Το ΚΚ Βενεζουέλας και οι "Τσαβίστας"

[...]
Η εξέλιξη της εθνικής ιστορίας έδειξε εν τέλει ότι οι προειδοποιήσεις μας ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό και η έντονη αντίθεσή μας στο δικομματισμό για τέσσερις δεκαετίες ήταν σωστές. Ξεκινάει λοιπόν το 1999 η διαδικασία της εθνικής απελευθέρωσης με επικεφαλής τον Ούγκο Τσάβες, παράλληλα με τη σταδιακή ανάκαμψη του Κόμματός μας. Τότε όμως ξεκίνησε κι ένας νέος γύρος καταπολέμησης των αριστερών και δεξιών παρεκκλίσεων, τόσο μέσα όσο και έξω από τις γραμμές μας.

Με απόφαση της 10ης Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης του 1998 το ΚΚΒ ήταν το πρώτο κόμμα που στήριξε επίσημα την προεδρική υποψηφιότητα του Τσάβες και σήμερα είναι το μοναδικό μέλος της αρχικής συμμαχίας (όπου συμμετείχε το MAS και άλλες προσωπικότητες και πρώην κομμουνιστικές οργανώσεις που είχαν αποχωρήσει από το Κόμμα μας κατά τη διάρκεια των γεγονότων που περιγράψαμε παραπάνω) που συνεχίζει να τον στηρίζει. Αυτή η στήριξη όμως δε δίνεται ούτε άκριτα ούτε μηχανικά. Από την αρχή της διακυβέρνησης του Προέδρου Τσάβες, το Κόμμα μας έθιξε με σύνεση, ευγένεια αλλά και σταθερότητα, τις πολιτικές και ιδεολογικές παρεκκλίσεις του Προέδρου και του περίγυρού του.

Ο Πρόεδρος, αρχικά υπέρμαχος ενός γενικού και αόριστου εθνικοπατριωτισμού, ταλαντευόταν τα τελευταία χρόνια μεταξύ του λεγόμενου «τρίτου δρόμου», ενός λαθεμένου μπολιβαριανισμού, ορισμένων στοιχείων σοσιαλχριστιανισμού, της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας και διάφορων άλλων ειδών του ρεφορμισμού, ώσπου το 2005 (και έκτοτε) ταυτίστηκε με την άποψη του Κόμματος, ότι ο σοσιαλισμός είναι ο μόνος δρόμος για το μέλλον της ανθρωπότητας. Ωστόσο υπάρχουν και σήμερα ακόμα εννοιολογικές και πολιτικές συγχύσεις που δυσχεραίνουν την ουσιαστική πρόοδο με αυτό τον τρόπο.

Με αυτή την έννοια το 14ο Εθνικό Συνέδριο του ΚΚΒ, τον Αύγουστο του 2011, επιβεβαίωσε την άποψη που είχε εκφράσει η Κεντρική Επιτροπή σε διάφορες περιστάσεις, τουλάχιστον από το 2007, σχετικά με το χαρακτήρα και το περιεχόμενο της διαδικασίας με επικεφαλής τον Πρόεδρο Τσάβες:

«…ανάμεσα στους παράγοντες και τις προσωπικότητες της κυβέρνησης που φαίνεται να ενδιαφέρονται για τη μετάβαση στο σοσιαλισμό, κυριαρχεί ένα ετερογενές μείγμα ιδεαλιστικών και μικροαστικών αντιλήψεων σχετικά με τη νέα κοινωνία και τους τρόπους με τους οποίους θα προχωρήσουμε στην οικοδόμησή της. Καθώς στα υψηλά επίπεδα της πολιτικής ηγεσίας δεν υπάρχει επιστημονική αντίληψη του σοσιαλισμού, συνεκτική και στερεή με βάση τις αρχές του ιστορικού υλισμού, η διαδικασία αλλαγών στερείται σαφήνειας σε βασικές θέσεις για να υπάρξει πρόοδος στη σωστή κατεύθυνση»[11].

