Το Σχέδιο ΑΘΗΝΑ και η Απάτη των Αναδιαρθρώσεων στην Ανώτατη Εκπαίδευση

Προκόπης Κωφός
Τμήμα Χημείας ΑΠΘ

  Πώς θα μπορούσε να προκύψει ένα τέτοιο σχέδιο σαν το «Αθηνά» που 
φιλοδοξεί να αναδιαρθρώσει την Ανώτατη Εκπαίδευση; Δεν θα έπρεπε να 
προκύψει από τη σύνθεση επιμέρους δεδομένων για τα Τμήματα, τις Σχολές 
και τα ΑΕΙ ή ΤΕΙ της χώρας; Δεν θα έπρεπε για παράδειγμα να έχουν ήδη 
καταγραφεί προβλήματα για τον τόπο που βρίσκονται, για τη λειτουργία 
τους, τη στελέχωσή τους, το ρόλο τους ως γνωστικών αντικειμένων και 
γενικά την επάρκεια και τη σκοπιμότητα ύπαρξής τους οι επιμέρους 
μονάδες πριν προταθεί η οποιαδήποτε αναδιάρθρωση, συγχώνευση ή 
κλείσιμό τους; Δεν είναι αυτονόητο πως αυτός που προτείνει μια 
οποιοδήποτε αναδιάρθρωση των ΑΕΙ-ΤΕΙ θα έπρεπε να συνοδεύει την 
πρόταση του με το συγκεκριμένο σχέδιο αναδιάρθρωσης που έχει προκύψει 
από τη μελέτη των επιμέρους δεδομένων από το οποίο προκύπτει η ανάγκη 
της αναδιάρθρωσης; Προηγείται η απόφαση για αναδιάρθρωση και μετά 
ακολουθεί το σχέδιο για να την κάνουμε; Μήπως θα έπρεπε να προηγηθεί 
ένα σχέδιο με βάση τα πραγματικά δεδομένα και με βάση το σχέδιο αυτό 
να προτείνεται η αναδιάρθρωση;

 
Τούτων δοθέντων, γιατί όλοι, υπουργείο, σύγκλητος ΑΠΘ, ΠΟΣΔΕΠ, 
διάφοροι συνάδελφοι στο «διάλογο του ΔΕΠ», ξεκινούν παίρνοντας ως 
δεδομένο, μάλλον δόγμα, πως πρέπει να γίνει αναδιάρθρωση; Και καλά, το 
υπουργείο τη δουλειά του κάνει, ξέρει αυτό, αλλά η σύγκλητος με βάση 
ποια πραγματικά δεδομένα αποφάσισε να συζητήσει συγκεκριμένες 
προτάσεις αναδιάρθρωσης στήνοντας μάλιστα και επιτροπή; Τα περίφημα 
κριτήρια για την αναδιάρθρωση, ακαδημαϊκότητα, επάρκεια και λοιπά, 
είναι δυνατόν να αναζητούνται εκ των υστέρων μετά την απόφαση για την 
αναδιάρθρωση; Η ανεκδιήγητη ΠΟΣΔΕΠ επίσης τι ήταν αυτό που ανακοίνωσε 
πριν λίγες μέρες; Τώρα «θα εξετάσει όλες τις παραμέτρους» μπας και 
προκύψει κάτι για να συμβάλει κι αυτή στο «τεράστιας σημασίας» τούτο 
θέμα; Και διάφοροι συνάδελφοι και «σύνδεσμοι» καθηγητών που έσπευσαν 
κι αυτοί να «επεξεργαστούν» θέσεις για αναδιάρθρωση, πώς αντιλήφτηκαν 
την αναγκαιότητά της; Άκουσαν υπουργούς να την αναγγέλλουν ή διάβασαν 
τις εισηγητικές εκθέσεις των νέων νόμων και βιάστηκαν να το πάρουν 
απόφαση αποδεχόμενοι το μοιραίο; Άκουσαν μήπως πως κάπου αλλού 
υπάρχουν ΤΕΙ που δεν έχουν φοιτητές ή δεν έχουν ΔΕΠ και δεν μπορούν να 
λειτουργήσουν και σκέφτηκαν πως κι εδώ, δεν μπορεί, όλο και θα 
υπάρχουν κάποια προβλήματα που πρέπει να τα εντοπίσουμε για να τα 
θεραπεύσουμε;
 
