Είναι ζήτημα ήθους πρωτίστως

Εναλλακτικοί τίτλοι:

• Ο διάλογος έχει πολλά ποδάρια
• Σέρνοντας τον χορό του διαλόγου
• Πάμε κατά διαλόγου…

Ο διάλογος που ακολουθεί έγινε (κι αυτός) στο πλαίσιο του διαλόγου του προσυνεδριακού, ανάμεσα σε μένα (Λ) και τον καλό φίλο και σύντροφο Χ, στο καθιστικό του σπιτιού μου, όπου οι δύο μας βρεθήκαμε να πίνουμε το καφεδάκι μας και, κατά τη συνήθειά μας ή κατά τον χαρακτήρα μας, καθότι της λακωνικής σχολής αμφότεροι, διακόπταμε κάπου κάπου τη σιωπή μας για να ανταλλάξουμε δυο–τρεις φράσεις, κι ύστερα πάλι επιστρέφαμε στο γνώριμό μας, το απάνεμο λιμάνι της σιωπής. Μιας σιωπής που άλλες φορές, όταν τύχει να βρισκόμαστε στο ύπαιθρο κοντά στη φύση, είναι ρεμβασμός· άλλες φορές, σε δημόσιους χώρους θορυβώδεις, είναι λογισμός· άλλες φορές είναι κάτι άλλο (αναδρομή, αναστοχασμός, προβληματισμός κ.λπ.)· άλλες φορές… απλώς σιωπή! Αυτή τη φορά ήταν η… εφημερίδα που κρατούσε ο καθένας μας στα χέρια του και δεν την άφηνε ακόμα κι όταν διακόπταμε τη σιωπή και μιλούσαμε, μιας και ξέραμε ότι αυτό ήταν προσωρινό, ένα μικρό ιντερμέτζο ομιλίας στη συμφωνία της σιωπής μας —είπαμε, της λακωνικής σχολής, φανατικοί…

-Λ: (μονολογώντας μάλλον παρά απευθυνόμενος στον φίλο μου): Ο διάλογος έχει πολλά ποδάρια…

-Χ Γιά στάσου, τι θες να πεις; Βλέπω ότι διαβάζεις τον προσυνεδριακό διάλογο. Σ’ αυτόν αναφέρεσαι; Και τι υπονοείς;

-Λ (ξαναμμένος κάπως, γι’ αυτό κι αφήνει την εφημερίδα. Εδώ σηκώνει συζήτηση! Είπαμε, Λάκωνες, αλλά όχι και μουγγοί): Τι γνώμη έχεις για τη χρησιμότητα, τη σκοπιμότητα και τα όρια του προσυνεδριακού διαλόγου;

-Χ: Κοίταξε, επειδή εμένα δεν με κέντρισε κάτι ώστε να μου δημιουργηθούν τέτοια ερωτήματα, όπως φαίνεται ότι έγινε μ’ εσένα, θα ‘ταν καλύτερα, πιο εποικοδομητικό εννοώ, να μου έλεγες εσύ την άποψή σου, την οπωσδήποτε επεξεργασμένη σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, παρά να απαντήσω εγώ αυτοσχεδιάζοντας εκ των ενόντων αυτή τη στιγμή.

-Λ: Εντάξει, δίκιο έχεις. Λοιπόν, ξέρεις, σε κάθε διαδικασία οι γνωστικοί φροντίζουν να φυλάγονται από τις κακοτοπιές. Φροντίζουν από πριν να βάζουν τους αναγκαίους κανόνες, να παίρνουν τα κατάλληλα μέτρα, όχι για την περίπτωση που όλα κυλίσουν ομαλά αλλά για το εντελώς αντίθετο, για την περίπτωση δηλαδή που παρουσιαστεί κάποια δυσκολία, κάποια αναποδιά, που εμφανιστεί κάποιος ή κάποιοι ιδιότροποι, δύστροποι, απείθαρχοι ή, ακόμη, αντικοινωνικοί ή ό,τι άλλο, οι οποίοι ηθελημένα ή αθέλητα με τη συμπεριφορά τους θα απειλήσουν να δυναμιτίσουν τη διαδικασία. Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι ένα ταξιδιωτικό γραφείο διοργανώνει μιαν εκδρομή. Η όλη διαδικασία μήπως δεν υπόκειται σε κάποιους κανόνες, πολλές φορές υπό τη μορφή συμφωνητικού, αλλά και άγραφους ή προφορικούς; Κι αυτοί οι άγραφοι κανόνες, κι αυτοί είναι το ίδιο σημαντικοί με τους γραφτούς. Η φιλία μας, η σχέση μας σε τέτοιους, άγραφους, κανόνες (και αρχές!) δεν υπακούει; (παύση)

-Χ: Έλα, έμπαινε στο παρασύνθημα.

