Η στατιστική της εξαθλίωσης

Αποκαλυπτικά ερευνητικά ευρήματα για τους άστεγους και φτωχούς της Αθήνας της κρίσης

«Εύχομαι στον θεό να κάνει ζέστη κι όχι κρύο»
(Hasan A., 66 ετών, άστεγος)

Αδιαμφισβήτητο τεκμήριο για την όλο και πιο διογκούμενη πλευρά των τραγικών συνεπειών της συστημικής κρίσης, αυτής των αστέγων, αποτελούν τα ευρήματα της έρευνας στο πλαίσιο του υποπρογράμματος «Street Work», που «έτρεξε» ως μέρος του προγράμματος «Καταπολέμηση της Φτώχειας και της Κοινωνικής Περιθωριοποίησης»*, τα οποία παρουσιάστηκαν πρόσφατα.

Τα βασικά στοιχεία είναι σαφή:

• Μεγάλο ποσοστό οδηγήθηκε στον δρόμο την τελευταία 5ετία (71%) και τον τελευταίο χρόνο το 21,7%. 
• Το 47% δηλώνει ως αιτία που είναι άστεγος, την απώλεια της εργασίας του. 
• Το 62% των αστέγων είναι Έλληνες. 
• Στη συντριπτική τους πλειονότητα (85,4%) είναι άντρες. 
• Το μεγαλύτερο μέρος (57%) των αστέγων ανήκει στη δυναμική ηλικιακή ομάδα 35-55. 
• Το 29% δηλώνει ότι δεν θέλει να μετακινηθεί σε κάποια δομή φιλοξενίας 
• Το 41,2% των αστέγων δηλώνουν ότι κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών, το 7,3% χρήση αλκοόλ και το 2% και των δύο.

Σχεδόν οι μισοί (47%) δούλευαν και έμεναν σε σπίτι πριν μείνουν στον δρόμο. Το 18,4% έμενε με την οικογένειά του, το 17,3%, ζούσε εκτός Αθήνας. Πολύ μικρότερα είναι τα ποσοστά των αστέγων που δήλωσαν ότι βρίσκονταν στην φυλακή ή ότι «δεν έκαναν τίποτα» πριν μείνουν στον δρόμο. Στοιχείο που δείχνει και από αυτήν την πλευρά την άμεση σχέση της κρίσης με
την εξαθλίωση και την απελπισία.

Ωστόσο, ενδιαφέρον παρουσιάζει και το εύρημα για την ποιότητα – ή μάλλον την έλλειψή της… – των υποστηρικτικών δομών.
Μεγάλο ποσοστό (29%) αρνείται να ζητήσει ένταξη σε ξενώνα διότι διέμεναν κάπου τη στιγμή της έρευνας (φιλοξενούνταν, ή κατοικούν σε σπίτι χωρίς νερό και ρεύμα) και το προτιμούν από τον ξενώνα αλλά και λόγω της απαιτούμενης γραφειοκρατίας (το πλήθος αλλά και το είδος των δικαιολογητικών που απαιτούνται).

Αποτρεπτικός παράγοντας είναι η κακή κατάσταση που επικρατεί σε μερικούς ξενώνες, η συνύπαρξη με πολλά και διαφορετικά άτομα, οι περιορισμοί και κανόνες που θα πρέπει να ακολουθούν.

Αν και η πλειοψηφία (59%) δήλωσε ότι δεν υποστηρίζονται από το οικογενειακό τους περιβάλλον, τα πράγματα δεν είναι πιο ευχάριστα και για το 25,5% που δήλωσε το αντίθετο, αλλά εξακολουθεί να ζει στον δρόμο αφού ναι μεν το οικογενειακό περιβάλλον τους είναι «υποστηρικτικό» όχι όμως στο σημείο να τους παρέχει στέγη.