Από όλα τα παραπάνω προκύπτει πως η πρόταση για αναδιάρθρωση των ΑΕΙ 
καθώς προέκυψε εκ των έξω και εκ των άνω και όχι από εσωτερικές 
ανάγκες, που πρώτοι εμείς φυσικά θα εντοπίζαμε και θα εισηγούμασταν 
συγκεκριμένες αναδιαρθρώσεις, έρχεται για να προωθήσει άλλες 
σκοπιμότητες. Οι δε δικαιολογίες και τα «επιχειρήματα» που 
χρησιμοποιούν για να μας ξεγελάσουν είναι εντελώς έωλα. Λένε για 
παράδειγμα πως δεν είναι δυνατόν να έχουμε σχολές και τμήματα 
διάσπαρτα εδώ κι εκεί για να εξυπηρετούνται τοπικά συμφέροντα. Τότε 
που τα «έσπερναν» εδώ κι εκεί για να εξυπηρετήσουν τοπικά συμφέροντα, 
χρησιμοποιούσαν εντελώς αντίθετη ορολογία, έλεγαν πως κάνουν 
αποκέντρωση και αναζωογονούν την επαρχία και όλοι αυτοί που τώρα 
κόπτονται για τη διασπορά συμφωνούσαν μαζί τους. Το τωρινό 
«επιχείρημα» για τα «διάσπαρτα» τμήματα θα είχε ενδεχομένως αξία αν 
διατυπωνόταν τότε που γινόταν υποτίθεται το «κακό», αλλά ποιος θα 
τολμούσε να σταθεί αντίθετος με την «αποκέντρωση» αφού έτσι το έθεταν 
το θέμα; Μήπως και τώρα, ποιος από τους «πρόθυμους» θα ήταν αντίθετος 
στην αποκέντρωση αν το έθεταν και τώρα έτσι το ζήτημα;
 
Φυσικά, είτε έπρεπε είτε δεν έπρεπε να δημιουργηθούν, τα τμήματα, οι 
σχολές και τα πανεπιστήμια αυτά έγιναν και υπάρχουν και δημιουργήθηκαν 
έτσι πυρήνες γνώσης, επιστήμης και ακαδημαϊκότητας και σε κείνα τα 
μέρη. Με ποια λογική πρέπει τώρα να εξαλειφθούν; Ακόμα κι αν η 
επάρκειά τους υπολείπεται σε σχέση με άλλα τμήματα και σχολές, τι λέει 
η λογική των πραγμάτων πως πρέπει να γίνει; Να εξαλειφθούν και να πάνε 
χαμένα και όσα διατέθηκαν ή να αναβαθμιστούν; Το «επιχείρημα» πως 
ορισμένα από τα υπό εξάλειψη τμήματα έχουν περίεργα γνωστικά 
αντικείμενα και δεν χρειάζονται είναι τουλάχιστον μίζερο από τη σκοπιά 
αυτών που έχουν για σημαία της ανάπτυξης τις καινοτομίες και την 
επιχειρηματικότητα. Όσο περίεργο κι αν είναι ένα γνωστικό αντικείμενο, 
πιθανώς επειδή είναι εξειδικευμένο, δεν παύει να αντιστοιχεί σε 
επιστημονική γνώση και αν η υπάρχουσα αγορά δεν τους χρειάζεται αυτούς 
που έχουν αυτή τη γνώση, εδώ είναι η μιζέρια του «επιχειρήματος» που 
βλέπει στατικά την αγορά, μπορούν αυτοί οι ίδιοι οι πτυχιούχοι με τις 
γνώσεις που έχουν να την αλλάξουν την αγορά εισάγοντας και τη δική 
τους παράμετρο. Τα περί καινοτομίας και επιχειρηματικότητας που 
λέγονταν ξεχάστηκαν, γιατί τώρα και αυτό το θέμα τίθεται αλλιώς; Εμείς 
θα τους τα θυμίζουμε αυτά; Όταν παλιά δεν υπήρχαν ιχθυοτροφεία και 
προτείνονταν και ιδρύονταν τμήματα ιχθυοκαλλιέργειας αυτό δεν ήταν το 
σκεπτικό;
 
