Η αγορά δεν είναι ένας «οικονομικός μηχανισμός» ανεξάρτητος από τις σχέσεις παραγωγής, αλλά συνδέεται με την ύπαρξη εκμεταλλευτικών σχέσεων παραγωγής γενικά και των καπιταλιστικών σχέσεων ειδικότερα. Στον καπιταλισμό οι σχέσεις κατανομής που πραγματοποιούνται μέσω της αγοράς καθορίζονται από τις κυρίαρχες καπιταλιστικές -εκμεταλλευτικές- σχέσεις παραγωγής. Δηλαδή από το γεγονός ότι οι άμεσοι παραγωγοί που δεν είναι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής και συνεπώς ούτε των προϊόντων της παραγωγής, για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους πρέπει να αγοράζουν τα προϊόντα που οι ίδιοι παράγουν με την πώληση της εργατικής τους δύναμης. Η δυνατότητα πρόσβασης των άμεσων παραγωγών στα προϊόντα που παράγουν (και προορίζονται για πώληση) καθορίζεται από το μισθό τους, από το πόσο δηλαδή πούλησαν την εργατική τους δύναμη.
Η πορεία της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ απέδειξε στην πράξη την ιστορική δυνατότητα να αλλάξει ο σκοπός της παραγωγής στη βάση της κοινωνικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής: Από παραγωγή με σκοπό την κερδοφορία των καπιταλιστών σε παραγωγή με σκοπό την ικανοποίηση των ολοένα διευρυνόμενων κοινωνικών αναγκών. Μέσω του κεντρικού σχεδιασμού έγινε κατορθωτό να ικανοποιηθούν μαζικά μια σειρά βασικές ανάγκες των εργαζομένων: Εξασφαλίστηκε η δωρεάν ή η πολύ φτηνή παροχή μιας σειράς υπηρεσιών, πραγματοποιήθηκε μια σημαντική ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων (εφαρμογή τεχνολογικών επιτευγμάτων, εκπαίδευση και ειδίκευση εργατικού δυναμικού κλπ.) σε σχέση με το επίπεδο στο οποίο βρίσκονταν στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Προβλήματα υποκειμενισμού στο εκάστοτε σχέδιο του Κεντρικού Σχεδιασμού δεν ακυρώνουν την αναγκαιότητα και τη δυναμική του στη διευρυμένη κοινωνική ευημερία.
Ιστορικά αποδείχθηκε ότι η προσπάθεια αξιοποίησης των νομοτελειών της «αγοράς» της εμπορευματικής παραγωγής ως «συστατικά στοιχεία» της σοσιαλιστικής οικοδόμησης οδήγησε στο αδυνάτισμα των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής και κατανομής. Ενίσχυσε τις επιβιώσεις ή αναβίωσε στοιχεία του παλιότερου κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού και εξέθρεψε τις δυνάμεις της αντεπανάστασης.
Η αντεπαναστατική εξέλιξη και η ανατροπή του σοσιαλισμού δεν αποδεικνύει την ανωτερότητα της αγοράς σε σχέση με τον κεντρικό σχεδιασμό. Το αντίθετο, ήρθε ως αποτέλεσμα της παραβίασης των νομοτελειών της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, ήρθε ως αποτέλεσμα υποχώρησης από την προσπάθεια για παρά πέρα επέκταση και εμβάθυνση των σοσιαλιστικών -ανώριμων κομμουνιστικών- σχέσεων παραγωγής, για την πλήρη κυριαρχία τους. Η αντεπαναστατική εξέλιξη και ανατροπή του σοσιαλισμού ήρθε ως αποτέλεσμα της χαλάρωσης του κεντρικού σχεδιασμού, της παραβίασης των αντικειμενικών αναλογιών που θα πρέπει να αντανακλούνται στο κάθε σχέδιο. Στα αντεπαναστατικά γεγονότα συντέλεσε ακριβώς το γεγονός της υιοθέτησης των κριτηρίων της αγοράς ως κριτηρίων και στοιχείων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.
Στις σημερινές συνθήκες του ιμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού βαθαίνει και οξύνεται σε πρωτοφανείς διαστάσεις η αντίθεση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας και στην ατομική καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, στον εμπορευματικό χαρακτήρα της παραγωγής. Η αντίφαση αυτή εκδηλώνεται με πολλές μορφές και τρόπους στις δυσαναλογίες που εμφανίζονται στην παραγωγή ανάμεσα σε διάφορους κλάδους, στα φαινόμενα κρίσης της καπιταλιστικής οικονομίας που ούτε η αγορά ούτε όμως και τα διάφορα μείγματα διαχείρισης και της λεγόμενης «ρύθμισης της αγοράς» μπορούν να τα αντιμετωπίσουν. Τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα είναι εκδήλωση των παραπάνω αντιφάσεων και επιβεβαιώνουν την αναγκαιότητα και ρεαλιστικότητα του σοσιαλισμού.
