Εχω χρησιμοποιήσει εκτεταμένα αποσπάσματα από μία κουβέντα που είχα με ένα φίλο. Στο κείμενο απαντάω και σε φορείς διαφορετικών αντιλήψεων από τον ίδιο, αλλά που χρησιμοποιούν τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα, χωρίς να του φορτώνω και τις αντιλήψεις αυτές. Αυτό προς αποφυγή παρεξηγήσεων
Ας δούμε λοιπόν κάποια, καλοπροαίρετα είναι αλήθεια, σχόλια που ακούστηκαν με βάση αυτήν την πρακτική, της κατάληψης δηλαδή χρεοκοπημένων παραγωγικών μονάδων και λειτουργίας τους από τους εργάτες.
- «Σε κάθε περίπτωση το να βλέπουμε σε μία τέτοια προσπάθεια να παλέψει ο εργάτης με την παραγωγή, με τον εαυτό του τον ίδιο και τις αδυναμίες του κρίνοντας απλώς το αποτέλεσμα με καπιταλιστικούς όρους ,ότι δηλαδή η επιχείρηση θα κλείσει ή ότι οι μισθοί είναι χειρότεροι, μας κάνει να λησμονούμε ότι η αναμέτρηση σε πρακτικό επίπεδο με τις δυσκολίες της παραγωγής είναι ένα μάθημα που όλοι θα πρέπει να ελπίζουμε ότι θα μας φανεί κάποια στιγμή χρήσιμο».
- «Η πρακτική άλλωστε αυτή μπορεί να γίνει εφαλτήριο συνειδητοποίησης για τους εργάτες και να οδηγήσει σε ακόμα πιο έντονες και εκτεταμένες απαλλοτριώσεις».
- «Αν το μόνο που βλέπουμε εδώ είναι αποτυχία τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι θα τα καταφέρουμε σε μία κοινωνία χωρίς τους εργοδότες;Και το κυριότερο πως θα πείσουμε τους άλλους ότι οι εργάτες μπορούν να ζήσουν χωρίς αφεντικά;»
- «Η συγκεκριμένη πρακτική δίνει χρήσιμα μαθήματα που δεν θα μπορούσαμε να λάβουμε από αλλού.Μην βλέπουμε μία επιχείρηση ανάμεσα στις καπιταλιστικές.Να δούμε κάποιους ανθρώπους οι οποίοι τολμούν να πάρουν την παραγωγή στα χέρια τους ,να αμφισβητήσουν έτσι έμπρακτα την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, και να συνεννοηθούν με όρους εξωκαπιταλιστικούς την διάθεση των προϊόντων τους.»
Σε τέτοιου είδους αιτιάσεις πρέπει να δυστυχώς να ξαναπαντήσουμε, μια και θέτουν εκ νέου ζητήματα τα οποία υποτίθεται πως ήταν λυμένα για το εργατικό κίνημα εδώ και 200 χρόνια τουλάχιστον, από τότε δηλαδή που ο σοσιαλισμός από ουτοπία ανάχθηκε σε επιστήμη.
Αρχικά να πούμε πως ο εργάτης ούτως ή άλλως παλεύει κάθε μέρα με την παραγωγή, αφού αυτός και όχι κάποιος άλλος είναι που παράγει το ο,τιδήποτε. Το πως εργάτες μπορούν να λειτουργείσουν μια επιχείρηση μόνοι τους, το γνωρίζουν πολύ καλά. Ολο αυτό τον καιρό που οι ιδιοκτήτες και οι διευθηντάδες λείπουν σε άδειες, αργίες, ταξίδια κλπ καμία παραγωγική μονάδα δεν σταματάει την λειτουργία της. Αυτό είναι πείρα κάθε εργαζόμενου.
Από εκεί και πέρα το επιτυχημένο ή όχι, μιας εντός του καπιταλιστικού πλαίσιου παραγωγής, προσπάθειας αναγκαστικά με καπιταλιστικούς όρους (κερδοφορίας κλπ) θα το κρίνουμε, και οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση θα ήταν αντιεπιστημονική (και ανορθολογική θα έλεγα εγώ) αφού θα απομόνωνε ένα φαινόμενο από το περιβάλον στο οποίο γεννήθηκε και αναπτύσεται.
-«Πως θα πείσουμε τους άλλους ότι οι εργάτες μπορούν να ζήσουν χωρίς αφεντικά;"
Μα ακριβώς το μοιραία αποτυχημένο τέτοιων προσπαθειών φέρνει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα, όταν παρουσιάζεται όχι σαν λύση έσχατης ανάγκης αλλά σαν πολιτική πρόταση. Βλέποντας η εργατική μάζα τέτοιες επιχειρήσεις να κλείνουν, ή ακόμη χειρότερα από πολιτικής άποψης, να προσφέρουν στους εργαζόμενους λιγότερα από τις αντίστοιχες καπιταλιστικές, μάλλον για την χρησιμότητα των καπιταλιστών στην κοινωνία πείθεται, παρά το αντίθετο. Αν ο καπιταλιστικός περίγυρος ύπηρξε καθοριστικός (πράγμα που συμφωνούμε όλοι) ακόμη και για μία ολόκληρη χώρα, και μάλιστα με το μέγεθος της ΕΣΣΔ, πόσο πιο καθοριστικός μπορεί να είναι για μία και μόνη επιχείρηση απόλυτα εξαρτημένη (όπως όλες εξάλλου) από το οικονομικό της περιβάλον; Και πόσο εντυπωσιακό το γεγονός πως τέτοιες ενέργειες ενθουσιάζουν αυτούς ακριβώς τους πολιτικούς χώρους που θεωρούν αδύνατο τον «σοσιαλισμό σε μία χώρα», αλλά αντίθετα απόλυτα πραγματοποιήσιμο σε μία και μόνη παραγωγική μονάδα!
-"Να δούμε κάποιους ανθρώπους οι οποίοι τολμούν να πάρουν την παραγωγή στα χέρια τους ..."
Μα δεν παίρνουν την παραγωγή στα χέρια τους! Δηλαδή, δεν παράγουν σύμφωνα με τις ανάγκες τους, αλλά σύμφωνα με τις ανάγκες της "αγοράς", δηλαδή καπιταλιστικά! Το τελικό τους προϊόν δεν παύει να παράγεται σαν εμπόρευμα και από αυτό ακριβώς εξακολουθεί να καθορίζεται από τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης. Αναγκαστικά δηλαδή παράγουν για να πουλήσουν! Είναι πρακτικά αδύνατο οι εργάτες να πάρουν την παραγωγή στα χέρια τους (δηλαδή να παράγουν σύμφωνα με τις ανάγκες τους) σε μία και μόνη (ή ακόμη και περισσότερες μεμονωμένες) παραγωγική μονάδα, αφού ακριβώς αυτή η ίδια η παραγωγή θα είναι αναγκαστικά εξαρτημένη από τις ανάγκες της "αγοράς" προκειμένου να μην μείνει αδιάθετη. Το μόνο που μπορούν να κάνουν οι εργάτες υπό τέτοιες συνθήκες είναι (στην καλύτερη περίπτωση) να ιδιοποιηθούν την ίδια την δική τους υπεραξία, πράγμα καθόλου μικρό από την μία, αλλά πολύ λίγο (όπως έχουμε συμφωνήσει πριν στα περί μισθών,εργασιακών συνθηκών κλπ) από την άλλη για να αντισταθμίσει τις πιέσεις από το καπιταλιστικό περιβάλον.
«Να αμφισβητήσουν έτσι έμπρακτα την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής,...»
δεύτερο: Στις δεδομένες περιπτώσεις η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής δεν αμφισβητείται. Πρόκειται για παραγωγικές μονάδες που οι καπιταλιστές τις έχουν οικιοθελώς εγκαταλείψει λόγω χρεοκοπίας. Είναι τελείως διαφορετικό πράγμα να μπαίνω και να φτιάχνω για να μείνω, ένα σπίτι που εσύ εγκατέλειψες γιατί θεωρούσες την συντήρηση του ασύμφορη (και να πληρώνω και όλα τα κερατιάτικα φέσια που εσύ άφησες), και άλλο να έρχομαι με το σκουπόξυλο να σε πετάξω από αυτό που μένεις εσύ. Από την άλλη δεν αμφισβιτήται (και πως θα μπορούσε κιόλας;) η ίδια η έννοια της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, μια και αυτά καταλαμβάνονται από συγκεκριμένους εργαζόμενους σαν άτομα, και όχι από την εργατική τάξη σαν τέτοια. Εκείνο δηλαδή που θα μπορούσε ιδανικά να προκύψει από τέτοιου είδους αντιλήψεις, είναι το παλιό Προυντονικό όνειρο για την μετατροπή του εργάτη σε "νυκοκυραίο" μέτοχο-μικροιδιοκτήτη. Φυσικά αυτό είναι αδύνατο....