Η αναδιάρθρωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης λοιπόν που επιχειρούν δεν 
προκύπτει, όπως λένε για να μας εξαπατήσουν, ως ανάγκη εκ των ένδον 
για να αποκατασταθεί και να εξορθολογιστεί η δομή της με ακαδημαϊκά 
και επιστημονικά κριτήρια με σκοπό την ανάπτυξή της. Προκύπτει ως 
γενική εκ των άνω κατεύθυνση για να προωθήσουν την πολιτική τους που 
δεν είναι άλλη από την ιδιωτικοποίηση, την υποταγή στις ανάγκες της 
αγοράς και τη μετατροπή των τμημάτων, των σχολών και των ΑΕΙ-ΤΕΙ σε 
επιχειρήσεις! Αυτοί που νομίζουν πως όλα γίνονται αποκλειστικά για να 
εξοικονομηθούν πόροι, ας το σκεφτούν καλύτερα! Είναι αντιφατικό να 
θέλεις να αναπτυχθείς και να ξεπεράσεις τη χρεοκοπία σου και 
ταυτόχρονα να προσπαθείς να εξοικονομήσεις πόρους από την ανώτατη 
εκπαίδευση, που είναι ο μόνος τόσο σίγουρος παράγοντας που μπορεί να 
συμβάλει στο ξεπέρασμα του προβλήματός σου. Όχι, αυτό το λάθος δεν το 
κάνουν! Ξέρουν αυτοί τι θέλουν, αλλά έχοντας κι αυτοί μια γενική 
κατεύθυνση να υλοποιήσουν, που δεν προκύπτει από υπάρχοντα επιμέρους 
δεδομένα, έχουν κι αυτοί δυσκολίες να αποφασίσουν τι ακριβώς πρέπει να 
κάνουν και πώς ακριβώς πρέπει να προχωρήσουν τις αναδιαρθρώσεις τους, 
εξ ου και όλα αυτά τα περίεργα και αντιφατικά που υπάρχουν στην 
πρότασή τους. Ψάχνονται κι αυτοί, αλλά την πρόβα τους την έκαναν και 
αξιοποιώντας την εμπειρία τους από αυτή την πρώτη φάση θα περάσουν και 
στη δεύτερη και στην τρίτη!
 
Το ζητούμενο βεβαίως είναι εμείς τι πρέπει να κάνουμε! Έχουμε κανένα 
λόγο να δεχτούμε αυτά που προωθούν; Νομίζει κανείς πως αν είμαστε 
«καλά παιδιά» θα μας λυπηθούν και θα σταματήσουν να προωθούν αυτά που 
θέλουν να προωθήσουν; Μήπως πρέπει να εγκαταλείψουμε τις συζητήσεις 
μαζί τους, που μας κάνουν συνένοχους στην προώθηση των πολιτικών τους, 
και να βγούμε και να απορρίψουμε ξεκάθαρα τις αναδιαρθρώσεις τους και 
να διεκδικήσουμε τις δαπάνες που χρειάζονται για να λειτουργήσει και 
να αναπτυχθεί η Ανώτατη Εκπαίδευση; Αυτό είναι το πρόβλημα, ας μην 
κρυβόμαστε!