Τι είναι η "αριστερή κριτική";

1. Η "αριστερή κριτική" είναι μια κριτική η οποία, επειδή είναι πολύ θορυβώδης στις φαινομενικές αιτιάσεις της, είναι επίσης πολύ αποτελεσματική στο να μετατρέπει σιωπηρά το ζητούμενο σε δεδομένο. Ενώ λοιπόν το ζητούμενο, σε ό,τι αφορά την "αριστερή κριτική" στο ΣΥΡΙΖΑ συγκεκριμένα, είναι αν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα που υποτάσσει, απτά και διαπιστώσιμα, στο πρόγραμμά του, τα συμφέροντα της αστικής στα συμφέροντα της εργατικής τάξης ή το αντίστροφο --αν είναι δηλαδή ένα αστικό ή ένα εργατικό κόμμα-- αυτό στην "αριστερή κριτική" δεν τίθεται ποτέ ως ερώτημα προς απάντηση.

2. Επειδή στην "αριστερή κριτική" το ζητούμενο μετατρέπεται αδήλωτα σε δεδομένο, επειδή δηλαδή αποσιωπάται εκ θεμελίων το ερώτημα ποιας τάξης συμφέροντα είναι φτιαγμένο, δομημένο, να εξυπηρετεί ένα κόμμα, η "αριστερή κριτική" συνίσταται στη λαθολογία, εντοπίζει δηλαδή στο κόμμα μια σειρά από "λάθη" και "αστοχίες" που αδυνατίζουν, υποτίθεται, την πολιτική του αποτελεσματικότητα. Φυσικά, αν η "αριστερή κριτική" έμπαινε στον κόπο να θέσει ανοιχτά και να διερευνήσει βάσει τεκμηρίων το ζητούμενο, τα "λάθη" θα έχαναν άμεσα τον φαινομενικό τους χαρακτήρα ως "λάθη", και οι "αστοχίες" θα φαινόντουσαν πολύ λιγότερο "αστοχίες." Όμως τότε, η "αριστερή κριτική" δεν θα είχε αντικείμενο και θα έδινε τη θέση της σ' αυτό που είναι φτιαγμένη για να καταστέλλει, να συσκοτίζει και να αποτρέπει, δηλαδή την ταξική συνείδηση.

3. Δυο άλλες "ανακαλύψεις" της "αριστερής κριτικής" ανήκουν στην ίδια κατηγορία της οφθαλμαπάτης: η ανακάλυψη "δεξιάς στροφής" ή και "μετάλλαξης" και η επικέντρωση σε "ηγετικές κλίκες" και τη δράση τους. Η "αριστερή κριτική" δεν ρωτά ποτέ αν υπήρξε αλήθεια εποχή όπου οι βασικές συντεταγμένες, το βασικό πλαίσιο στο οποίο αρθρώνονταν η πολιτική ενός κόμματος ήταν διαφορετικά. Δεν ρωτά ποτέ, για παράδειγμα, αν ο ΣΥΡΙΖΑ (ή ο ΣΥΝ) υπήρξε ποτέ ένα κόμμα ενάντιο στην ΕΕ, αν υπήρξε ποτέ ένα κόμμα εργατικών αγώνων, αν υπήρξε ποτέ ένα κόμμα που αμφισβήτησε θεμελιακά την οικονομική βάση της καπιταλιστικής κοινωνίας αντί να περιορίζεται σε "παρεμβάσεις" στο ιδεολογικο-πολιτισμικό εποικοδόμημα (δικαιώματα μειονοτήτων, σεξουαλικότητα, αισθητική, εκπαίδευση, περιβαλλοντισμός, κλπ). Η "αριστερή κριτική" εκπλήσσεται με το δεδομένο και καμώνεται πως καταγγέλει το προφανές: πως ένα κόμμα που ποτέ δεν ήρθε σε ρήξη με τα θεμέλια της καπιταλιστικής κοινωνίας ... δεν έρχεται σε ρήξη με τα θεμέλια της καπιταλιστικής κοινωνίας. Όσο για τις "ηγετικές κλίκες", των οποίων τη δράση η "αριστερή κριτική" καταγγέλει ώστε να θεμελιώσει την δική της άσπιλη αγνότητα (ωσάν όταν δεν άρθρωνε λέξη τα πράγματα να ήταν επί της ουσίας διαφορετικά), είναι απλώς τα στελέχη εκείνα που είναι πιο "προσαρμοσμένα" στην ανάγκη να ειπωθούν τα σύκα σύκα και η σκάφη σκάφη όταν οι κυβερνητικές προοπτικές επιβάλλουν, όχι τον "ρεαλισμό", που ήταν εξαρχής το θεμέλιο της ρήξης με τον μαρξισμό-λενινισμό, αλλά τη διάλυση των ροζ σύννεφων που τον απέκρυπταν από τους μονίμως και καθ έξιν εξαπατημένους "πολίτες-ψηφοφόρους". Οι εκφραστές της "μετάλλαξης", που δεν είναι καθόλου μετάλλαξη αλλά απλά απογύμνωση, αναδύονται οργανικά και συνεπώς "δίκαια": είναι αυτοί που έχουν την εμπειρία, το κύρος και την προδιάθεση να αναλάβουν την "βρώμικη" αλλά απαραίτητη δουλειά της προετοιμασίας για κυβερνητική εξουσία. Και δεν είναι με κανένα τρόπο περισσότερο "ένοχοι" για αυτό από τις λευκές περιστερές που τους "καταγγέλουν."