Πίσω από πολιτικοποίηση-θεωριτικοποίηση τέτοιου είδους πρακτικών δεν βρίσκεται παρά ο παλιός αραχνιασμένος μικροαστικός ουτοπικός σοσιαλισμός (και μάλιστα γαρνιρισμένος με μπόλικη σοσιαλδημοκρατία) που δίδασκε πως η αντίθεση κεφάλαιου-εργασίας μπορεί να λυθεί με την μετατροπή του συνόλου της κοινωνίας σε μικροϊδιοκτήτες-παραγωγούς και χωρίς την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη.
Ακόμη και αν αύριο το πρωί γινόμαστε όλοι μικροϊδιοκτήτες με ίση μεταξύ μας ιδιοκτησία, πολύ γρήγορα οι σιδερένιοι νόμοι της «αγοράς» που αναγκαστικά συνοδεύουν κάθε σύστημα που στηρίζεται στην ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, θα κατέστρεφαν κάποιους, θα πλούτιζαν κάποιους άλλους και αργά ή (κατά πάσα πιθανότητα πολύ) γρήγορα θα ξαναγυρνάγαμε στην σημερινή κατάσταση.
Γιατί όμως αναφέρω την σοσιαλδημοκρατία;
«Η πρακτική άλλωστε αυτή μπορεί να γίνει εφαλτήριο συνειδητοποίησης για τους εργάτες και να οδηγήσει σε ακόμα πιο έντονες και εκτεταμένες απαλλοτριώσεις»
Γιατί εδώ αναγκαστικά φτάνουμε, και χωρίς αυτό να είναι πάντα συνειδητό από τους φορείς τέτοιων αντιλήψεων, στην εξής διαλεκτική: «Αν κάθε επιχείρηση που χρεοκοπεί καταλαμβάνεται και λειτουργεί από τους εργάτες της, τότε σε βάθος χρόνου το σύνολο των παραγωγικών μοναδών θα περάσει στα χέρια των εργατών, χωρίς επαναστάσεις, διχτατορίες του προλεταριάτου και άλλα μοβόρικα και καταπιεστικά τέτοια».
Τελικά σε ότι με αφορά τουλάχιστον, τέτοιου είδους κινήσεις αξίζουν την αλληλεγγύη μου, όπως και όλες οι αμυντικές κινήσεις της εργατικής τάξης μέσα στον καπιταλισμό (ποτέ για παράδειγμα δεν τέθηκε ζήτημα το να πάμε ή όχι για μάρτυρες στη καταγγελία συναδέλφου στην επιθεώρηση εργασίας επιδή αυτή η πρακτική δεν ξεφεύγει από τα καπιταλιστικά πλαίσια).
Η αναγωγή τους από την άλλη σε πολιτικό πρόταγμα, ή φορέα ενός προπλάσματος για μια μελλοντική κοινωνία, πιστεύω πως είναι τουλάχιστον λανθασμένη.
Κατάληψη της εξουσίας απ' την Εργατική Τάξη: εδώ είναι όλο το ζουμί. Στον καπιταλισμό, όπου η εξουσία των επιχειρηματιών φτιάχνει τους νόμους, προστατεύει την ατομική ιδιοκτησία. Οπότε, και να το καταλάβουν το εργοστάσιο οι εργάτες και να το δουλέψουν από μόνοι τους, θα πρέπει να επιζήσουν στη ζούγκλα του ανταγωνισμού: ο απέναντι εργοστασιάρχης πάντα θα μπορεί απ' το νόμο να κόβει μισθούς, να ελαστικοποιεί την εργασία (η να ανεβάζει το χρόνο για να αποσπάσει μεγαλύτερη υπεραξία). Αργά η γρήγορα το υπό κατάληψη εργοστάσιο θα πρέπει, για να επιβιώσει στην αγορά, να λειτουργήσει με αυτό που λέμε "ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια".
ΑπάντησηΔιαγραφήΑλλά όταν αλλάξουν οι σχέσεις παραγωγής, δηλαδή καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία στα μηχανήματα και τα κτίρια, κι όταν το εργοστάσιο παράγει όχι για να κερδίσει μερίδιο στην αγορά, αλλά για να καλύψει πραγματικές ανάγκες, σαν τμήμα ενός γενικότερου σχεδιού για όλη τη χώρα, τότε αλλάζει εντελώς ο χαρακτήρας της παραγωγής.
Πολύ ενδιαφέρον άρθρο.
Σίγουρα δεν εξάντλησα το ζήτημα, μια και έχει πολλές ακόμη παραμέτρους. Κάποια στιγμή στο μέλλον θέλω να κάνω και ένα αφιέρωμα και σύγκριση με τις καταλήψεις εργοστασίων στην Ιταλία το '18-'19. Πάντως πιστεύω πως από την ανάλυση τέτοιων "μικροκαταστάσεων" μπορεί καμία φορά να βγει πολύ ψωμί, ιδεολογικά μιλώντας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤrash Ενδιαφέρον το άρθρο σου, κυρίως γιατί τα όσα ακούγονται γύρω από αυτό το ζήτημα είναι πολλά και όχι καλοπροαίρετα πάντα όπως του συνομιλητή σου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν θυμάμαι καλά, λογής λογής επαΐοντες, καθηγητάδες, οικονομολόγοι, που μόλις μυρίστηκαν σάρκα έκαναν την εμφάνισή τους προτείνοντας λύσεις τάχα μου Μαρξιστικής αντίληψης και κατεύθυνσης έβαζαν και τέτοια ζητήματα.
Αλλά σοσιαλιστικές νησίδες μέσα στα καπιταλιστικά πλαίσια με τους νόμους και τους κανόνες τους, δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν.
Όσον αφορά τα καλοπροαίρετα σχόλια και τα ερωτήματα που μπαίνουν ακόμη και από φίλους της σοσιαλιστικής ιδέας και ανάγκης, υπάρχουν επιχειρήματα που μπορούν να τους πείσουν για την ανάγκη ριζικών ανατροπών και την κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, σαν την μόνη λύση και προϋπόθεση για την εγκαθίδρυση της λαϊκής εξουσίας.
Είναι αυτό που λέμε ότι πρέπει όλον αυτόν τον κόσμο τον αποπροσανατολισμένο, να μπορέσουμε να τον πείσουμε και να τον εμπνεύσουμε,να αναπτύξουμε την ταξική του συνείδηση για την συμμετοχή του στην οργανωμένη πάλη.
Και για κάτι τέτοιο χρειάζεται πολύ δουλειά και πειστικά επιχειρήματα, αλλά και ακολουθία λόγων και πράξεων.
Γιατί, κοίτα τώρα που μου έρχεται στο μυαλό ότι και μεις έχουμε κάνει χρήση ότι μέσα στον καπιταλιστικό ανταγωνισμό, μπορούμε και λειτουργούμε με κανόνες "ανεξαρτησίας και αυτοδυναμίας".
@blackbedlam:
ΑπάντησηΔιαγραφήΚοίτα, έγραψα και στον ALEXD πως υπάρχουν αρκετές παράμετροι που δεν έχω θείξει. Μία από αυτές, και εδώ καμμία ανακολουθία λόγου και πράξης δεν υπάρχει, είναι πως είναι αδύνατη η "σοσιαλιστική" διαχείρηση μιας επιχείρησης εντός καπιταλιστικού πλαίσιου, είτε αυτή λέγεται Ζανόν, είτε χασαποταβέρνα τα 4 αδέρφια, είτε applebee's, είτε Τυποεκδοτική. Η "ανεξαρτησία" και η "αυτοδυναμία" αναγκαστικά θα κριθούν (το γράφω και στο κείμενο) με καπιταλιστικά κριτίρια.
Κάθε βοήθεια στον προβληματισμό, ευπρόσδεκτη.
Μα ακριβώς το μοιραία αποτυχημένο τέτοιων προσπαθειών φέρνει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα, όταν παρουσιάζεται όχι σαν λύση έσχατης ανάγκης αλλά σαν πολιτική πρόταση. Βλέποντας η εργατική μάζα τέτοιες επιχειρήσεις να κλείνουν, ή ακόμη χειρότερα από πολιτικής άποψης, να προσφέρουν στους εργαζόμενους λιγότερα από τις αντίστοιχες καπιταλιστικές, μάλλον για την χρησιμότητα των καπιταλιστών στην κοινωνία πείθεται, παρά το αντίθετο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΛάθος εδώ, αντικειμενικά μιλώντας.
Δεν έχω πρόχειρα όλα τα στοιχεια, αλλά με παρακινήσατε να τα βρω, να τα παρουσιάσω σε ειδική ανάρτηση, κλπ.
