Εκλογές στο Ην. Βασίλειο: η σοσιαλδημοκρατία “έκρουσεν”, το μέλλον είναι ανάμνηση του παρελθόντος

Πολλοί τις έχουν χαρακτηρίσει εκλογές ρετρό, για το φαινομενικά παρόμοιο σκηνικό με αυτό του 1992.

Σε αρκετό κόσμο μπορεί να αποτελεί έκπληξη το αποτέλεσμα των εκλογών της 7ης Μαίου στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τους συντηρητικούς να θεωρούνται οι μεγάλοι νικητές σε συνδυασμό με την εξαφάνιση των Εργατικών στην Σκωτία όπου το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας πήρε σχεδόν όλη την χώρα. Για πολλές βδομάδες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν συντηρητικούς και εργατικούς σε μια μάχη μέχρι τελικής πτώσεως, με όλα τα αποτελέσματα πιθανά…και με ένα μικρό, ίσως για μερικούς, προβάδισμα για τους εργατικούς, κυρίως λόγω αντιπολίτευσης. Τι λοιπόν έφταιξε για την μεγάλη αυτή διαφορά μεταξύ των δημοσκοπήσεων και των αποτελεσμάτων των εκλογών; Ένας συνδυασμός από γεγονότα.

Κατ’ αρχήν η εξήγηση για την μεγάλη διαφορά στα ποσοστά μεταξύ συντηρητικών μπορεί να παρουσιαστεί με δύο τρόπους, έναν αντικειμενικό και έναν υποκειμενικό. Ο αντικειμενικός τρόπος είναι βεβαίως ο τρόπος καταμέτρησης των εκλογικών αποτελεσμάτων, με το σύστημα first-past-the-post. Επειδή το σύστημα εκλογών του Ην. Βασιλείου καταγράφει περιοχές (constituencies) και όχι ποσοστά συνολικά της χώρας, είναι δυνατόν κόμματα με μεγάλη συγκέντρωση ψηφοφόρων (όπως για παράδειγμα το Εθνικό Κόμμα Σκωτίας) να βγάλουν περισσότερους βουλευτές παρά κόμματα με μεγαλύτερο μεν ποσοστό σε όλη την χώρα, που δεν μπόρεσαν όμως να κερδίσουν περιοχές (όπως οι Lib Dems και το UKIP).

Ο υποκειμενικός παράγοντας έχει ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως, ανάλογα με τις εσωτερικές αντιθέσεις στα εσωτερικά του κόμματος. Να θυμίσουμε ότι εντός των γραμμών του Εργατικού κόμματος υπάρχει μια πολύ μεγάλη μερίδα Μπλαιρικών οι οποίοι ερμηνεύουν την ήττα χάρη στις πιο “αριστερές” θέσεις του Έντ Μίλιμπαντ (είχε μετακινηθεί λίγο αριστερότερα του κεντρώου χώρου), όπως για παράδειγμα την αποστασιοποίηση του από τον μακελλάρη Μπλαίρ στο ζήτημα του Ιράκ. Οι Μπλαιρικοί διατείνονται ότι κανένα κόμμα δεν μπορεί να αναλάβει εξουσία εαν οι θέσεις του δεν είναι αρκετά υπερ του επειχηρηματικού περιβάλλοντος, συγκλίνοντας προς τους Συντηρητικούς. Αυτή όμως η ερμηνεία δεν μπορεί να συμπεριλάβει και την μεγάλη εκλογική νίκη του Εθνικού Κόμματος Σκωτίας, που αν μη τι άλλο είναι ένα κόμμα καθαρά σοσιαλδημοκρατικό το οποίο έχει συσπειρώσει δεξιά και αριστερά στοιχεία πατώντας στην δυναμική που είχε δημιουργήσει η παρουσία του κατά το δημοψήφισμα λίγους μήνες πρίν.  