-Λ: Το παρασύνθημα είναι το προκείμενο· ο προσυνεδριακός διάλογος. Η διαδικασία του διαλόγου εντάσσεται στη διαδικασία διαμόρφωσης των αποφάσεων του επικείμενου συνεδρίου: η ΚΕ διαμορφώνει το κείμενο των θέσεων, αυτές συζητούνται σύμφωνα με τις καταστατικές διαδικασίες εσωκομματικά, αλλά παράλληλα δημοσιοποιούνται και καλούνται οι φίλοι και τα μέλη του κόμματος να καταθέσουν τις απόψεις τους σε δημόσιο διάλογο· στη συνέχεια το σώμα του συνεδρίου τοποθετείται επί του σχεδίου και ψηφίζει τα διαμορφωνόμενα σχέδια αποφάσεων. Η τοποθέτηση και η ψήφος κάθε συνέδρου είναι κατά την ατομική του συνείδηση και σύμφωνα με την άποψη που έχει διαμορφώσει. Στη διαμόρφωση αυτής της άποψης έχει ως ένα βαθμό συμβάλει και ο δημόσιος διάλογος. Άρα αυτός που συμμετέχει στον δημόσιο διάλογο επηρεάζει εν δυνάμει τη διαμόρφωση της τελικής απόφασης, εντάξει;

-Χ: Εντάξει, αλλά για προχώρα, γιατί μέχρις εδώ δεν βλέπω τίποτα το άσχημο. Αντίθετα, ο δημόσιος διάλογος εμπλουτίζει τη σκέψη και τον προβληματισμό μας για τα ζητήματα που αναπτύσσουν οι θέσεις, για τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι εργαζόμενοι της χώρας σε τελευταία ανάλυση.

-Λ: Ναι, αν όλα εξελίσσονται σε ομαλές, ας το πούμε έτσι, συνθήκες. Δηλαδή, για να γίνω πιο σαφής, σε συνθήκες γενικής ομοφωνίας σε κεφαλαιώδη ζητήματα, στρατηγικού χαρακτήρα, όπως λέμε, τότε ναι, κανένα πρόβλημα. Αν όμως δεν συμβαίνει αυτό;

-Χ: …Και άλλοι αναπέμπουν ύμνους υπέρ της Λαϊκής Συμμαχίας ενώ άλλοι θρηνούν για την απώλεια του λατρευτού (τους) άλφα άλφα δέλτα μι, δηλαδή. Χμ!…

-Λ: Ναι, ακριβώς. Ας κάνουμε μια υπόθεση εργασίας, μιας και δεν γνωρίζω ακριβώς ποιος είναι ο συσχετισμός των διισταμένων απόψεων, αλλά ούτε και τη μορφή και την ένταση της όποιας διαπάλης διεξάγεται μεταξύ αυτών, ας κάνουμε λοιπόν μια υπόθεση εργασίας σκιαγραφώντας μια δυσμενή για το κόμμα εικόνα, τραβηγμένη στα άκρα —εικόνα εργασίας, επαναλαμβάνω—, ανάλογη εκείνης που γνωρίσαμε τις παραμονές του 13ου Συνεδρίου, της διάσπασης.

-Χ: Ε, δεν νομίζεις ότι απέχουμε παρασάγγες από εκείνη την εικόνα;

-Λ: Ναι, συμφωνώ. Αλλά, όπως τόνισα στην αρχή, αυτός που έχει την ευθύνη μιας διαδικασίας πρέπει να προνοεί για όλα εκείνα τα μέτρα με τα οποία θα μπορεί να διαχειριστεί τέτοιες ανεπιθύμητες καταστάσεις, έστω και αν θεωρούνται ελάχιστα πιθανές ή και εντελώς απίθανες.