Δεν υπάρχει κανένας λόγος για κάτι τέτοιο, διότι δεν έχει την παραμικρή υλική υπόσταση. Ο καπιταλιστής απλώς τσεπώνει την υπεραξία και την επανεπενδύει, οπότε μπορεί βέβαια να γιγαντωθεί περισσότερο η επιχείρησή του, αλλά αυτό δεν σημαίνει καλύτερες συνθήκες για τους εργαζόμενούς του. Το ΑΝΤΙΘΕΤΟ σημαίνει (για να μπορεί να τσεπώνει).
Αλλά και πουθενά δεν αναφέρεται τέτοια αποτυχία των συνεταιρισμών σε μαζική κλίμακα. Οπως όλες οι επιχειρήσεις, δεν πετυχαίνουν πάντα, αλλά περισσότερες πετυχαίνουν από τις αντίστοιχες καπιταλιστικές. Ακόμη και η εταιρεία του Ρικάρντο Σέμλερ (ημι-συνεταιριστική) προσφέρει καλύτερες αμοιβές και πολύ πιο χαλαρές συνθήκες εργασίας, απολαυστικές για τους εργαζόμενους (συνεταίρους). Ο ίδιος ο Σέμλερ κράτησε ένα γερό ποσοστό για τον εαυτό του (αρχικά 60% αλλά νομίζω ότι το μείωσε πρόσφατα) και παρά το ότι εισπράττει κι αυτός, οι εργαζόμενοί του αμοίβονται ασυγκρίτως καλύτερα από άλλους.
Επίσης (από μνήμης) η Mondragon Cooperativa International (λαϊκή πολυεθνική πλέον, συναιτεριστική εταιρεία) έχει καλύτερες αμοιβές ΜΑΖΙ με φροντίδα δωρεάν υγείας και παιδείας για ΟΛΑ τα μέλη της.
Η λίστα αυτή είναι ατέλειωτη. Πιθανώς θίγει ορισμένες προκαταλήψεις και κομμουνιστικής ευαισθησίες, ανατρέπει παρωχημένες αντιλήψεις, δικαιώνει επίσης και τις κοοπερατίβες της Κούβας στις οποίες η Κούβα οφείλει σε μεγάλο βαθμό την επιβίωσή της σε δύσκολες εποχές, κ.ο.κ.
Αλλά ο συναιτερισμός δεν ειναι παρά σοσιαλισμός "μικρής κλίμακας". Η σύγκρουσή του με το καπιταλιστικό κατεστημένο και την μονοπωλιακή αγορά του καπιταλισμού είναι σημαντική και _πολιτικά_. Ετσι κι αλλιώς μια μέρα σε συνεταιρισμούς θα καταφύγετε.
@OMADEON:
Διαγραφήτα στοιχεια τα δίνουμε εμείς εδώ :(http://fadomduck2.blogspot.com/2011/07/blog-post_20.html). Κατά τα λοιπά ξαναδιάβασε το άρθρο, δεν νομίζω να το κατάλαβες.
θα επανέλθω....
Σίγουρα θα το ξαναδιαβάσω. Το άρθρο σας είναι αξιόλογο, το δε άλλο είναι σημαντική ΠΛΗΡΗΣ έρευνα για το ΤΙ συνέβη πραγματικά στη Zanon. Το μόνο ελάττωμα είναι φυσικά ότι δεν μπόρεσε να επεκταθεί _και_ σε άλλες περιπτώσεις, ενώ η προφανώς σκληρή πραγματικότητα που περιγράφει, επηρέασε αρνητικά και τις συνθήλες της ZANON.
ΔιαγραφήΤο ΚΚΕ πάντως, από τα λίγα που έμαθα κάποτε (μέσω του διαδικτυακά φιλικού μπλογκ "a8liothtes.wordpress.com")... δεν τάσσεται κατά των συναιτερισμών (αλίμονο τώρα). Ο πραγματικά ειδικός σε θέματα συναιτερισμών εντός καπιταλισμού είναι ο Richard D. Wolff (που αναμφίβολα δεν πολυ-εγκρίνετε, διότι δηλώνει μαρξιστής χωρίς όμως το λενινισμό).
Εκείνο που θέλω να καταδείξω είναι ότι σε άλλες περιπτώσεις ακόμη και μέσα στον καπιταλισμό οι συναιτερισμοί αποδίδουν. Θα τς βρω και θα προσπαθήσω να γίνω εξίσου σχολαστικός στην τεκμηρίωση όσο το άλλο σας άρθρο.
Ιδανικά, πρέπει να υπάρξει αυτοδιαχείριση ΜΑΖΙ με κατάργηση του καπιταλισμού. Το ΠΟΙΟΣ είναι ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής είναι σημαντικό μακρο-πολιτικό θέμα. Ομως κοινωνικοποίηση δεν σημαίνει απαραίτητα κλασσικό κεντρικό έλεγχο.
Η ίδια η έννοια του κεντρικού σχεδιασμού πρέπει να αλλάξει εκ των πραγμάτων. Περισσότερο πρέπει να γίνει συντονισμός μεταξύ ανεξάρτητων μονάδων παραγωγής με πραγματική αυτοδιαχείριση, όπως κάποτε θα ΕΠΡΕΠΕ να είχαν γίνει και τα Σοβιέτ, αλλά δεν έγιναν (τους λόγους δεν θα τους σκαλίσω).
ΕΚΕΙ βρίσκεται το ζουμί ενός πραγματικά δημιουργικού διαλόγου με το ΚΚΕ, που δΕΝ γίνεται ποτέ γιατί παρεμποδίζεται από την αντικομμουνιστική προπαγάνδα, καθώς και από διάφορους... επίδοξους σωτήρες σας (δεν θα επεκταθώ περισσότερο).
Το θέμα ειναι όμως ανεξάντλητο. Και 2 και 3 φορές θα ξαναδιαβάσω το άρθρο γιατί κάποτε είχα αποπειραθεί να ιδρύσω συναιτερισμό κι εγώ (αντιμετωπίζοντας πολλά εμπόδια από κράτος και από αγορά). Θα επανέλθω αν έχω να πω κάτι εποικοδομητικό.
@OMADEON:
ΑπάντησηΔιαγραφή-Ακριβώς αυτό που λες: "Ο καπιταλιστής απλώς τσεπώνει την υπεραξία και την επανεπενδύει, οπότε μπορεί βέβαια να γιγαντωθεί περισσότερο η επιχείρησή του, ". Αυτό σημαίνει πως η επιχείρηση του μπορεί επιδή ακριβώς διαθέτει το κεφάλαιο που τσεπώνει από την υπεραξία, να είναι ανταγωνιστική απέναντι στις άλλες καπιταλιστικές επιχειρήσεις. Αν δεν έχεις κεφάλαιο, θα σε καταπιούν οι ανταγωνιστές σου (το ξέρουν και παιδιά του δημοτικού). Αυτό ακριβώς γράφω στο κείμενο. Τωρα εάν εσύ ανατρέψεις όλη την αστική και την μαρξιστική πολιτική οικονομία ταυτόχρονα, περιμένω να ακούσω...
-"Ημι-συνεταιριστική". τρομερός νεολογισμός πράγματι. Ειδικά εάν σκεφτούμε πως το συνολο των καπιταλιστικών επιχειρήσεων είναι μετοχοποιημένες, οπότε κατά την λογική σου είναι μάλλον και συνεταιριστικές.
Εδώ και μία μικρή παρέμαβαση. οταν δούλεβα στα carrefour η εταιρεία έδινε μισοτιμής και με προνομιακούς όρους μετοχές στους εργαζόμενους. Μήπως ο πολυεθνικός κολοσός λιανικής, είναι κάποιο "σοσιαλιστικό" πρόπλασμα; Με ποιους όρους μιλάμε;
-Οι συνεταιρισμοί στην ...Κούβα, τι δουλειά έχουν στην κουβέντα μας; Εμείς εδώ μιλάμε για την λειτουργία κολεκτίβων -συνεταιρισμών, ΕΞΩ από τα πλαίσια της κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας. Μιλάμε για το αδύνατο της λειτουργείας τους μέσα στα ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΑ πλαίσια. Δεν μιλάμε για τα κολχόζ της σοβιετικής ένωσης!
-Ιστορικά οι μεγαλύτεροι εργατικοί μισθοί έχουν δωθεί από τα εργοστάσια του Φορντ στις ΕΠΑ. Μισθοί που προσομοίαζαν τις αποδοχές της μεσαίας τάξης. Το, τι καθεστώς (νταχάου) επικρατούσε σε αυτά μπορείς να το βρεις εύκολα στο διαδύκτιο.
-Το ο συναιτερισμός είναι "σοσιαλισμός μικρής κλίμακας" δεν μαίνει καν σε κουβέντα. Αν αυτό υσχίει, τότε τα καπιταλιστικά τραστ είναι "σοσιαλισμός" σε κολοσσιαία κλίμακα.
