Αστική και "ανανεωτική" κακοήθεια..

Η κατανομή της πολιτικής δύναμης καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό απο τις ιστορικές αποκρυσταλλώσεις, από τις δυνάμεις του παρελθόντος. Απο την άλλη όμως αυτή η διαπίστωση μπορεί να γίνει χωρίς να γίνει εφικτή η ανάλυση του δικού μας παρελθόντος, άρα και παρόντος-μέλλοντος από την σκοπιά του παρελθόντος αυτού.

Υπάρχει ένας τρόπος να υπερβαίνεις το παρελθόν που δεν αφορά μόνον την μία ή την άλλη ιστορική δύναμη, αλλά υπάρχει ένας τρόπος που αφορά μόνον την μία ή την άλλη ιστορική δύναμη. Σε ένα γενικό επίπεδο, οι ιστορικές δυνάμεις που προέταξαν την υποταγή στην αστική δομή κυριαρχίας, διαφοροποιούνται ριζικά από τις ιστορικές δυνάμεις του προ-αστικού παρελθόντος, ακόμα και στην δομή κατανόησης του παρελθόντος γενικά, αλλά και αυτές και οι προ-αστικές δυνάμεις (αν υποθέσουμε σε ένα πειραματικό επίπεδο πως "υπάρχουν'' ακόμα), διαφοροποιούνται ριζικά -απο κοινού- από τις δυνάμεις που προέταξαν την υπέρβαση όχι μόνον της αστικής και προ-αστικής αλλά και κάθε δομής κυριαρχίας.

Φυσικά, δεν είναι δυνατόν να γίνει αποδεκτή η μορφή εκείνης της επιστροφής στο παρελθόν που υπονομεύει κάθε συνοχή της ιστορικής προσπάθειας της δύναμης αυτής.

Υπάρχει ένα είδος επιστροφής που διενεργείται ακριβώς γιά να κατακρημνισθεί κάθε επιστροφή που την διατηρεί ως ίδια, στους θεμελιακούς της στόχους. Τα εγχειρίδια της αστυνομίας της μετεμφυλιακής Ελλάδας και τα άρθρα του "Βήματος" στην μεταπολιτευτική Ελλάδα, που αφορούσαν την ''αποκάλυψη" της "φύσης" του σοβιετικού κοινωνικού μορφώματος, είναι της ίδιας φύσης με τα ακροαριστερά δοκίμια που αποκάλυπταν την ιδιοσυστασία της σοβιετικής κοινωνίας, εφόσον και τα δύο "αναλυτικά" αυτά πρότυπα δεν εκκινούσαν με την καλή πρόθεση διόρθωσης του ιστορικού εγχειρήματος, αλλά με την κακοήθη πρόθεση αμφισβήτησης κάθε μεθοδολογίας που το συγκροτούσε ως ξεχωριστό. Έτσι, ενώ η διαφορά ποιότητας στην ανάλυση είναι εμφανής απο το ωμότερο στο πιό εκλεπτυσμένο, διαλύεται αν δεί κανείς το κοινό στοιχείο που είναι η αμφισβήτηση της θεμελιακής πηγής κάθε ύπαρξης αυτού του εγχειρήματος. Η δολιότητα της στρατηγικής αυτής φαίνεται από το γεγονός της αντιστροφής της ιεράρχησης εκείνης που χωρίς αυτήν είναι αδύνατη κάθε μορφή αντι-αστικής στρατηγικής.

Ας δούμε ένα "απλό" θέμα: το θέμα της δομής διεύθυνσης. Σύμφωνα με την μαρξική θεωρία, στις πιό γενικές και σχηματικές μορφές της, η δομή διεύθυνσης της παραγωγής αντιστοιχεί στην δομή ιδιοκτησίας (της). Μιά καλοήθης κριτική των μετακαπιταλιστικών κοινωνιών, ή σε ένα πιό αφηρημένο επίπεδο η κριτική της παραδεδομένης μαρξικής ιεράρχησης, θα μπορούσε να σταθεί στην ένταση και την αντίφαση των όρων "ιδιοκτησία"-"διεύθυνση", ακόμα και για να ορθώσει την πιό σφοδρή αντιμαρξιστική κριτική, αρκεί να αναγνώριζε την κρίσιμη-γιά τον καπιταλισμό τουλάχιστον-σημασία της δομής ατομικής ιδιοκτησίας(των μέσων παραγωγής). Δεν θα μιλήσω με λεπτομέρειες εδώ γι'αυτό το θέμα.