4. Η "αριστερή κριτική" ποζάρει ως η κριτική συνείδηση της σοσιαλδημοκρατίας, αλλά ποτέ της δεν συλλαμβάνει το γεγονός ότι αντιγράφει πιστά τις μεθόδους της: κριτικάρει τα "λάθη" της ηγεσίας, οδύρεται για την "μετάλλαξη" του κόμματος. Αλλά και η "ηγεσία" από την πλευρά της κάνει ακριβώς το ίδιο: κριτικάρει, για παράδειγμα, τα "λάθη" της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διαμαρτύρεται για την δική της "μετάλλαξη", ωσάν να ήταν πράγματι "λάθη", ωσάν να ήταν ποτέ κάτι διαφορετικό ως οικοδόμημα η ΕΕ για να "μεταλλαχθεί" τώρα. Ή αναζητά, με την κωμική σοβαρότητα επαγγελματία ντετέκτιβ, έναν "άλλο κόσμο" εντός των ορίων του υφιστάμενου, έναν κόσμο για τον οποίο διατείνεται ότι διαφέρει από αυτόν χωρίς ποτέ να μπαίνει στον κόπο να εξηγήσει με τι θα μοιάζει. Έτσι, η "αριστερή κριτική" βεβαιώνεται πως, όταν ασκεί κριτική στο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, το κάνει με όρους που διατηρούν ανέπαφο τον βασικό πυρήνα της ιδεολογικής τακτικής του κόμματος: την υποκριτική έκπληξη με το πρόδηλο και εύκολα διαπιστώσιμο, ή λαϊκότερα, το ποιείν το χαζό. Σε περίπτωση που το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα το ίδιο καταλήξει στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας (κάτι που στην Ελλάδα συνέβη ήδη με το πάλαι ποτέ κραταιό ΠΑΣΟΚ), η "αριστερή κριτική" βεβαιώνεται ότι το σοσιαλδημοκρατικό γονίδιο θα αναπαραχθεί, με την ίδια ακριβώς συνταγή, σε ένα άλλο κόμμα, με άλλο όνομα: το κόμμα των λευκών περιστερών που όλο μένουν ανίδεες για την πραγματικότητα, όλο εκπλήσσονται απ' το προφανές, και όλο επιβιώνουν ως αέναοι πόλοι μικροαστικής συσπείρωσης.

5. Η "αριστερή κριτική" είναι τόσο πιο επικίνδυνη για τα εργατικά και τα λαϊκά στρώματα όσο πιο σοβαρά την εκλαμβάνουν. Γιατί είναι η αποτελεσματικότερη όλων των μεθόδων για να βεβαιωθεί κανείς ότι τα θεμέλια της πολιτικής δεν αμφισβητούνται ποτέ, και ότι η κριτική σκέψη αποδέχεται την προϋπόθεση να κινείται μονίμως στην επιφάνεια των πραγμάτων, κι έτσι να θέτει για τον εαυτό της προβλήματα που, επειδή είναι τα ίδια ψευδή, μπορούν να απαντηθούν μόνο ψευδώς, χωρίς δηλαδή να διαφωτίσουν πραγματικά σε τίποτε αυτόν που τα απαντά, και χωρίς να του διδάξουν το παραμικρό χρήσιμο μάθημα για το μέλλον.