Το κλειδί για την λύση των παραπάνω αντιφάσεων είναι ο κεντρικός σχεδιασμός σε μία μη ανταγωνιστική οικονομία, και η μη ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Και αυτό είναι ψυχρή πολιτική οικονομία, και σε τίποτα δεν έχει να κάνει μα ευαισθησίες της αριστεράς.
Τέλος λες:"Αλλά και πουθενά δεν αναφέρεται τέτοια αποτυχία των συνεταιρισμών σε μαζική κλίμακα."
Ελπίζω να είδες την παραπομπή μας που μιλάει ακριβώς για αυτό. Το άρθρο δεν γράφτηκε στον αέρα, αλλά βασίστηκε σε πραγματικά στοιχεία όπως προέκυψαν μέσα από έρευνα.
Ακόμη ρίξε μία ματιά και εδώ: http://fadomduck2.blogspot.com/2011/07/applebees.html
Ναι, ναι, το είδα κι αυτό περί applebees. Αυτές οι μελέτες είναι πολύτιμες. Μετά την πρώτη ανάγνωση θα το ξαναδιαβάσω πιο προσεκτικά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτο ερώτημά σου τώρα...
-Οι συνεταιρισμοί στην ...Κούβα, τι δουλειά έχουν στην κουβέντα μας; Εμείς εδώ μιλάμε για την λειτουργία κολεκτίβων -συνεταιρισμών, ΕΞΩ από τα πλαίσια της κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας. Μιλάμε για το αδύνατο της λειτουργείας τους μέσα στα ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΑ πλαίσια. Δεν μιλάμε για τα κολχόζ της σοβιετικής ένωσης!
Μα... το θέμα είναι ότι ο συναιτεριστικός τρόπος παραγωγής είναι κάτι που αποδίδει, σε ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ μακρο-πολιτική κατάσταση της κοινωνίας. ΑΚΟΜΗ και στην Κούβα, όπου αντιμετωπίστηκε με καχυποψία κάποτε, μην τυχόν και οδηγήσει πίσω στον καπιταλισμό, αλλά ταυτόχρονα ενθαρρύνθηκε πρακτικά ΚΑΙ απέδωσε πολλά, έσωσε σχεδόν την Κούβα!
Στην πραγματικότητα, κάθε σύστημα έχει όρια, εντός των οποίων μπορεί να λειτουργούν διαφορετικές μορφές οργάνωσης. Η κριτική του Richard Wolff στο σοβιετικό σύστημα είναι καλοπροαίρετη, μιλώντας για αδυνατότητα να ριζοσπαστικοποιηθεί η κοινωνία τους χωρίς να φέρει τη δημοκρατική αυτοδιαχείριση ΕΝΤΟΣ των παραγωγικών μονάδων. Με το να αλλάξουν απλώς ιδιοκτήτη τα εργοστάσια και να περιέλθει αυτή στο κράτος, δεν αλλάζουν πολλά για τους εργαζόμενους, σε μικρο-οικονομικό επίπεδο. Απλώς αποκτάνε έναν πιο μεγάλο εργοδότη στον οποίο αρχίζουν να ελπίζουν (το σοσιαλιστικό κράτος). Την υπεραξία που παράγουν δεν την διαχειρίζονται απαραίτητα διαφορετικά.
Εν πάσει περιπτώσει ευχαριστώ για τη δυνατότητα διαλόγου, ελπίζω ότι τη χειρίστηκα εποικοδομητικά.
@OMADEON:
Διαγραφήαρχικά την συγνώμη μου για το καθυστερημένο της απάντησης, καθώς προέκυψαν πρακτικές-πολιτικές προτεραιότητες μεγαλύτερες από την θεωριτική μας κουβέντα, που σε καμμία περίπτωση δεν υποτιμάω. Με δεδομένο πως θέτεις μία σειρά από ζητήματα που για μένα μπορεί να είναι λυμένα, αλλά οστώσο χρειάζονται χώρο ανάλυσης μεγαλύτερο από αυτόν που προσφέρεται εδώ, θα συνιστούσα μία ματιά στο βιβλίο του Κ.Μαρξ "Η αθλιότητα της φιλοσοφίας", που μπορείς να βρεις εδώ:
http://www.scribd.com/doc/44700113/%CE%9A-%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%BE-%CE%97-%CE%B1%CE%B8%CE%BB%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CF%83%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%9A%CE%B1%CF%86%CE%B5%CE%BD%CE%B5%CE%AF%CE%BF
Μπορεί να φαίνονται λυμένα ζητήματα, αλλά... "ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες". Ευχαριστώ για το λινκ, ας είναι καλά κι ο Βήχος που παρόλο που... προξενεί βήχα σε κάποιους (χεχε), φύλαξε και το εξαιρετικά σημαντικό αυτό έργο του Μαρξ που πρέπει να διαβάσει οποιοσδήποτε ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα.
ΔιαγραφήΟπως κατάλαβες ίσως, δεν με ενδιαφέρει η αντιπαράθεση αλλά η γνώση, ΕΙΔΙΚΑ σε αυτό το κρίσιμο ζήτημα σήμερα. Και θα σου πω έναν ακόμη λόγο που το θεωρώ κρίσιμο. Διότι έχω ένα κολλητό φίλο που μετά από πολύ μόχθο κατάφερε να φτιάξει μια προσωπική επιχείρηση (εγκατάστασης συνδέσεων διαδικτύου σε σπίτια), στην αρχή μόνο με ένα συναιτέρο και μετά με υπαλλήλους που κάποια στιγμή έγιναν πάνω από 100, αλλά τώρα συρρικνώνεται η εταιρεία κι έχει τους μισούς. Ε, αντί να τον καταδικάσω σαν "καπιταλιστή" τον σέβομαι πραγματικά γιατί έχει αποδεχτεί σαν λύση επιβίωσης της επιχείρησής του τη μετατροπή της σε συναιτερισμό, με τους εργάτες συνεταίρους. Εσύ ΤΙ θα συμβούλευες ένα τέτοιο άτομο? Που μάλιστα υπήρξε υποδειγματικά σωστός μέσα στα όρια που παρέχει ο καπιταλισμός, κι οι υπάλληλοί του τον λατρεύουν αλλά... φοβούνται την ευθύνη του να γίνουν συνεταίροι και χρειάζεται ιδεολογική δουλειά?
Εδώ είναι ένα κρίσιμο σημείο γενικού πολιτικού ενδιαφέροντος. Από την οικονομική κρίση δεν βλάπτονται μόνο οι εργαζόμενοι και άνεργοι, βλάπτονται και όλοι σχεδόν οι μικροί επιχειρηματίες. Ιδεολογική δουλειά λοιπόν χρειάζεται για πεισθούν ότι το ταξικό τους συμφέρον είναι η στήριξη της εργατικής τάξης, γιατί κι αυτοί αν δεν είναι ΗΔΗ χρεοκωπημένοι, είναι εκ των πραγμάτων είτε σύμμαχοι των εργατών είτε... ανόητοι άνεργοι του άμεσου μέλλοντος.
Ισως δεν το εκφράζω πολύ καλά. Το ιδεολογικό όπλο είναι η κατανόηση των διαδικασιών μέσω των οποίων η συνεταιριστική δραστηριότητα, κάτω από προϋποθέσεις, μετατρέπεται σε ιδεολογική πάλη κατά του κεφαλαίου. Οσοι μικροί επιχειρηματίες δεν το κατανοήσουν αυτό θα χαθούν ή θα γίνουν ρουφιάνοι. Οι λίγοι που το κατανοούν δεν πρέπει να υποτιμώνται γιατί είναι σύμμαχοι της εργατικής τάξης και ΟΧΙ εχθροί (ούτε καν εχθροί του ΚΚΕ).
Ειναι ένα μεγάλο και δύσκολο θέμα αυτό. Και όλες οι πτυχές του εξίσου σημαντικές. Η απόρριψη των συνεταιρισμών δεν ωφελεί περισσότερο από την τυφλή αποδοχή τους σαν κάτι καλό. Δες κι εσύ τους συνδέσμους που μάζεψα π.χ. για την συναιτεριστική Mondragon Cooperativa Internacional
http://delicious.com/omadeon/mondragon
και για την περίπτωση Ricardo Semler
http://delicious.com/omadeon/semler
Είχα ανεβάσει και δύο συνεντεύξεις του στο vimeo, μαζί στο ίδιο video:
http://vimeo.com/14332684
'έχω ένα κολλητό φίλο που μετά από πολύ μόχθο κατάφερε να φτιάξει μια προσωπική επιχείρηση (εγκατάστασης συνδέσεων διαδικτύου σε σπίτια), στην αρχή μόνο με ένα συναιτέρο και μετά με υπαλλήλους που κάποια στιγμή έγιναν πάνω από 100, αλλά τώρα συρρικνώνεται η εταιρεία κι έχει τους μισούς. Ε, αντί να τον καταδικάσω σαν "καπιταλιστή" τον σέβομαι πραγματικά γιατί έχει αποδεχτεί σαν λύση επιβίωσης της επιχείρησής του τη μετατροπή της σε συναιτερισμό, με τους εργάτες συνεταίρους. Εσύ ΤΙ θα συμβούλευες ένα τέτοιο άτομο? Που μάλιστα υπήρξε υποδειγματικά σωστός μέσα στα όρια που παρέχει ο καπιταλισμός, κι οι υπάλληλοί του τον λατρεύουν αλλά... φοβούνται την ευθύνη του να γίνουν συνεταίροι και χρειάζεται ιδεολογική δουλειά? '
ΔιαγραφήΣυγνωμή αλλά εδώ μόνος σου αναιρείς όλα όσα έχεις πει μεχρι τωρα..