Αυτό που θέλω να πω είναι πως η αποστασία των αριστερών εκείνων που μιλάνε για την (αυτο-)διεύθυνση ως καθοριστική ξεκινά απο το σημείο εκείνο που για να μιλήσουν για την σημασία της δομής διεύθυνσης αντιστρέφουν την ιεράρχηση όσον αφορά τον καπιταλισμό. Έτσι, όταν ο "παραδοσιακός" μαρξιστής τους μιλάει για την αναγκαιότητα της υπέρβασης της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και τους ενεργειακούς πόρους-πρώτες ύλες, αυτοί του αντιγυρνάνε το "επιχείρημα της διεύθυνσης", λέγοντας πως και η κοινωνική-δημόσια ιδιοκτησία εφόσον δεν σημαίνει εργατική διεύθυνση δεν είναι σοσιαλισμός. Εδώ δεν πρέπει να σταθούμε στο αληθές ή το ψευδές αυτής της επιχειρηματολογίας όσον αφορά τον σοσιαλισμό, όσο στην στρεβλή και σοφιστική χρησιμοποίηση της εικόνας της "δομής διεύθυνσης" για να παγώσει κάθε κριτική στον καπιταλισμό.

Η μη επίτευξη του σοσιαλισμού (ή η θεωρούμενη μη επίτευξη) χρησιμοποιείται χυδαία για την θανάτωση κάθε μαρξιστικού τύπου κριτικής του καπιταλισμού. Πόσο διαφέρει αλήθεια το εγχειρίδιο του χιτο-χωροφύλακα απο αυτές τις επιχειρηματολογίες των πρώην ακροαριστερών αντιμαρξιστών; ουσιαστικά καθόλου.

Ας δούμε όμως ένα πιό σοβαρό θέμα, το θέμα της Δημοκρατίας. Η κριτική στις αντιδημοκρατικές και ανελεύθερες δομές της σοβ.ένωσης (ας μην σταθούμε τώρα στο αληθές ή το ψευδές αυτής της θεωρούμενης ως κατάστασης) δεν γίνεται για να προταχθεί ένα είδος κριτικής τους απο την σκοπιά της διατήρησης των συλλογικών δομών παραγωγής της πολιτικής, είτε αυτές θεωρούνται σοσιαλιστικές είτε γραφειοκρατικές, αλλά από τη σκοπιά της προαγωγής-ανάπτυξης και διεύρυνσης των ατομικιστικών και κατατεμαχιστικών πολιτικών πρακτικών (παραγωγής πολιτικής) που αποτελούν την επιτομή των αστικών (αλλά και προ-αστικών)ταξικών πολιτικών πρακτικών.

Το θέμα δεν είναι πως επικροτούνται "αντιπροσωπευτικές" δομές, πράγμα ίσως συζητήσιμο, αλλά πως επικροτούνται και προάγονται φανατικά πρακτικές που συναρμόζουν αποκλειστικά με την (προ-αστική και) αστική κοινωνία, οι οποίες θα μπορούσαν να περιγραφούν στο γενικό σχήμα της αποξένωσης της άμεσης παραγωγικής διεργασίας απο την πολιτική παραγωγή. Και ενώ είναι προφανές πως η πολιτική αλλοτρίωση είναι σχεδόν ανίκητη στα πλαίσια ακόμα και της μετακαπιταλιστικης "μετάβασης", οι αριστεροί αποστάτες την"καταπολεμούν"χρησιμοποιώντας άλλη μια φορά και δω αντικομμουνιστικά επιχειρήματα που αφορούν την σχετική ή απόλυτη "αυτονομία" του "πολιτικού". Η αναγκαιότητα να οικειοποιηθούμε το πολιτικό στοιχείο και να το "χωνέψουμε" μέσα στην παραγωγή, και να οικειοποιηθούμε την παραγωγή "χωνεύοντάς" την μέσα στο πολιτικό στοιχείο, αλλοιώνεται με την κριτική κάθε "χωνέματος" της πολιτικής στην παραγωγή, σαν να είναι αυτό το μεγαλύτερο πνευματικό έγκλημα.

Ενώ η αστική ηθικολογία-ακατάσχετη πολιτικο-λογία για το πολιτικόν και το "ήθος" είναι το απαύγασμα της σκέψης!

Η κριτική της μαρξιστικής σκέψης, ή θα είναι καλοήθης και προλεταριακά προσανατολισμένη ή θα είναι άλλο ένα κακοήθες αστικό παρανάλωμα κατάλληλο για τις καθεστωτικές πολιτικές και την αγωνία του κάθε αποστάτη..

Ι.Τζανάκος

Πηγή: Αυτοκαθορισμός-Praxis