Το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας* που πήρε 4.8% και εξαφάνισε κυριολεκτικά το Εργατικό κόμμα στην Σκωτία (όπου η Σκωτία παραδοσιακά ήταν Εργατική) ήταν αποτέλεσμα της έντονης εσωκομματικής διαμάχης για όλα σχεδόν τα ζητήματα της χώρας, από το μεταναστευτικό και την οικονομία μέχρι και την εξωτερική και εσωτερική πολιτικη. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός πως πολλές από τις ομιλίες νέων βουλευτών με το συγκεκριμένο κόμμα είχαν χροιά “Εργατικών” πρίν από το άνοιγμα του τρίτου δρόμου του Μπλαίρ, γεγονός που ανάγκασε πολλούς παρουσιαστές και αναλυτές εκλογών να τονίσουν την σημασία της δεξιάς στροφής του Εργατικού Κόμματος, και του όπως φάνηκε ιστορικού λάθους του Μιλιμπαντ να στηρίξει τους Συντηρητικούς στην καμπάνια για την μη ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας. Αξιοσημείωτο το γεγονός πως το Εργατικό Κόμμα είχε μάλιστα στο μεταναστευτικό “δανειστεί” σλόγκαν από το ακροδεξιό UKIP σε μια προσπάθεια επανασυσπείρωσης ψηφοφόρων που είχαν “αλληθωρήσει” για το ζήτημα αυτό.

Η μεγάλη έκπληξη, αν μπορούμε να την πούμε ως τέτοια, έρχεται μαλλον από πλευράς των φιλελευθέρων Lib Dems και ακροδεξιών του UKIP. Παρά το γεγονός ότι οι ακροδεξιοί του UKIP ξεπέρασαν το 12% των ψήφων σε όλη τη χώρα, εντούτοις κατάφεραν να αποσπάσουν μόλις δύο θέσεις στο κοινοβούλιο, χάνοντας μάλιστα και τον αρχηγό του κόμματος Νάιτζελ Φάρατζ. Από την άλλη οι φιλελεύθεροι που έχουν καταφέρει να αποσπάσουν ένα ποσοστό γύρω στο 7.9%, κατάφεραν να εκλέξουν μόλις 8 βουλευτές, την ίδια στιγμή που το Εθνικό Κόμμα Σκωτίας έχει εκλέξει 56 βουλευτές μέσα από 4.8% των ψηφοφόρων. Σε ένα σενάριο εξήγησης της πιο πάνω περίεργης αναλογίας ψήφων, ο δημοσιογράφος Paul Mason διατείνεται πως πολλοί ψηφοφόροι των δύο πιο πάνω κομμάτων έχουν κάνει ιστορική τακτική ψήφο προς τους Συντηρητικούς του Κάμερον σε μια προσπάθεια απεσόβησης μιας ενδεχόμενης κυβέρνησης των Εργατικών με το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας. Όπως και να έχουν τα πράγματα όμως, ο κανιβαλισμός των Φιλελευθέρων από τους Συντηρητικούς είναι εμφανής (από 22.1% έπεσαν όπως είπαμε στο 7.9) ακόμη και χωρίς την πιο πάνω εξήγηση, για διάφορους λόγους αλλά με ουσιαστικό λόγο την επιλογή των Συντηρητικών στο ζήτημα της οικονομίας.  

Το Εργατικό κόμμα στην Βρεττανία δεν κατάφερε όχι μόνο να παρουσιάσει μια εναλλακτική εξήγηση στον κόσμο της εργασίας για την οικονομία, αλλά ούτε να φτιάξει μια πολιτική πρόταση που να πείσει πολλούς ψηφοφόρους για το υλοποιήσιμό τους. Είναι αρκούντως παραδειγματικό το γεγονός ότι πολλοί “αριστεροί” ακαδημαικοί και διανοούμενοι κυρίως όπως ο Owen Jones φαντάζονται ένα Εργατικό κόμμα που θα επιστρέψει “στις ρίζες” του, ένα Εργατικό κόμμα που θα μπορούσε να εμπνευστεί από τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και το Podemos στην Ισπανία. Αυτός ο ορίζοντας σκέψης, που αρχίζει και τελιώνει με τον κυβερνητισμό σε μια αστική εξουσία για “αποτροπή των χειρότερων” δείχνουν μια κοινωνία που έχει αποδεχτεί την καπιταλιστική μιζέρια, δεν θεωρεί ότι αξίζει τον κόπο να παλέψει και να δώσει ενέργεια για ένα πολιτικό πρότζεκτ που στην τελική δεν έχει δουλέψει κιόλας για τον κόσμο της εργασίας. Όπως χαρακτηριστικά αντιπαραθέτει ο Mark Fischer, η πολιτική της ελπίδας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την πολιτική του φόβου; δεν μπορείς να έχεις το ένα χωρίς το άλλο. Η πολιτική της ελπίδας έτσι όπως εκφράστηκε και από το πολιτικό πρότζεκ των δημοκρατικών στην Αμερική μέσα από τον Ομπάμα αλλά και μέσα από την “αριστερή λαικιστική” (left populist) στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ και των άλλων κομμάτων τέτοιου τύπου, είναι η αποδοχή της ιδέας ότι με την ψήφο μπορεί να αλλάξει κάτι πραγματικά, είναι το συναίσθημα που γυρεύει κάποιος όταν έχει αναθέσει την τύχη του σε κάποιον άλλο.