Λες μόνος σου ότι ένας συνεταίρισμος που θα βασίζεται μόνο στην εργασία των μελών του και δεν υπάρχει κεφάλαιο ή η δυνατότητα να καρπωθείς την υπεραξία κάποιου άλλου εργαζομένου δεν μπορεί να λειτουργήσει έντος του καπιταλιστικού συστήματος όταν έρχεται η εποχή της 'ΚΡΙΣΗΣ'.
Και η κρίση είναι αλληλένδετη με τον καπιταλισμό.
Αυτό που μπορώ να κρατήσω από τέτοιες κινήσεις είναι ότι :
1)Για να υπάρξει δουλεία δεν χρειάζεται εργοδότης όπως ισχυρίζονται πολλοί αλλά άνθρωποι που έχουν α) τα προσόντα να δουλέψουν και β) να υπάρχει κοινωνική ανάγκη για το αγαθό που παράγουν
2)Ίση αξία πνευματικής - σωματικής εργασίας, στη λογική ότι όσο 'ταπεινή' και να είναι μία δουλεία εφόσον αυτή είναι χρήσιμη για την ευημερία της κοινωνίας θα πρέπει να αμοίβεται το ίδιο με οποιαδήποτε άλλη.
Γιάννης
@Γιάννης:
ΔιαγραφήΓια να λειτουργήσει -πολύ περισσότερο για είναι ανταγωνιστική- μία ο,ποιουδήποτε είδους (συνεταιριστική, μετοχική, ατομική κλπ) επιχείρηση εντός του καπιταλισμού, εκείνο που χρειάζεται είναι ΚΕ-ΦΑ-ΛΑΙ-Ο.
Αυτή είναι η μικρή "λεπτομέρια" την οποία ο φίλος Omadeon, "ξεχνάει" συστηματικά, και που την γνωρίζουν ακόμη και τα παιδιά του δημοτικού.
Θεωρόντας πως είναι αδύνατο να αγνοεί αυτήν τη "μικρή" αλήθεια, πίστεψα πως την παρακάμπτει επίτηδες, άρα και δεν μπορεί να συνεχιστεί κουβέντα σε τέτοια βάση. Είναι ο λόγος για τον οποίο και δεν απάντησα στο τελευταίο του σχόλιο...
Ντάξει, εγώ πάντως... συμπέρανα ότι δεν είναι δυνατόν ποτέ να συμφωνήσει "ορθόδοξος" μαρξιστής-λενινιστής με τη δυνατότητα ύπαρξης επιτυχημένων συνεταιρισμών κάτω από συνθήκες καπιταλισμού, οπότε προσπάθησα να φανώ πολύ πιο διαλλακτικός και ειρηνικός από όσο είμαι, συνήθως.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι σαν επιβράβευση για αυτή την εντιμότητα, μπήκα μετά από μήνες εδώ να δω ΤΙ έγινε κι ακούω έκπληκτος ότι "αγνοώ τη μικρή αλήθεια του κεφαλαίου" και ότι... το έκανα κι επίτηδες κιόλας.
Μα... ίσα-ίσα, ουδείς αμφισβητεί ότι το αρχικό κεφάλαιο είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα στην ίδρυση επιχειρήσεων (όχι μόνο συνεταιριστικών φυσικά). Το θεώρησα δεδομένο και δεν φαντάστηκα καν ότι κολλήσατε εκεί, αλλά εκ των υστέρων αναρρωτιέμαι αν πρόκειται για δικαιολογία. Διότι υπάρχουν χιλιάδες επιτυχημένοι συνεταιρισμοί σήμερα, τόσο στην Αργεντινή (οπου τα πιο πολλά προβλήματά τους λύθηκαν σιγά-σιγά) όπου συνεισφέρουν το 5% του ΑΕΠ και αποτελούνται από 4 εκατομμύρια περίπου συνεταρισμένους εργάτες, όσο και σε άλλες χώρς.
Διανύουμε το "έτος των συνεταιρισμών" κι εσείς το μόνο που κάνετε είναι να εξηγείτε με θεωρητική τεκμηρίωση τους λόγους που... δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσουν. Ε, καλά κρασιά. ΤΙ να πω? Σας πέρασε ποτέ από το νου ότι και το κεφάλαιο βγαίνει από εργασία ή δανεισμό? Δεν είναι όλο... κληρονομημένο από κάποιον... μπαμπά?
Πάντως μπράβο στο ΚΚΕ που επιμένει σε ορισμένα θέματα όπου έχει δίκιο, ιδίως κατά του φασισμού. Αυτά...
@Οmadeon:
Διαγραφή-Το συμπέρασμα περί της "μικρής αλήθειας" το έβγαλα από τα σχόλια σου, όπου παρακάμπτεις αυτό το ζήτημα συνεχώς. Του ανταγωνισμού δηλαδή, και του πως το μεγάλο κεφάλαιο τρώει το μικρό (και ειδικά σε περιόδους κρίσης που είναι και πιο αδηφάγο από ότι συνήθως). Είναι ένα ζήτημα που το έχω βάλει συνεχώς και με πολλούς τρόπους, τόσο στην σειρά των άρθρων, όσο και στην συζήτηση μας. Το γεγονός πως δεν μου έδωσες την εντύπωση άνθρωπου που το επίπεδο του είναι τέτοιο που θα αγνοούσε κάτι τόσο οφθαλμοφανές, με οδήγησε στο συμπέρασμα πως το παρακάμπτεις συνειδητά.
-Λες παρακάτω:
"Σας πέρασε ποτέ από το νου ότι και το κεφάλαιο βγαίνει από εργασία ή δανεισμό? Δεν είναι όλο... κληρονομημένο από κάποιον... μπαμπά?"
Λοιπόν ναι, γνωρίζουμε για το πως γίνεται η πρωταρχική συσώρευση κεφαλαίου. Και όταν μιλάμε για μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις (και μεγάλο κατά συνέπεια κεφάλαιο) ποτέ δεν γίνεται από προσωπική εργασία ή δανεισμό απλά. Αλλιώς θα βρίσκαμε όλοι μεγάλαιο κεφάλαιο και θα τους κολατσίζαμε τους καπιτάλες! Στην σειρά των άρθρων αναφέρομαι σε αυτό το ζήτημα εξάλλου, και στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας συναεταιρισμός σε σχέση με αυτές του μεγάλου κεφάλαιου.
-Το εάν ο ΟΕΕ αποφάσισε να κάνει "έτος συναιτερισμών" το 2012 (φαντάζομαι σε αυτό αναφέρεσαι) δεν είναι κάτι που με αφορά. Πρόκειται για τον ίδιο οργανισμό που έχει αποφανθεί πως ο βομβαρδισμός μίας χώρας είναι ένας θεμιτός τρόπος "εκδημοκρατισμού" της. Τι λόγο έχω να λαμβάνω υπόψην μου τις απόψεις του;
-Υπάρχει ένα μπέρδεμα. Πουθενά δεν λέμε πως δεν μπορούν για κάποιο διάστημα να λειτουργήσουν οι συναιτερισμοί. Αυτό θα ήταν παράλογο να το πούμε, εφόσον έχουν λειτουργήσει για κάποια διαστήματα, και μάλιστα επιτυχημένα κάποιοι. Εκείνο που επαναλαμβάνεται μονότονα στην σειρά των κειμένων και του σχολιασμού μου, είναι πως δεν μπορούν να λειτουργήσουν με εξωκαπιταλιστικούς όρους, και ως εκ τούτου θα ήταν λάθος να τους θεωρήσουμε σαν μέσα, και πολύ περισσότερο σαν "προπλάσματα" μίας μελλοντικής κοινωνίας. Και αυτή είναι η μοίρα του μικρού κεφάλαιου γενικότερα. Μακροπρόθεσμα ή θα γιγαντωθεί ή θα σβήσει από τον ανταγωνισμό. Δεν λέω κάτι καινοφανές. Και φυσικά δεν τεκμηριώνουμε πως δεν να λειτουργήσουν, αλλά πως δεν μπορούν να λειτουργήσουν μακροπρόθεσμα ως τέτοιοι (συναιτερισμοί δηλαδή), και πολύ περισσότερο να θεωρηθούν κάτι παραπάνω από μία αντανακλαστική αμυντική κίνηση κάποιων εργαζόμενων, απέναντι στην προοπτική της ανεργίας.