Με την ευκαιρία αυτή το Κόμμα μας προσδιόρισε τη συγκεκριμένη ιστορική αιτία τέτοιων παρεκκλίσεων:

«…από τη μια πλευρά, το κοινωνικό υποκείμενο που έχει ηγηθεί μέχρι στιγμής της διαδικασίας αντιστοιχεί σε ένα ταξικό προφίλ μεσαίων και μικροαστικών στρωμάτων, όχι στην εργατική τάξη, που είναι το πραγματικό κοινωνικό υποκείμενο που καλείται ιστορικά να οικοδομήσει το σοσιαλισμό. Από την άλλη πλευρά, η ίδια η εργατική τάξη και ο εργαζόμενος λαός στην πόλη και στην ύπαιθρο γενικά, δεν έχουν καταφέρει ακόμα στη χώρα μας να φτάσουν στο απαραίτητο επίπεδο συνείδησης, οργάνωσης, προγραμματικής σαφήνειας και κινητοποίησης που θα τους επέτρεπε να επιβάλουν την ηγεμονία της τάξης τους και να οδηγήσουν την πορεία των γεγονότων στη σωστή κατεύθυνση»[12].

Η φιλική αλλά σταθερή ιδεολογική αντιπαράθεση που είχαμε όλα αυτά τα χρόνια με τον Πρόεδρο Τσάβες και το περιβάλλον του, κορυφώθηκε το 2006-2007, όταν ο ίδιος ο Πρόεδρος, μονομερώς και χωρίς διαβούλευση, έδωσε κατεύθυνση σε όσα κόμματα και οργανώσεις τον στήριζαν να διαλυθούν και να ενταχθούν στη νέα πολιτική οργάνωση που δημιούργησε, το Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας (PSUV).
Η κατάσταση αυτή όξυνε ορισμένες εντάσεις που είχαν αναπτυχθεί στους κόλπους του Κόμματός μας μεταξύ της πλειοψηφίας που πρότεινε την εμβάθυνση και ενίσχυση του ανεξάρτητου χαρακτήρα του ΚΚΒ ως ταξικής οργάνωσης που έχει συμμαχήσει με τον Πρόεδρο αλλά δεν υπόκειται σε αυτόν, και μιας μειοψηφίας που παρουσίαζε παρεκκλίσεις που δε συνάδουν με τα προλεταριακά κόμματα τόσο στη γλώσσα και τις ιδέες όσο και στην πολιτική πρακτική και τις μεθόδους δουλειάς. Η Κεντρική Επιτροπή πήρε τη σοφή απόφαση να συγκαλέσει έκτακτο Εθνικό Συνέδριο, μόλις οχτώ μήνες αφότου ολοκληρώθηκε το προηγούμενο Συνέδριό μας, με σκοπό το ανώτατο καθοδηγητικό όργανο της οργάνωσής μας να συζητήσει και να αποφασίσει για την κατάσταση που δημιουργούσε η προεδρική κατεύθυνση.

Έτσι πραγματοποιήθηκε το 13ο (έκτακτο) Εθνικό Συνέδριο μεταξύ Γενάρη και Μάρτη του 2007, το οποίο ενέκρινε τις Θέσεις για το Κόμμα της Επανάστασης, ένα κείμενο που παρουσιάζει με ακρίβεια την αντίληψη του Κόμματος που έχουμε οι επαναστάτες στον κόσμο: ένα Κόμμα με σαφή ταξικό προσδιορισμό, με την ιδεολογία και το πρόγραμμα της εργατικής τάξης, διεθνιστικό, με συλλογική ηγεσία και εσωτερική ζωή που απορρέουν από τις αρχές του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και με απόλυτη ανεξαρτησία απέναντι στην αστική τάξη και το όργανό της, το αστικό κράτος.[13]

