Η ταινία της εβδομάδας: Ο μπαμπάς λείπει ταξίδι για δουλειές

Στην πρώιμη Τιτοϊκή αποσταλινοποίηση, ένας Γιουγκοσλάβος κομμουνιστής εκφράζει τις επιφυλάξεις του σε σχέση με αυτήν, με αποτέλεσμα την "καταδίκη" του σε καταναγκαστικά έργα από το ρεβιζιονιστικό Τιτοϊκό καθεστώς. Όταν τα παιδιά του ρωτούν που βρίσκεται, τους απαντάνε πως "ο μπαμπάς λείπει ταξίδι για δουλειές".

Από τις ελάχιστες ταινίες που περιγράφουν τον τρόπο της δια πυρός και σιδήρου "αποσταλινοποίησης" και τις πρακτικές του "σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο" μιας χώρας από τα αγαπημένα παιδιά της δύσης στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.

__________________
Βραβευμένη με το Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες, το 1985, η δεύτερη ταινία του Εμίρ Κουστουρίτσα είναι αυτή που τον καθιέρωσε διεθνώς ως έναν από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους σκηνοθέτες της εποχής του. Είχε προηγηθεί η ταινία Θυμάσαι την Ντόλι Μπελ; και ακολούθησε ο Καιρός των Τσιγγάνων .

Μια επιστροφή επιχειρεί η σκηνοθεσία, μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, σε μια ταραγμένη εποχή τόσο για την Ευρώπη όσο και για τη Γιουγκοσλαβία. Ψυχρός πόλεμος και η Γιουγκοσλαβία επιλέγει να παραμείνει αδέσμευτη και ανεξάρτητη. Αρνούμενο την ένταξη της στο στρατόπεδο του Συμφώνου της Βαρσοβίας*, το καθεστώς του Στρατάρχη Τίτο βρίσκεται σε μια δύσκολη θέση: πρέπει να εξασφαλίσει τη σταθερότητα του εξουδετερώνοντας τους ιδεολογικούς του αντιπάλους. Στη δίνη αυτών των πολιτικών εξελίξεων, αμέτοχος και χωρίς να αντιλαμβάνεται τι ουσιαστικά συμβαίνει, ο νεαρός ήρωας βιώνει αυτήν την εποχή μ' ένα τρόπο τραυματικό: ο πατέρας του λείπει σε "ταξίδι για δουλειές" , εξόριστος σ' ένα στρατόπεδο εργασίας.

Επικεντρώνοντας το βλέμμα του στον μικρό ήρωα, ο σκηνοθέτης βυθίζει τον θεατή σ' ένα κόσμο, όπου τα έντονα και ακραία συναισθήματα κυριαρχούν. Μέσα από το βλέμμα του νεαρού ήρωα, που προσπαθεί απεγνωσμένα να κατανοήσει τον περίγυρό του, αναβιώνει μια εποχή δύσκολη αλλά καθοριστική: οι δυσκολίες επιβίωσης που αντιμετωπίζει η οικογένεια, η συναισθηματική ανασφάλεια, που η απουσία του πατέρα δημιουργεί, το πρώτο ερωτικό βλέμμα του μικρού ήρωα. Όμως αυτός ο κόσμος της ταινίας δεν είναι ένα κλειστό σύμπαν: Η αθωότητα και η αφέλεια, με τις οποίες αντικρίζει τις δυσκολίες της ζωής ο μικρός ήρωας, υπονομεύεται συνεχώς από το πολιτικό υπόβαθρο της ταινίας -βρισκόμαστε πάντα στην δίνη ενός σκληρού πολιτικού αγώνα με αθώα θύματα.

Ο Εμίρ Κουστουρίτσα με την ταινία αυτή κάνει το δικό του Amarcord: μία κατάδυση στο όχι και τόσο μαγικό κόσμο της παιδικής ηλικίας. Ο σαρκασμός και η ειρωνεία, η ευαισθησία και η σκληρότητα, η πίστη στην ζωή, το σφρίγος και η ενέργεια που αναδύουν τα πρόσωπα της ταινίας σφραγίζουν μ 'ένα μοναδικό τρόπο το τελικό αποτέλεσμα.
Δ.Μ.

H  γελοιογραφία την οποία
κριτικάρισε ο ήρωας της
ταινίας

Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές/ Otac Na Sluzbenom Putu
Σκηνοθεσία: Εμίρ Κουστουρίτσα (Emir Kusturica)
Σενάριο: Αμπτουλάχ Σιντράν (Abdulah Sidran)
Φωτογραφία: Βίλκο Φίλατς (Vilko Filac)
Μουσική: Ζόραν Σιμιάνοβιτς (Zoran Simjanovic)
Παίζουν: Μορένο Ντε Μπαρτόλι (Moreno D'E Bartolli), Μίκι Μανοϊλοβιτς (Miki Manojlovic), Μιργιάνα Καράνοβιτς (Mirjana Karanovic), Μουσταφά Νάνταρεβιτς (Mustafa Nadarevic), Μίρα Φουρλάν (Mira Furlan), Νταβόρ Ντούιμοβιτς (Davor Dujmovic)
Διάρκεια: 135'
Γιουγκοσλαβία, 1985

Πηγή: Σινεφίλια

*Στην πραγματικότητα η ρήξη στις σχέσεις του Τιτοϊκού καθεστώτος με την κομινφόρμ το 1948, συνέβη αρκετά χρόνια πριν  την συγκρότηση του "συμφώνου της Βαρσοβίας" η οποία έλαβε χώρα το 1955 και καμμία σχέση με αυτό δεν έχει. Αντίθετα έχει σχέση με την οικονομική ενίσχυση της Γιουγκοσλαβίας από τις ΕΠΑ με αντάλλαγμα το περίφημο "πισώπλατο στιλέτο του Τίτο στο λαϊκό δημοκρατικό κίνημα της Ελλάδας" και τις Τιτοϊκές εδαφικές βλέψεις στα βαλκάνια.