6. Επειδή στηρίζεται σε ένα σχήμα αναδιπλασιασμού αυτού το οποίο κριτικάρει, η "αριστερή κριτική" υπόκειται η ίδια στον νόμο της αέναης αναπαραγωγής, έτσι ώστε το κόμμα-στόχος της "αριστερής κριτικής" να είναι το ίδιο μια μορφή "αριστερής κριτικής" των ανοιχτά κεφαλαιοκρατικών κομμάτων, ενώ ταυτόχρονα, να μπορούν να υπάρχουν άλλα, μικρότερα κόμματα-δορυφόροι, που ασκούν "αριστερή κριτική" στο κόμμα, και μαζί, σ' αυτούς που του ασκούν "αριστερή κριτική." Γι αυτό, ο μαρξισμός-λενινισμός ή θα αρνείται να παίξει το ρόλο της "αριστερής κριτικής" στη σοσιαλδημοκρατία ή δε θα υπάρχει.

7. Ο μαρξισμός-λενινισμός δεν είναι, και δεν μπορεί ποτέ να γίνει, όσο είναι μαρξισμός-λενινισμός, "αριστερή κριτική." Γιατί ο μαρξισμός-λενινισμός δεν ξεκινά λαμβάνοντας ως δεδομένα όσα η "αριστερή κριτική" λαμβάνει ως δεδομένα (τον χαρακτήρα της ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, τον χαρακτήρα του κράτους, τον χαρακτήρα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, τον χαρακτήρα του ιμπεριαλισμού, κλπ). Ο μαρξισμός-λενινισμός δεν έχει ως στόχο την "κριτική" στον καπιταλισμό και το πολιτικο-ιδεολογικό του εποικοδόμημα αλλά την ανατροπή τους· δεν εξαντλείται σε διαπιστώσεις για τις πράξεις ή παραλείψεις των αστικών δυνάμεων αλλά διαμορφώνει δικό του, αυτόνομο πρόγραμμα, τη δική του, αυτόνομη στρατηγική. Και το κάνει επειδή δεν εκφράζει την δυσαρέσκεια ενός τμήματος της αστικής τάξης απέναντι στην πολιτική την οποία υπαγορεύει ένα άλλο, αλλά τις επιδιώξεις μιας άλλης, ασυμφιλίωτα εχθρικής προς την αστική, τάξης.

8. Η "αριστερή κριτική" δεν σταματά ποτέ να αναπαράγει ποτέ την ψευδαίσθηση της μονοταξικής κοινωνίας, την ψευδοαπεύθυνση σε "όλους εμάς", την δραστική υποτίμηση και στην ουσία αντιστροφή της πραγματικότητας της ταξικής πάλης: ενώ αυτή η πραγματικότητα καθορίζεται, στο παρόν στάδιο, από την συντριπτική υπεροπλία της αστικής τάξης έναντι της εργατικής, για την "αριστερή κριτική" μόνο τα ηγετικά "λάθη" κρατούν την "πλειοψηφία" απ' το να επικρατήσει έναντι της "μειοψηφίας" των, όπως έχει επικρατήσει να χαρακτηρίζονται, "ελίτ." Η "αριστερή κριτική" καμώνεται πως δεν γνωρίζει ότι ακόμα και κατά την κορύφωση της ταξικής πάλης, όταν η κατάσταση γίνεται επαναστατική, ένα αξιοσέβαστο μέρος του πληθυσμού συσπειρώνεται γύρω απ' την άρχουσα τάξη και την υπηρετεί με πείσμα και σφοδρότητα: αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι για την "αριστερή κριτική" η ταξική πάλη σταματά σε επιμέρους, μεταρρυθμιστικές διεκδικήσεις και δεν φτάνει ποτέ το στάδιο της διεκδίκησης της εξουσίας απ' την εργατική τάξη, την αγροτιά, τους άνεργους, τους εξαθλιωμένους μικρομεσαίους, τους άγρια εκμεταλλευμένους. Και βέβαια, στο γεγονός ότι αν καταφέρει κάποτε ξανά η εργατική τάξη και οι δυνητικοί σύμμαχοί της να οδηγήσουν μια κοινωνία σε επαναστατική κατάσταση --ζήτημα που εξαρτάται από πάρα πολλούς υποκειμενικούς και αντικειμενικούς παράγοντες και δεν υπόκειται σε προκατασκευασμένα σενάρια-- οι "αριστεροί κριτικοί" θα ανακαλύψουν, όχι και τόσο αιφνίδια, ότι έχουν περισσότερα κοινά με αυτούς που "κριτικάρουν" από όσο νόμιζαν. Άλλωστε, και τώρα ακόμα, που τα διλήμματα δεν είναι δα και αφόρητα, επιλέγουν να συστεγάζονται στην ίδια φιλόξενη κομματική στέγη.

Πηγή: Lenin reloaded