-Στην Ελλάδα την δεκαετία του '80 οι αγροτικοί συνεταιρισμοί αποσχολούσαν ποσοστό κόσμου και εθνικής οικονομίας, συγκρίσιμο αν όχι μεγαλύτερο από ότι στην Αργεντινή σήμερα. Τι απέμεινε από αυτούς; Η τελειταία μεγάλη συνεταιριστική (η Δωδώνη) έχει μετοχοποιηθεί και ενταχθεί σε μεγάλο καπιταλιστικό όμιλο από πέρσι. Και μιλάμε για συνεταιριστικό κίνημα που είχε πίσω του μία αγροτική τράπεζα για φτηνό δανεισμό, που είχε ένα ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο, που λάμβανε μεγάλο μέρος κοινοτικών επιδοτήσεων.
Οταν το μεγάλο κεφάλαιο αποφάσισε πως ο χώρος των τροφίμων αποφέρει ικανοποιητικά ποσοστά κέρδους και αποφάσισε να μπει, δεν έμεινε τίποτα από το κίνημα αυτό.
-Αυτό το άρθρο δεν κάνει τίποτε παραπάνω από το τεκμηριώνει θεωρητικά τα γεγονότα που περιγράφονται στο ρεπορτάζ για την ζανόν και την Φάνσιπατ. Δεν γράφτηκε στον αέρα.
-Υ.Γ. Το μπλογκ εκπροσωπεί του δύο ανθρώπους που γράφουν σε αυτό, και όχι το ΚΚΕ. Αν το παρακολουθούσες συχνότερα θα έβλεπες αναδημοσιευμένα αρκετά άρθρα από άλλους πολιτικούς χώρους. Το ίδιο το άρθρο για τις Αργεντίνικες κολλεκτίβες που έδωσε την αφορμή για την κουβέντα μας, προέρχεται από την κάθε άλλο παρά φιλο-ΚΚΕ "κόντρα".
Μα... αν η ουσία της απάντησής σου, είναι ότι "δεν μπορούν να λειτουργήσουν οι συναιτερισμοί μακροπρόθεσμα" τότε αντιφάσκει πλήρως με την καταγεγραμμένη πείρα σε πολλές περιπτώσεις, ίσως και τις περισσότερες. Στην πραγματικότητα, όλο το πρόβλημα ίδρυσης μιας επιχείρησης (όχι μόνο κοοπερατίβας) είναι ακριβώς το ξεκίνημα της, όπου ο έχων μεγάλο κεφάλαιο κατέχει συντριπτικά ισχυρότερο πλεονέκτημα. Μετά, αν είναι καπιταλιστική εταιρεία, τότε η ίδια ΓΙΝΕΤΑΙ... πρόβλημα για τους ανθρώπους που εκμεταλλεύεται (!) (κι ας τους "δίνει δουλειά" -ω ναι, καλά κρασιά...)
Διαγραφή-Τι συμβαίνει όμως, αν ΔΕΝ είναι εταιρεία με καπιταλιστική δομή, αλλά υλοποίηση "μικρο-σοσιαλισμού" (σοσιαλισμού μικρής κλίμακας)?
Στη συνεταιριστική Mondragon (με 83 χιλιάδες εργάτες-συνεταίρους), που δεν έπαψε να αναπτύσσεται επί σειρά δεκαετιών, κάθε υποψήφιο μέλος μπαίνει σαν ισότιμος συνεταίρος με μικρό κεφάλαιο εκκίνησης (της τάξεως των 10 χιλ. ευρώ νομίζω). Αν δεν έχει, τότε τον δανείζει ο συνεταιρισμός και το ξεπληρώνει από τις αμοιβές του (ανώδυνα και σχετικά γρήγορα).
Δηλαδή, εφόσον υπάρχει ΗΔΗ ένας συναιτερισμός, ελάχιστα ή καθόλου προβλήματα παρουσιάζει η προσχώρηση νέων ισότιμων μελών σ' αυτόν. Αυτό συμβαίνει και σε πολλές άλλες κοοπερατίβες. Ούτε φαληρίζουν, ούτε χειροτερεύουν (αν και η Mondragon ειδικά δεν είναι το "ιδανικό", έχει και κάποια δομικά χαρακτηριστικά που χρήζουν κριτικής, κλπ.)
ΠΩΣ όμως, αναπτύσσονται επιτυχώς τόσοι πολλοί συναιτερισμοί, κάτω από συνθήκες καπιταλισμού, χωρίς να φθίνουν "μακροπρόθεσμα", χωρίς να κλείνουν, χωρίς να γίνονται εκμεταλλευτικοί?
ΠΩΣ, στην Αγγλία, για παράδειγμα, είχαν ανάπτυξη 20% από το 2008 μέχρι το 2011, οι 6000 περίπου συνεταιρισμοί της, αντί να πέσουν σε ύφεση όπως η υπόλοιπη οικονομία που συρρικνώθηκε (περίπου 2% αν θυμάμαι καλά)?
Ε, οι απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα είναι ΚΑΙ μαρξιστικές. [συνεχίζω στο επόμενο]
Π.χ. Ο συνειδητοποιημένος εργάτης, όταν δυναμώσει συνεταιριζόμενος με άλλους, γίνεται ανταγωνιστικότερος των... καπιταλιστών. Πρώτα-πρώτα καταργεί το κόστος του... αφεντικού, άλλωστε (χαχαχα). Ταυτόχρονα χειραφετείται βλέποντας πιο καθαρά τη βρωμιά του καπιταλισμού (εκτός κολλεκτίβας), αποκτώντας νέο είδος ταξικής συνείδησης, σε χειραφετημένη αλληλεγγύη.
ΔιαγραφήΟι λόγοι που ο καπιταλισμός υφίσταται κρίσεις, ή είναι εκμεταλλευτικός, είναι βέβαια γνωστοί και δεν θα διαφωνήσουμε. Ομως ο μαρξιστής Richard Wolff έχει αναλύσει σε τόνους γραπτών, βιβλίων και διαλέξεων, τη δύναμη της αυτοδιαχείρισης να καταργήσειτην εκμεταλλευτική συσσώρευση υπεραξίας, χωρίς να υποτιμά τα προβλήματα που δημιουργεί ο καπιταλισμός. Ξέρει καλά, ότι αν δεν καταργηθεί ο καπιταλισμός, πολλά θα μείνουν πίσω.
Τώρα βέβαια...
Οσα λες για τις... καραγκιόζ-μπερντέ ελληνικές συναιτεριστικές που μετοχοποιήθηκαν και... πέθαναν, είναι σωστά.
Αν αυτές είναι σωστές συναιτεριστικές, τότε εγώ είμαι... αστροναύτης.
ΔΕΝ πρέπει να επιτρέπεται η μετοχοποίηση, αυτή καθ' εαυτή, ΔΕΝ πρέπει να επιτρέπεται η εξαγορά, ούτε η ίδια η συσσώρευση κεφαλαίου, κλπ. Ενα σωρό άλλοι κανόνες θάπρεπε να κατοχυρωθούν νομικά. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν, αν και... υπάρχουν τρόποι να λυθεί το νομικό σκέλος με διαδικασίες που θα εξηγήσω εκτενώς στο blog.
Οι συνεταιρισμοί είναι "μικρο-επανάσταση" από τα κάτω προς τα πάνω, αλλά δεν λέει κανείς ότι αρκούν μόνο αυτοί (όπως νόμιζε π.χ. ο αφελής Προυντόν) για να ανατρέψουν τον καπιταλισμό. ΚΑΝΕΙΣ δεν το λέει αυτό σήμερα, πλην κάποιων αδαών. Αν δεν γίνουν _και_ μακρο-κοινωνικές αλλαγές, η κοινωνία παραμένει δέσμια και τα προβλήματα που δημιουργεί ο καπιταλισμός συνεχίζονται (ΚΑΙ σε βάρος των συνεταιρισμών, δεν αντιλέγω).
Ομως, θλίβομαι για το επίπεδο της κριτικής κατά των ΥΠΑΡΚΤΩΝ συνεταιρισμών, τη συκοφάντησή τους από κόσμο που δεν ξέρει, τη δογματική άρνηση να δουν κάποιοι αυτό που είναι μπροστά στα μάτια τους. Δεν έχω εξαντλήσει την κριτική μου, διότι πολλά πρέπει να ξεκαθαριστούν. Οι συνεταιρισμοί κάτω από συνθήκες καπιταλισμού ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ εύκολοι, δεν αντιλέγω. Ε ναι, έχουν κάποια εμπόδια λόγω καπιταλισμού. Το ίδιο ισχύει όμωε και για ολόκληρες χώρες. Θα έπρέπε λοιπόν να... περιμένουν ΚΑΙ οι χώρες, "μέχρι να φύγει ο καπιταλισμός"? -ΟΧΙ, βέβαια! :-) (Τρώγοντας έρχεται κι η όρεξη)
Δεν θα σε ενοχλήσω άλλο όμως.