Από τον επίλογο άρθρου της ΚΟΜΕΠ (#2/2009) με τίτλο "Η εμπορευματική παραγωγή και ο σοσιαλισμός" (ο υπέρτιτλος και οι υπογραμμίσεις δικές μας)
"Για το ρόλο του χρήματος ήταν πιο κατάλληλα από φυσική άποψη (δεν φθείρονται εύκολα κλπ.) τα πολύτιμα μέταλλα (χρυσός, αργυρός). Ετσι έγινε δυνατή η χρονική απόσταση ανάμεσα στην πώληση του ενός προϊόντος και την αγορά του άλλου."
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγνώμη για την αδυναμία μου, αλλά μπορεί κανείς να επεξηγήσει λιγο περισσοτερο τη φράση ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΣΤΑΣΗ; Εννοει τον χρόνο που απαιτείται για να περάσει ενα προιον απο τα χερια του πωλητή στα χερια του αγοραστή; Δηλ ποση ωρα χρειάζεται για να βρεθεί το καρβέλι ψωμι που κρατω στα χέρια μου στα χερια σου;
Ευχαριστω
ΑΛΗΣ
@ΑΛΗΣ:
Διαγραφή"Δηλ ποση ωρα χρειάζεται για να βρεθεί το καρβέλι ψωμι που κρατω στα χέρια μου στα χερια σου; "
Αυτό εξαρτάται από το πόσο μακρυά είναι ο φούνος.
Αλλά το πράγμα είναι λίγο πιο περίπλοκο.
Εάν υποθέσουμε πως ο Α έχει περισσευούμενο ψωμί προς ανταλλαγή και χρειάζεται μία καρέκλα,
ο Β έχει δύο περισσευούμενες καρέκλες προς ανταλλαγή, αλλά χρειάζεται πορτοκάλια.
ο Γ έχει περισσεύουμενα πορτοκάλια προς ανταλλαγή, αλλά χρειάζεται ψωμί και μια καρέκλα.
Τότε η απόσταση που χρειάζεται να δυανίσει το ψωμί μέχρι να φτάσει από τον Α στον Γ μπορεί να είναι αρκετά μεγάλη.
Ακόμη το ψωμί ή τα πορτοκάλια δεν μπορούν σε αντίθεση με το χρήμα να αποθηκευτούν επ'αόριστο προκειμένου να ανταλλαχθούν αργότερα με κάποιο αγαθό που δεν είναι εκείνη την στιγμή διαθέσιμο.
Για να το πω εντελώς μπακάλικα, εάν κάποιος σου δώσει με μιας αρκετό ψωμί για να φας σε όλη σου την ζωή, θα φας απλά καμμία εβδομάδα όσο μπορείς, και το υπόλοιπο θα χαλάσει.
Αν όμως σου δώσει το χρηματικό αντίτιμο αυτού του ψωμιού, τότε πράγματι θα μπορείς να έχεις ψωμί για την υπόλοιπη ζωή σου.
@ΑΛΗΣ:
ΔιαγραφήΑκόμη, εάν εσύ παράγεις σήμερα τομάτες, αλλά χρειαστείς σε ένα τρίμηνο ένα κιλό κρέας (υποθέτουμε πως τώρα δεν το χρειάζεσαι), δεν μπορείς να διατηρήσεις τις ντομάτες μέχρι τότε κ.ο.κ.
@TRASH:
ΔιαγραφήΟπότε πρόγονος της "Χρονικής απόστασης" ήταν η "Τυχαία ή Μοιραία απόσταση", δηλ. αν εγω -που παράγω τομάτες- θέλω κρέας, πρεπει να εχω την τυχη με το μερος μου (δηλ να ειμαι τυχερος), ωστε να βρω μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (οσο χρόνο δηλ. οι τομάτες αντέχουν και δεν εχουν σαπίσει) κάποιον που δίνει κρέας, αλλά για να το δώσει πρέπει να δώσουν σε αυτόν τομάτες!
Οπότε πριν εμφανιστεί το χρήμα, η Χρονική απόσταση ήταν ίση με το χρονο ζωης της τομάτας που παράγω, οπου μεσα σ΄αυτον τον χρονο, όμως, θα πρεπει να ειμαι, κυρίως, ΚΑΙ ΤΥΧΕΡΟΣ, ώστε να βρω κάποιον που δίνει κρέας αν του δώσουνε τοματες!
Αν κατάλαβα καλως, ευχαριστω!
ΑΛΗΣ
[Αν κατάλαβα κακώς, παλι ευχαριστώ, αλλά θα πρέπει να μου τα ξαναπείτε!]