Ο ορισμός αυτός του Επαναστατικού Κόμματος ήταν και είναι ασυμβίβαστος με τις προτάσεις που είχαν γίνει για την οικοδόμηση του PSUV, το οποίο εξαγγέλθηκε εξ αρχής ως πολυταξική οργάνωση, με ισχυρή επιρροή από τους μικροαστούς και τους κρατικούς υπαλλήλους και χωρίς σαφές ιδεολογικό προφίλ, γι’ αυτό και η συντριπτική πλειοψηφία του ΚΚΒ απέρριψε τις κατευθύνσεις που είχε δώσει ο Πρόεδρος Τσάβες. Το 13ο Συνέδριο υιοθέτησε λοιπόν την Πολιτική Απόφαση που διέκρινε την ανάγκη να προχωρήσουμε με τον Πρόεδρο Τσάβες και το νέο του Κόμμα και άλλες δυνάμεις για να οικοδομήσουμε ένα πλατύ μέτωπο για την ανάπτυξη της αντιιμπεριαλιστικής πάλης που σήμερα είναι σε εξέλιξη στη χώρα μας και παράλληλα την ανάγκη να ενισχυθεί και να αναπτυχθεί ένα ισχυρό και γνήσια ταξικό Κόμμα ως μέσο για τα μελλοντικά καθήκοντα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης:

«Για τη νίκη στον αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό απαιτείται η ευρύτερη δυνατή ενότητα πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων σε εθνικό, ηπειρωτικό και διεθνές επίπεδο. Η πρόοδος προς το σοσιαλισμό απαιτεί ταυτόχρονα την οικοδόμηση ενός επαναστατικού κόμματος που να συγκεντρώνει τα στελέχη που εκφράζουν τις πιο συνεπείς θέσεις των κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων που δεσμεύονται ιστορικά για την επανάσταση και το σοσιαλισμό. Ένα κόμμα που να είναι η ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική πρωτοπορία, που να καθοδηγεί οργανωμένα, συλλογικά και συνεκτικά τη δημιουργική προσπάθεια των μαζών για να καταστρέψει το καπιταλιστικό κράτος και να αναλάβει τα καθήκοντα της οικοδόμησης της Λαϊκής Εξουσίας. Ένα Κόμμα που να υποστηρίζει αξίες, αρχές και δράσεις που αποσκοπούν στο να ξεπεραστεί η αστική πολιτιστική ηγεμονία που παραμένει κυρίαρχη. Αυτή η πολιτική οργάνωση πρέπει να εκφράζει στη θεωρία και στην κοινωνική της πρακτική τις ιστορικές και αγωνιστικές παραδόσεις του λαού μας που έχουν βαθιές μπολιβαριανές ρίζες, καθώς και το μαρξισμό-λενινισμό, όπως εφαρμόζεται στις συγκεκριμένες συνθήκες στην πατρίδα μας»[14].

Έτσι, γρήγορα και αποφασιστικά ηττήθηκε αυτή η εκδήλωση του λικβινταρισμού. Ωστόσο, λίγο περισσότεροι από το ένα τρίτο των μελών της Κεντρικής Επιτροπής, καθώς και σημαντικές αλλά μεμονωμένες ομάδες περιφερειακών και τοπικών στελεχών αλλά και μέλη από τη βάση του Κόμματος στο Καράκας και σε διάφορες άλλες περιοχές της χώρας απειθάρχησαν στις αποφάσεις του 13ου Συνεδρίου και «μετανάστευσαν» στο νέο κόμμα του Προέδρου.