Ευχαριστώ για τη συζήτηση. Θα υπάρξουν ποστ άλλωστε, για το θέμα, όπου θα απαντήσω πιο εκτενώς. Ηδη έγιναν μερικά, π.χ.
http://omadeon.wordpress.com/2012/09/17/wolfgang-hoeschele/
http://omadeon.wordpress.com/2012/08/16/micro-socialism/
(κάθε κριτική δεκτή).
@Omadeon:
ΔιαγραφήΛες:
«. Στην πραγματικότητα, όλο το πρόβλημα ίδρυσης μιας επιχείρησης (όχι μόνο κοοπερατίβας) είναι ακριβώς το ξεκίνημα της, όπου ο έχων μεγάλο κεφάλαιο κατέχει συντριπτικά ισχυρότερο πλεονέκτημα...»
Αυτό είναι λάθος. Η οποιαδήποτε επιχείρηση κινείται μέσα σε ανταγωνιστικό (καπιταλιστικό δηλαδή) περιβάλον έχει ανάγκη αποθεματικού κεφάλαιου καθ’όλη την διάρκεια της ύπαρξης της, ακριβώς για να μπορεί να είναι ανταγωνιστική. Να μπορεί να δηλαδή να ρίνει τιμές, να επιβιώνει ακόμη και με χασούρα για κάποιο διάστημα, να μπορεί να κρατάει απούλητα προϊόντα μέχρι να ανέβουν στην επιθυμητή τιμή, να ανανεώνει τον εξοπλισμό της, να μπορεί να ανταποκρίνεται σε περισσότερη δουλειά από τις νόρμες της προκειμένου να αποταμιεύεει για όταν αυτή πέσει, κλπ κλπ. Δεν επιχειρηματολογώ πάνω σε αυτό καθώς είναι κάτι που το γνωρίζουμε όλοι. Το κεφάλαιο λοιπόν πολύ σωστά χαρακτηρίζεται για οποιαδήποτε επιχείρηση δρα σε καπιταλιστικό περιβάλον, ότι το αίμα για τον άνθρωπο.
Παρακάτω:
«....-Τι συμβαίνει όμως, αν ΔΕΝ είναι εταιρεία με καπιταλιστική δομή, αλλά υλοποίηση "μικρο-σοσιαλισμού" (σοσιαλισμού μικρής κλίμακας)?...»
Εδώ να παρατηρήσω πως δεν μπορούμε να μιλάμε για «σοσιαλισμό μικρής κλίμακας». Είναι δομικά λάθος. Η σοσιαλιστική οικονομία δεν είναι ανταγωνιστική. Η παραγωγή της (σε αντίθεση με τον οποιονδήποτε συνεταιρισμό) δεν καθορίζεται από τους νόμους κερδοφορίας, της προσφοράς και της ζήτησης. Για να το πω απλοϊκά, αν εγώ με την αδερφή μου ανοίξουμε συνεταιρικά μία ταβέρνα, δεν θα έχουμε φτιάξει κάποιο πρόπλασμα σοσιαλισμού επειδή θα μοιραζόμαστε τα κέρδη. Θα έχουμε απλά ανοίξει μία ταβέρνα, Που για να λειτουργήσει θα πρέπει να έχει πελάτες. Αρα θα πρέπει να είναι αρκετά φτηνή και ποιοτική, ή καλύτερα συγκρίσιμα φτηνή και ποιοτική με τις άλλες ταβέρνες της περιοχής. Κατά συνέπεια οι όροι λειτουργείας της θα καθορίζονται από τον ανταγωνισμό, την προσφορά και ζήτηση κλπ, πράγματα που καμμία σχέση δεν έχουν με τον σοσιαλισμό, όποιες και αν είναι οι δικές μας προθέσεις.
συνεχίζεται...
συνέχεια:
ΔιαγραφήΑρα λοιπόν δεν είναι δυνατόν να προκύψει «ολίγον από σοσιαλισμό» σε μικροκλίμακα. Και φυσικά εδώ μιλάμε μόνο για το καθαρά οικονομικό-παραγωγικό μέρος. Γιατί σοσιαλισμός είναι πολύ περισσότερα πράγματα όπως, πρόνεια, υγεία, παιδεία, πολιτισμός, μηδενική εγκληματικότητα, και άλλα. Επαναλβάνω λοιπόν αυτό που λέει η αρχική ανάρτηση:
Το κουμπί είναι παραγωγή σύμφωνα με τις ανάγκες (της κοινωνίας) και όχι με όρους κερδοφορίας (του ατομικού ή συναιτερισμένου παραγωγού), προσφοράς και ζήτησης. Είναι δυνατόν να λειτουργήσει ο,τιδήποτε σε καπιταλιστικό περιβάλον έξω από αυτούς τους όρους χωρίς να καταστραφεί οικονομικά;
Αυτονόητα όχι.
Αν οι πληροφορίες μου είναι σωστές, η Μοντραγκόν έχει ήδη ανοιχτεί έχοντας θυγατρικές επιχειρήσεις που εκμετελεύοντε κανονικότατα υπεραξία, έχει κάνει επενδύσεις κλπ. Λέω αν είναι σωστές, γιατί δεν έχω κρατήσει την πηγή, οπότε μπορεί και να κάνω λάθος (το δημοσίευμα που έχω υπόψην να αναφέροταν σε άλλη συναεταιριστική). Σε κάθε περίπτωση πάντως θέλω να κρατήσω την συζήτηση στο πεδίο της πολιτικής οικονομίας και όχι του εμπειριοκριτικισμού.
Λες μετά:
«...Π.χ. Ο συνειδητοποιημένος εργάτης, όταν δυναμώσει συνεταιριζόμενος με άλλους, γίνεται ανταγωνιστικότερος των... καπιταλιστών...»
Αυτό ούτε εμπειρικά, ούτε θεωρητικά τεκμηριώνρται από κάπου. Εχω εξηγήσει στο κείμενο και στα σχόλια, πως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Δεν θα τα επαναλάβω.
-Μετά δεν καταλαβαίνω γιατί χαρακτηρίζεις καραγκιόζ μπερντέ τους ελληνικούς αγροτικούς συνεταιρισμούς. Αποτέλεσαν αντικείμενο ενός κινήματος δεκαετιών (από την δεκαετία του ’30), και στήθηκαν πάνω σε αρκετά γερές βάσεις αφού είχαν πιστολιπτική δυνατότητα (Αγροτική τράπεζα), ήταν νομοθετικά κατωχυρωμένοι, διέθεταν σύμβουλους («συνεταιριστές») απόφοιτους ΤΕΙ, ευνοϊκό νομοθετικό πλαίσιο, και φυσικά τα «πακέτα στήριξης» για την ανενέωση του εξοπλισμού τους κλπ. Εμένα όλο αυτό μόνο καραγκιόζ μπερντές δεν μου μοιάζει. Ισα- ίσα που θα μου φαίνοταν σαν πιο ελπιδοφόρα (αν δεν ήξερα που κατέληξε), σοβαρή, και σε πολύ πιο γερές βάσεις, προσπάθεια από αυτές για τις οποίες μιλάμε.
Γιατί όμως μετοχοποιήθηκαν και τους κλαίμε; Μα φυσικά για να αντλήσουν κεφάλαια! -Γιατί να αντλήσουν κεφάλαια; Μα φυσικά για να ανταπεξέλθουν στον ανταγωνισμό των μεγάλων καπιταλιστικών εταιριών που μυρίστηκαν υψηλή κερδοφορία και έκαναν ντου στον χώρο. Τι θα έκανε δηλαδή η Δωδώνη όταν η ΦΑΓΕ έδινε τριπλάσια τιμή για το γάλα στους κτηνοτρόφους για μην το πουλάνε στον συνεταιρισμό; (το περιστατικό πραγματικό) Ή θα αντλούσε κεφάλαια ή θα έκλεινε. Τελικά φυσικά και μακροπρόθεσμα εξαγοράστηκε. Μία ή άλλη δηλαδή.
Αυτό είναι ένα καλό παράδειγμα και για το παραπάνω, το αν χρειάζονατι και πόσο χρησιμα είναι δηλαδή, τα κεφάλαια καθ’όλη την διάρκεια ζωής μιας επιχείρησης.
συνεχίζεται....
