κατέλαβε υψηλές θέσεις στην ιεραρχία του Σοβιέτ της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ρωσίας.

Ωστόσο, μια εκδοχή τον θέλει, μεταπολεμικά, να ακολουθεί τον μοναχισμό, μην αντέχοντας τη βαρβαρότητα που αντίκρισε κατά τη διάρκεια της δίμηνης εκείνης πολιορκίας.

Νίκος Γιαννόπουλος ιστορικός

Πηγή: Μηχανή του Χρόνου