Αυτό ίσως να είναι και ένα ανησυχητικό δείγμα ύπαρξης «ρωγμής» στην «θρυλική» συνοχή και αλληλεγγύη της ελληνικής οικογένειας. Η οποία όντως είναι η βασική αιτία που οι συνέπειες της ανθρωπιστικής κρίσης σε κοινωνικό επίπεδο εμφανίζονται σε ένα σημαντικό ποσοστό «διαχειρίσιμες» – με το κράτος φυσικά να μην έχει καμία θετική επίδραση σε αυτή την διαχείριση και να απουσιάζει εντελώς – και που πλέον προφανώς αδυνατεί, για αντικειμενικούς λόγους, να υποστηρίξει ένα μέλος της ακόμη κι όταν κινδυνεύει να βρεθεί στο δρόμο.

«Θέλω να πάω να κλέψω να μπω φυλακή ξανά για να έχω στέγη και φαγητό» λέει χαρακτηριστικά ο Σπύρος Θ. 31 χρόνων.

Πώς όμως η κοινωνία αντιμετωπίζει τα «παιδιά» της που εξαθλιώθηκαν και βρέθηκαν στον δρόμο; Η έρευνα δεν απαντά άμεσα σε αυτό το ερώτημα, αλλά κάποια έμμεσα συμερπάσματα μπορούν να εξαχθούν. Οι άστεγοι συγκεντρώνονται κυρίως στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας γιατί:

• Υπάρχει συγκέντρωση Κοινωνικών Υπηρεσιών 
• Βρίσκονται οι «πιάτσες» των ουσιοεξαρτώμενων 
• Δεν είναι κατοικημένη περιοχή, υπάρχουν περισσότερο καταστήματα και υπηρεσίες και έτσι δεν γίνονται καταγγελίες 
• Σε περιοχές μακριά από το κέντρο, ο πληθυσμός είναι κατανεμημένος σε πάρκα, εκκλησίες και σε τοποθεσίες γύρω από τις στάσεις του μετρό.

Το «δεν είναι κατοικημένη περιοχή, υπάρχουν περισσότερο καταστήματα και υπηρεσίες και έτσι δεν γίνονται καταγγελίες» είναι ένα εύρημα μάλλον ανησυχητικό για το ποια είναι πραγματικά τα όρια ανοχής και αλληλεγγύης της ελληνικής κοινωνίας.
Η ουσιοεξάρτηση λειτουργεί σαν ένας τρόπος να υπάρξουν την επόμενη στιγμή, αν και έχουν πλήρη συνείδηση του αδιεξόδου της.
«Ανάγκη.. να κόψω να ανταπεξέλθω να μπορώ να κοιτώ κατάματα τα παιδιά μου» λέει ο Παναγιώτης Κ. 48 χρόνων.
«Δεν μπορώ στην Ελλάδα το κεφάλι μου άδειο, μπορεί να σπάσει η καρδιά μου, μπορώ αλλά δεν θέλω να κόψω» λέει Mohamed Z. 30 χρόνων.
«Άγχος να βρω τα ναρκωτικά, άγχος να βρω λεφτά, μια ζωή άγχος, βαρέθηκα καλύτερα να γυρίσω πίσω & να με εκτελέσουν παρά να πεθάνω εδώ σαν το σκύλο απ” τα ναρκωτικά» καταλήγει και ο Neway G. 45 χρόνων.

Οντως η στατιστική δεν μπορεί να αποδόσει την απελπισία. Μπορεί όμως να αποτελέσει ένα «όπλο» στα χέρια του κινήματος για να αποδομεί την κρατική και γενικά συστημική προπαγάνδα η οποία προσπαθεί να υποβαθμίσει αυτήν την ανθρωπιστική τραγωδία σε διακομματικό «καυγά» των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων. Αλλά και να θωρακίζει τη συλλογική συνείδηση από την φασιστική, ρατσιστική ρητορική χυδαιότητα. Οι άστεγοι δεν είναι κάποιοι «άλλοι». Είναι η κοινωνική «ανανάκλασή» μας. _____________
Τα αποτελέσματα της έρευνας αναλυτικά ΕΔΩ
_____________
* Χρηματοδοτήθηκε από τη Νορβηγική κυβέρνηση και τις υπόλοιπες χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και παρουσιάστηκε σε συνέντευξη τύπου στον Κόμβο Αλληλοβοήθειας Πολιτών του δήμου Αθηναίων.

Πηγή: to periodiko