συνέχεια:
ΔιαγραφήΛες παρακάτω:
«...ΔΕΝ πρέπει να επιτρέπεται η μετοχοποίηση, αυτή καθ' εαυτή, ΔΕΝ πρέπει να επιτρέπεται η εξαγορά, ούτε η ίδια η συσσώρευση κεφαλαίου, κλπ. Ενα σωρό άλλοι κανόνες θάπρεπε να κατοχυρωθούν νομικά....»
Ολα αυτά –και για τους λόγους που αναφέρονται παραπάνω- θα τους έκαναν ακόμη πιο ευάλωτους στον ανταγωνισμό, άρα η επιβιωσιμότητα τους θα μειώνοταν κατά πολύ.
Τελος βρήκα μία ανυπόστατη (κατ’εμέ) κατηγορία περί «κατασυκοφάντησης των υπάρχοντων συνεταιρισμών».
Η σειρά των άρθρων περιλαμβάνει ένα λεπτομερές ρεπορτάζ για την ζανόν και την φανσιπατ, καθώς και μία θεωρητική μελέτη βασισμένη σε παραδοχές, τόσο της μαρξιστικής όσο και της αστικής πολιτικής οικονομίας. Δεν βλέπω κάποια «συκοφαντία» κάπου, εκτός αν η τεκμηριωμένη κριτιτκή συνιστά συκοφαντία στον βαθμό που διαφωνούμε μαζί της.
Υ.Γ.
«...Το ίδιο δεν ισχύει και για ολόκληρες χώρες...»
Αν και μιλάμε για ποιοτικά διαφορετικά πράγματα, αναφέρεται και στο αρχικό άρθρο. Εφόσον η συζήτηση για το δυνατό ή όχι του σοσιαλισμού σε μία χώρα συνεχίζεται (η ΕΣΣΔ δεν είναι παράδειγμα, γιατί αν και τυπικά μία χώρα, περιλάμβανε έκταση και πληθυσμό πολλαπλάσιο ολόκληρης της Ευρώπης), είναι δυνατόν να συζητάμε για τον σοσιαλισμό σε «ένα εργοστάσιο»;
Και φυσικά και για το θέμα του «σοσιαλισμού σε μία χώρα» (ακόμη και αν αυτή έχει το μέγεθος της ΕΣΣΔ) έχουν γίνει από την δεκαετία του ’30 θεωρητικές επεξεργασίες που λένε πως ο νόμος της αξίας εξακολουθεί να υφίσταται όσο υπάρχει εμπορευματική παραγωγή. Ακόμη και όταν αυτή εξαλειφθεί στο εσωτερικό μίας χώρας (στην ΕΣΣΔ δεν έγινε ποτέ), θα εξακολουθεί να υφίσταται στο εξωτερικό εμπόριο. Αρα θα υπάρχουν κατάλοιπα καπιταλιστικών σχέσεων. Και μιλάμε για χώρα που η ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής είχε εξαλειφθεί!
Υ.Γ.2
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο σύστημα της "αυτοδιαχείρησης" δεν είναι κάτι νέο. Εχει εφαρμοστεί (με παταγώδη αποτυχία) στην Γιουγκοσλαβία του Τίτο, όπου ο "σύντροφος" Γιόζεπ Μπροζ κατάφερε το αδύνατο:
Να έχει καπιταλιστική οικονομία με ό,τι αυτό συνεπάγεται (ανεργία, μετανέστευση, αναρχία στην παραγωγή, ανταγωνισμός των επιχειρήσεων κλπ), χωρίς ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής!
Η Γιουγκοσλάβικη πείρα, θα έχριζε πολύ περισσότερης μελέτης και σημασίας, είδικά από τους οπαδούς της αυτοδιαχείρησης.
Χμ... άμα λες κι εσύ ο ίδιος ότι ακόμη κι η εξάλειψη ατομικής ιδιοκτησίας μέσων παραγωγής δεν αρκεί για να εμποδίσει κατάλοιπα καπιταλιστικών σχέσεων, ή ότι "δεν είναι μικροσοσιαλισμός" μια συνεταιριστική επιχείρηση επειδή (απλά) υπάρχει σε καπιταλιστικό περιβάλλον, κ.ο.κ. τότε πολύ φοβάμαι ότι αυτο-ακυρώνεται έτσι οποιαδήποτε προσπάθεια για σοσιαλισμό, είτε σε χώρα, είτε σε μικρό τμήμα της (=συνεταιριστική επιχείρηση).
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαταλήγουμε δηλαδή στο τίποτα, με έναν υποθετικό κεντρικό σχεδιασμό, που δεν αποδίδει στην πράξη γιατί δεν είναι δυνατόν να διαχειριστεί την πολυπλοκότητα μιας ολόκληρης κοινωνίας. Κι αυτό σαν όραμα για το μέλλον, όταν (με το καλό) η πλειοψηφία θα στραφεί πολιτικά στο σοσιαλισμό, κ.ο.κ.
Ο κεντρικός σχεδιασμός δεν δουλεύει χωρίς αποκέντρωση και κάποιες σχέσεις ΑΥΤΟΡΥΘΜΙΣΗΣ που καθορίζονται τοπικά, όχι κεντρικά. Αυτό έχει καταστεί περίπου αυτονόητο από μαθηματική άποψη (π.χ. στη θεωρία δρώντων / agents για βελτιστοποιήσεις μεγάλων networks). Αλλά από τη στιγμή που μεταλλαχτούν επαρκώς ορισμένοι κόμβοι σε μη-εκμεταλλευτικούς το συνολικό σύστημα αλλάζει και δημιουργείται ένα είδος ανταγωνισμού (σε πολλά επίπεδα) μεταξύ μη-εκμεταλλευτικών και εκμεταλλευτικών κόμβων. Ε, εκεί το πλεονέκτημα ανταγωνιστικότητας (που έλεγα) οφείλεται στην ελαχιστοποίηση των διαρροών (προς κεφαλαιούχους / αφεντικά).
Τώρα...
Η Δωδώνη δεν ήταν δομημένη σαν πραγματική κολλεκτίβα με αυτοδύναμη παραγωγή, αλλά εντελώς διαφορετικά, εξαρτώμενη όπως λες κι εσύ από παραγωγούς που της πουλούσαν γάλα (κι όταν τους πρόσφεραν περισσότερα κάποιοι κολοσσοί ξεπούλησαν). Αυτό ακριβώς λέω "καραγκιόζ μπερντέ". Αν μελετήσεις τη δομή της Mondragon θα δεις τις διαφορές.
Και (ναι) ΕΙΝΑΙ αλήθεια ότι η Mondragon είχε συνεργασίες με εταιρείες και με θυγατρικές της σε άλλες χώρες που είχαν καπιταλιστική δομή (οχι όμως πάντα) αλλά αυτό δεν είναι το κυρίαρχο δομικό χαρακτηριστικό της, ούτε ήταν αυτό που την κράτησε ακμάζουσα...
Οσο για τη συκοφαντία, βλέπω το χάλι π.χ.στo Lenin Reloaded αλλά... δεν θέλω να αναφερθώ σ' αυτό το θέμα, εδώ.
Ούτως ή άλλως, όσα περιέγραψες για τη Zanon δεν έχουν καμμία σχέση με όσα μας είπε σύντροφος από εκεί. Τέλος πάντων... όταν το καταστατικό ενός συνεταιρισμού κάποιων φίλων μου τελειώσει, επιτέλους, θα δημοσιευτεί και εκεί κάθε κριτική είναι ευπρόσδεκτη. Δεν είναι κάτι εύκολο γιατί δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο (άλλο φαινόμενο "καραγκιόζ μπερντέ"). Στη Γιουγκοσλαβία πάλι οι λόγοι της αποτυχίας της αυτοδιαχείρισης έχουν αναλυθεί από πολλές απόψεις. Π.χ. δεν υπήρξε επαρκής δημοκρατική αυτο-οργάνωση σε μικρο-επίπεδο ενώ το κράτος συνέχισε νάχει διάφορα γραφειοκρατικά προβλήματα (κατάλοιπα του αποτυχημένου κεντρικού σχεδιασμού) αλλά... φυσικά μάλλον διαφωνείς (χεχε).
Εφόσον ανακυκλώνεις τα ήδη απαντημένα δύο και τρεις φορές επιχειρήματα, χωρίς την απάντηση στο βασικό (ανταγωνισμός- κυκλικές κρίσεις της καπιταλιστικής οικονομίας), η συνέχεια της κουβέντας μάλλον στερείται νοήματος....
ΔιαγραφήΤο lenin reloaded το παρακολουθώ τάκτικα, και κανένα "χάλι" ή συκοφαντία δεν έχω διαπιστώσει. Σε ευχαριστώ οστόσο που εκδηλώνεις την πρόθεση να μην γίνει τέτοια κουβέντα εδώ. Εχω ακριβώς την ίδια επιθυμία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα συνεχίσω μετά επί της ουσίας της κουβέντας μας.