-Χ: Εννοείς λοιπόν ότι η ΚΕ έδειξε αμέλεια και δεν έλαβε κάποια μέτρα, και αν ναι, ποια;

-Λ: Δεν έχω απάντηση, δεν έχω καταλήξει αν πράγματι θα ήταν σκόπιμο, ενδεδειγμένο να ληφθούν οποιαδήποτε μέτρα και, πολύ περισσότερο, δεν μπορώ ούτε να σκιαγραφήσω τέτοια μέτρα.

-Χ: Τότε;

-Λ: Μα ήδη το είπα. Οι κανόνες (τα μέτρα) είναι πάντα και γραφτοί και άγραφοι.

-Χ: Εννοείς μήπως ότι έχουν παραβιαστεί κάποιοι άγραφοι κανόνες; Και ποιοι και από ποιους;

-Λ: Έξυπνα ρωτάς. Ναι, περί αυτού πρόκειται, κατά τη γνώμη μου βέβαια.

-Χ: Ποιοι κανόνες λοιπόν και από ποιους;

-Λ: Ποιοι είπαμε ότι συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο; Τα μέλη και οι φίλοι του ΚΚΕ. Για τους φίλους δεν τίθεται κανένα ζήτημα. Η διατύπωση της γνώμης τους είναι, όπως πρέπει, ανεμπόδιστη μέσα στο πλαίσιο των όρων συμμετοχής που έχει γνωστοποιήσει η επιτροπή του προσυνεδριακού διαλόγου. Για τα μέλη όμως τα πράγματα δεν μπορεί να είναι έτσι. Αυτά έτσι κι αλλιώς έχουν τη δυνατότητα (και την υποχρέωση) ανεμπόδιστης διατύπωσης της γνώμης τους στις εσωκομματικές διαδικασίες. Η διατύπωση των απόψεών τους στον δημόσιο διάλογο ασφαλώς εμπλουτίζει, όπως επισήμανες κι εσύ, τη σκέψη και τον προβληματισμό μας για τα ζητήματα που αναπτύσσουν οι θέσεις. Καλά μέχρις εδώ. Όμως, αν οι απόψεις κάποιων μελών —και πολύ περισσότερο στελεχών, βλέπε Σκυλάκος, Αραβανής κ.ά.— κινούνται σε άλλη, αντίθετη κατεύθυνση από αυτή του κειμένου της ΚΕ όσον αφορά κεντρικά ζητήματα των θέσεων κι αν η δημοσιοποίηση των απόψεων χρησιμοποιείται, ανεξαρτήτως προθέσεων, λόγω αντικειμενικών συνθηκών σαν εργαλείο για ζύμωση της «αντίθετης άποψης» από όποιους, μέσα και έξω από το κόμμα, έχουν συμφέρον να αντιπαλέψουν τις θέσεις της ΚΕ, εργαλείο υπόσκαψης του κόμματος εντέλει, σ’ αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει πρόβλημα;

-Χ: Δίκιο έχεις, αλλά τι προτείνεις;

-Λ: Δεν προτείνω τη λήψη κανενός προληπτικού μέτρου. Επισημαίνω την παραβίαση των άγραφων κανόνων δεοντολογίας του κομματικού μέλους, και ο νοών νοείτω… Η στάση του κομματικού μέλους είναι πρωτίστως ζήτημα ήθους, ζήτημα κομματικού ήθους. Η εν γένει στάση, βέβαια. Όμως, ακόμη χειρότερα, εδώ πρόκειται για τη στάση τους απέναντι στο κόμμα. Πώς να στο πω; Εγώ, αν ήμουν Σκυλάκος, δεν θα έγραφα τις απόψεις μου στον δημόσιο διάλογο. Είναι ζήτημα ήθους πρωτίστως. Μέσα στο κόμμα, ναι, θα τις υπερασπιζόμουνα με επιμονή. Αλλά πιο έξω όχι.

-Χ: Συμφωνώ. Εκτός πια κι αν κανένας νομίζει ότι ο εαυτός του είναι πάνω από το κόμμα…

Εξουθενωμένοι από τέτοια ασυνήθιστα μακρά συζήτηση, ξανασκύψαμε στην εφημερίδα του ο καθένας. Ψάχνοντας ίσως κάποιον άλλον Σκυλάκο…

Από το ιστολόγιο του Λευτέρη Παπαδέα