Αυτή η «μετανάστευση» ήταν αποτέλεσμα, σε ορισμένες περιπτώσεις, αθέμιτων πιέσεων που ασκήθηκαν από την κυβέρνηση ενάντια στους κομμουνιστές κρατικούς υπαλλήλους οι οποίοι ουσιαστικά αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις γραμμές μας ή τις θέσεις εργασίας τους. Σε άλλες περιπτώσεις, μέλη της νεολαίας ή αγωνιστές με μικρή πείρα υπέκυψαν από τη σύγχυση που δημιούργησε η αδιαμφισβήτητη ηγετική θέση του Προέδρου και η συμπάθεια που αποπνέει η μορφή του στο Κόμμα μας και σε πλατιά λαϊκά στρώματα στη Βενεζουέλα. Σε άλλους ήταν αποτέλεσμα προσωπικής φιλοδοξίας να παίξουν ηγετικό και πρωταγωνιστικό ρόλο, η οποία δεν ικανοποιήθηκε στην οργάνωσή μας και έψαχναν άλλους χώρους να την πραγματοποιήσουν. Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις ιδιαίτερης σημασίας, ήταν ανοιχτά συνέπεια δεξιών οπορτουνιστικών επιρροών λόγω της εγγύτητας που είχε δημιουργηθεί ανάμεσα στις θέσεις ορισμένων στελεχών του Κόμματός μας και σε μικροαστικά τμήματα που κυριαρχούν στη διαδικασία των αλλαγών που είναι σε εξέλιξη σήμερα στη Βενεζουέλα.

Με αυτή την έννοια είναι ενδεικτικό ότι εδώ και πολλά χρόνια πριν από το γεγονός που προαναφέρθηκε, κάποια στελέχη είχαν αρχίσει να υιοθετούν στις αναλύσεις και στις ομιλίες τους τη χρήση ορισμένων κατηγοριών και μεθόδων ξένων προς το μαρξισμό-λενινισμό και που χαρακτήριζαν ιδιαίτερα το αμάλγαμα συγκεχυμένων ιδεών των μικροαστικών τμημάτων της κυβέρνησης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα μεταξύ άλλων είναι η λαθεμένη και αντιεπιστημονική χρήση της κατηγορίας «αυτοκρατορία» στη θέση του «ιμπεριαλισμού», το οποίο προκαλεί σύγχυση όσον αφορά την ίδια τη φύση του ανώτατου σταδίου του καπιταλισμού και εμποδίζει τη σωστή κατανόηση και ανάλυσή του. Η υιοθέτηση φράσεων όπως «Τέταρτη Δημοκρατία» και «Πέμπτη Δημοκρατία» αναφορικά με τις κυβερνήσεις πριν και μετά το 1999, αγνοώντας το γεγονός ότι ο ταξικός (αστικός) χαρακτήρας του κρατικού μηχανισμού της Βενεζουέλας δεν έχει αλλάξει και ως εκ τούτου από την άποψη του ιστορικού υλισμού υπήρχε συνέχεια ως προς την ουσία ή η υπερβολικά αισιόδοξη χρήση των όρων «επανάσταση» και «επαναστατική κυβέρνηση» αναφορικά με τη διαδικασία αλλαγών με επικεφαλής τον Πρόεδρο Τσάβες, της οποίας ο πραγματικά επαναστατικός χαρακτήρας εξακολουθεί να είναι υπό παρακολούθηση. Πρέπει να ομολογήσουμε αυτοκριτικά ότι εκδηλώσεις αυτού του είδους ανάλυσης και γλώσσας κατάφεραν να διεισδύσουν ακόμα και σε ορισμένα από τα ντοκουμέντα που ψηφίσαμε στο 12ο Εθνικό Συνέδριο το 2006, γεγονός αποκαλύπτει το βάθος και τη σοβαρότητα αυτής της παρέκκλισης.

