Domenico Losurdo-"Κατάρρευση": Ενδογενής διαδικασία ή Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος;

Από το "Flight from History? The Communist Movement between Self-Criticism and Self-Contempt"[Απόδραση από την ιστορία; Το κομμουνιστικό κίνημα ανάμεσα στην αυτοκριτική και την αυτοπεριφρόνηση], Nature, Society and Thought: A Journal of Dialectical and Historical Materialism, τομ. 14, αρ. 3 (Ιούλης 2001). 

Μετάφραση: Lenin Reloaded.

II. Η κατάρρευση του "σοσιαλιστικού στρατοπέδου": Ενδογενής διαδικασία ή Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος;

1. "Ενδογενής κατάρρευση": Ένας μύθος στην υπηρεσία του ιμπεριαλισμού

O Ντανιέλ Ορτέγκα επικεφαλής διαδήλωσης

των Σαντινίστας το 1984

Πώς κατάφερε ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός να καταβροχθίσει την Νικαράγουα; Υπέβαλλε τη χώρα σε οικονομικό και στρατιωτικό αποκλεισμό, σε επιτήρηση και αποσταθεροποίηση από τη CIA, σε ναρκοθετημένα λιμάνια, σε έναν μυστικά διεξαγόμενο, ακήρυχτο, αιματηρό και βρώμικο πόλεμο, εξευτελίζοντας το διεθνές δίκαιο. Αντιμέτωπη μ' όλα αυτά,η κυβέρνηση των Σαντινίστας ήταν αναγκασμένη να αναλάβει περιορισμένα αμυντικά μέτρα ενάντια στην ξένη επιθετικότητα και την εσωτερική αντίδραση. Όσο απίστευτο κι αν ακούγεται, η αμερικανική κυβέρνηση μεταπήδησε στον ρόλο του υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενάντια στην καταπίεση του Ολοκληρωτισμού, και έστρεψε τα πυρά όλης της της μιντιακής μηχανής ενάντια στην κυβέρνηση των Σαντινίστας. Αυτή η εκστρατεία υποστηρίχτηκε κυρίως από την Καθολική ιεραρχία, όμως κάποιες από τις όμορφες ψυχές της "Αριστεράς" [σε εισαγωγικά στο πρωτότυπο] συνεργάστηκαν άμεσα. Η ικανότητα του Ορτέγκα να αντιμετωπίσει την επιθετικότητα μειώθηκε σταδιακά και καταστράφηκε. Ενώ οι ιδεολογικές σταυροφορίες και ο οικονομικός στραγγαλισμός υπονόμευσαν την κοινωνική στήριξη της κυβέρνησης των Σαντινίστας, η στρατιωτική ισχύς και η τρομοκρατία των Κόντρας (που είχαν την υποστήριξη της Ουάσινγκτον) αδυνάτισαν την βούληση και την ικανότητα της αντίστασης. Το αποτέλεσμα ήταν εκλογές, όπου η εξαιρετική οικονομική και μιντιακή ισχύς του ιμπεριαλισμού είχε πλήρη ελευθερία κινήσεων. Ήδη ματοβαμμένος και οικονομικά εξαθλιωμένος, με το μαχαίρι πιο κοντά στο λαιμό του από ποτέ πριν, ο λαός της Νικαράγουα επέλεξε "ελεύθερα" να παραδοθεί στους επιτιθέμενους. 

O Φιντέλ Κάστρο μπαίνει στην Αβάνα

Η στρατηγική που χρησιμοποιείται ενάντια στην Κούβα είναι ακριβώς η ίδια. Εδώ μπορεί κανείς κάλλιστα να θέσει το ερώτημα: Ήταν η κατάρρευση της κυβέρνησης των Σαντινίστα αποτέλεσμα "ενδογενούς κατάρρευσης"; Θα μπορούσε η ανατροπή του Φιντέλ Κάστρο και του κουβανέζικου σοσιαλισμού, που προσπαθούν να την πετύχουν δεκαετίες οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές, να περιγραφεί ως "ενδογενής κατάρρευση"; Αυτό που γίνεται άμεσα προφανές εδώ είναι ο συσκοτιστικός χαρακτήρας των εννοιών που χρησιμοποιεί ο ιμπεριαλισμός για να παραστήσει μια κοινωνική κρίση ή καταστροφή ωσάν να ήταν καθαρά αυθόρμητη και ενδογενής διαδικασία, ενώ στην πραγματικότητα δεν μπορεί να διαχωριστεί από την τεράστια πίεση που εφάρμοσε ο ιμπεριαλισμός σε κάθε ευκαιρία.

«Εργατικά συνδικάτα» με τις ευλογίες της

καθολικής εκκλησίας στην Πολωνία...

Η έννοια της "ενδογενούς κατάρρευσης" δεν είναι πιο πειστική όταν εφαρμόζεται μ' αυτόν τον τρόπο έξω από τις περιπτώσεις της Κούβας και της Νικαράγουα, στο "σοσιαλιστικό στρατόπεδο" εν γένει. Ο Τζορτζ Κέναν υπογράμμισε ήδη από το 1947, και καθώς διατύπωνε την πολιτική της ανάσχεσης [containment] πως θα ήταν απαραίτητο να επηρεαστούν "οι εσωτερικές εξελίξεις, τόσο στη Ρωσία όσο και σε όλο το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα." Αυτό δεν έπρεπε να επιτευχθεί απλώς μέσω της "κατασκοπευτικής δραστηριότητας" των μυστικών υπηρεσιών, αν και οι σύμβουλοι της αμερικανικής πρεσβείας με τη μεγαλύτερη επιρροή στη Μόσχα και μέσα στην αμερικανική κυβέρνηση έδωσαν ειδκή έμφαση σ' αυτό το στοιχείο.Με πιο γενικούς και πιο φιλόδοξους όρους, ο στόχος ήταν "να αυξηθεί σε τεράστιο βαθμό η πίεση κάτω απ' την οποία θα αναγκάζεται να λειτουργεί η σοβιετική πολιτική", έτσι ώστε να "προαχθούν τάσεις που θα αναγκαστούν τελικά να βρουν διέξοδο είτε στην διάλυση είτε στην σταδιακή άμβλυνση της σοβιετικής εξουσίας." Αυτό το οποίο συνήθως εκφράζεται με τον εκπληκτικό ευφημισμό "ενδογενής κατάρρευση" ορίζεται εδώ με μεγαλύτερη ακρίβεια ως "διάλυση", κάτι που ήταν τόσο ελάχιστα "αυθόρμητο" ώστε να προβλεφθεί σαράντα περίπου χρόνια πριν συμβεί, να σχεδιαστεί, και να αναζητηθεί ενεργά. Στο διεθνές επίπεδο, οι σχέσεις οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής ισχύος ήταν τέτοιες ώστε -- κι εδώ μιλά πάλι ο Κέναν-- η Δύση να ασκεί ένα είδος "εξουσίας ζωής και θανάτου πάνω στο κομμουνιστικό κίνημα" και την Σοβιετική Ένωση (Hofstadter και Hofstadter, Μεγάλα ζητήματα της αμερικανικής ιστορίας, τομ. 3, 1982, σ. 418 f).