Λέγοντας όλα τα πιο πάνω, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εξελίξεις ήταν η τρομακτική άνοδος του Εθνικού Κόμματος Σκωτίας με ταυτόχρονο ακαριαίο θάνατο των Εργατικών στην Σκωτία αλλά και το Εργατικό κόμμα σε αναζήτηση ταυτότητας μέσα σε σε ένα πολιτικό πλαίσιο ολοένα και πιο στενό. Η αποκαλούμενη συντριπτική νίκη των Συντηρητικών δεν είναι και τόσο νίκη όσο τεράστια ήττα των από κάτω στο Ην. Βασίλειο πέραν από τους Εργατικούς. Μεγάλη ήττα διότι παρά την μιζέρια που έχει επιφέρει η πολιτική του Κάμερον τα τελευταία χρόνια το πιο πειστικό επιχείρημα εναντίων τους είναι το πρόστυχο πλέον “να φύγουν οι Tories” (ελληνιστί να φύγουν οι Δεξιοί για Κύπρο και να φύγουν οι Σαμαροβενιζέλοι για Ελλάδα), διότι ουσιαστικά δεν υπάρχει καμιά μεγάλη διαφορά στο πλαίσιο μέσα στο οποίο πολιτεύονται. Οι Συντηρητικοί έχουν υποσχεθεί περισσότερο από μιζέρια, που θα καταγράψει θετικούς αριθμούς στα μπλοκάκια του κέρδους των εταιριών και των μεγαλοβιομηχάνων, κάτι που ο κυνισμός της εποχής το έκανε να ακουστεί καθαρά και σχεδόν σαδομαζοχιστικά ελκυστικό. Η απουσία ταξικής πολιτικής στη Βρεττανία είναι κάτι που σε αριστερά πηγαδάκια μπορεί να προβληματίζει (η λεγόμενη αριστερά γενικά στη Βρεττανία είναι πεισματικά κλεισμένη στην δική της φούσκα), εντούτοις σε ένα ευρύτερο πλάνο δεν φαίνεται να υπάρχει ένα όχημα που θα φέρει αυτή την πολιτική πρόταση στα αυτιά της εργατικής τάξης με σκοπό να την ενεργοποιήσει.  

Η πολιτική των από κάτω δεν εκπροσωπήθηκε στις εκλογές αυτές, και είναι μάλλον απίθανο να εκπροσωπείται στο άμεσο μέλλον.Οι εκλογές στη Βρεττανία έχουν καταγράψει μεγάλη νίκη της αστικής τάξης όχι τόσο εκλογικά αλλά κυρίως ιδεολογικά. Το μέλλον για τους από κάτω στο Ην. Βασίλειο φαντάζει να είναι στον πάγο εδώ και πολλά χρόνια, μοιάζουν να έχουν βαλτώσει στην καπιταλιστική βαρβαρότητα ενός αιώνιου τώρα. Η ιστορική κίνηση όμως δεν σταματά ποτέ.

—————————————————————————
Σημειώσεις:
* Το Εθνικό Κόμμα Σκωτίας είναι ένα κόμμα συνοθύλευμα πολλών εκφάνσεων της Σοσιαλδημοκρατίας που έχει καταφέρει να συσπειρώσει κόσμο μέσα από πραγματικά αντιφατικά επιχειρήματα και προτάσεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα πως πολλές προτάσεις για την οικονομία της Σκωτίας, μέσα από καπιταλιστική οικονομία όπως την αποδέχεται το εν λόγω κόμμα, δεν μπορούν να υλοποιηθούν με την βασική του πρόταση, την ανεξαρτησία της χώρας από το Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει καταφέρει μέσα από την στήριξη μερίδας του κεφαλαίου να συσπειρώσει πραγματικά σε βάση εθνική και όχι ταξικά, όπως ακριβώς ένα κλασικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα με εθνικό ζήτημα.

Πηγή: Αγκάρρα