Μόλις έξι μήνες μετά την ολοκλήρωση του 13ου (Έκτακτου) Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε η 11η Εθνική Συνδιάσκεψη με σκοπό να ολοκληρωθεί η αποκατάσταση των καθοδηγητικών οργάνων και να ξεπεραστούν οριστικά τις συνέπειες της κρίσης που ξεκίνησε την περασμένη χρονιά. Αυτή η Συνδιάσκεψη καθόρισε τις αρχές που έπρεπε να διέπουν (και συνεχίζουν να διέπουν) τις σχέσεις ανάμεσα στο Κόμμα μας και το PSUV ως συμμάχους στην οικοδόμηση του πλατιού αντιιμπεριαλιστικού μετώπου, σε ένα πλαίσιο αμοιβαίου σεβασμού και μη επέμβασης σε ζητήματα της εσωτερικής ζωής της κάθε οργάνωσης. Επίσης καθορίστηκαν ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές για τις σχέσεις του ΚΚΒ με πρώην μέλη του που είχαν «μεταναστεύσει» (αυτός ήταν ο όρος που χρησιμοποιήθηκε τότε) στο σύμμαχο κόμμα:

«Παρότι με τη συμπεριφορά τους διαχωρίστηκαν από τους εσωτερικούς κανόνες του ΚΚΒ, δεν πρέπει να τους θεωρούμε (αυτούς που “μετανάστευσαν”) λιποτάκτες ή προδότες καθώς αποφάσισαν να πάνε σε μια οργάνωση που δεν είναι αντεπαναστατική. Αντίθετα […] αυτό το νέο κόμμα είναι αντικειμενικά σύμμαχός μας στα καθήκοντα προς την εθνικο-απελευθερωτική επανάσταση»[15].

Παρότι έχει αποδυναμωθεί κάπως αριθμητικά λόγω αυτών των «μεταναστεύσεων», το Κόμμα μας βγήκε από αυτό το συμβάν καθαρό και αναζωογονημένο στο ιδεολογικό επίπεδο. Έχουμε προσπαθήσει από τότε να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή και επιστημονική ακρίβεια στις αναλύσεις μας και στη σωστή και ακριβή χρήση των κατηγοριών του μαρξισμού-λενινισμού.
[...]

Αποσπάσματα από το άρθρο με τίτλο "Η πάλη του ΚΚ Βενεζουέλας ενάντια στον οπορτουνισμό" που δημοσιεύθηκε στην  Διεθνή Κομμουνιστική Επιθεώρηση, (26 Ιουν. 2014) και που αντιγράψαμε από το ιστολόγιο "Αντι-ιμπεριαλιστικές Προοπτικές". Ο τίτλος και οι υπογραμμίσεις έγιναν από εμάς.

_________
Σημειώσεις:

[11]14o Εθνικό Συνέδριο του ΚΚΒ. «Πολιτική Γραμμή». [Υπό έκδοση].

[12]14o Εθνικό Συνέδριο του ΚΚΒ. «Πολιτική Γραμμή». [Υπό έκδοση].

[13]13o Εθνικό Συνέδριο (Έκτακτο) του ΚΚΒ. «Θέσεις για το Κόμμα της Επανάστασης». Στα: Βασικά Ντοκουμέντα του Κομμουνιστικού Κόμματος Βενεζουέλας. Καράκας: Εθνικό Τμήμα Παιδείας και Ιδεολογίας του ΚΚΒ, 2009: 99-112.

[14]13o Εθνικό Συνέδριο (Έκτακτο) του ΚΚΒ. «Πολιτική Απόφαση». Στα: Βασικά Ντοκουμέντα του Κομμουνιστικού Κόμματος Βενεζουέλας. Καράκας: Εθνικό Τμήμα Παιδείας και Ιδεολογίας του ΚΚΒ, 2009: 97-98.

[15]11η Εθνική Συνδιάσκεψη του ΚΚΒ. «Κεντρική Έκθεση». Στα Βασικά Ντοκουμέντα του Κομμουνιστικού Κόμματος Βενεζουέλας. Καράκας: Εθνικό Τμήμα Παιδείας και Ιδεολογίας του ΚΚΒ, 2009: 117-130.