Was ist SYRIZA? Κόμμα του μεταμοντέρνου δημοκρατικού συγκεντρωτισμού

Τι ονομάζουμε "μεταμοντέρνο δημοκρατικό συγκεντρωτισμό" και με ποια έννοια αποτελεί κάτι τέτοιο θεμέλιο της δύναμης και θελκτικότητας του σχηματισμού που ονομάζεται "ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ"; Για να ξεκινήσουμε να απαντάμε σ' αυτό το ερώτημα θα πρέπει να εξετάσουμε τι καταργεί ο μεταμοντέρνος δημοκρατικός συγκεντρωτισμός. Και αυτό δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο κλασικός, λενινιστικός δημοκρατικός συγκεντρωτισμός. Παραθέτω παλιότερη ανάρτηση για τα βασικά στοιχεία αυτού του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού:

Ο καθορισμός των μελών: Οι διαφορετικοί οργανισμοί έχουν πολύ διαφορετικές αντιλήψεις για το στάτους του "μέλους". Μια μικρή ομάδα στρατιωτών πίσω απ' τις γραμμές του εχθρού έχει μια πολύ αυστηρή αντίληψη για το ποιους περιλαμβάνει, και κατά συνέπεια, μια πολύ αυστηρή έννοια για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις κάθε μέλους. Ένα ευρύ κοινωνικό κίνημα, απ' την άλλη, έχει μια θολή μόνο αντίληψη του ποιος είναι μέλος, και τα μέλη του έχουν μόνο περιορισμένη αφοσίωση. Ο Λένιν επεξεργάστηκε τις αρχές του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού σε σχέση με το εργατικό Πολιτικό Κόμμα, το οποίο δρα υπό συνθήκες παρανομίας, και επέμεινε συνεπώς για πολύ ξεκάθαρα κριτήρια για τη συμμετοχή ως μέλος -- τη συμφωνία με το κομματικό πρόγραμμα και την υποχρέωση εργασίας υπό τη διεύθυνση μιας από τις οργανώσεις του [Βλ. Λένιν, "Ένα βήμα μπροστά, δύο βήματα πίσω."]

Είναι ξεκάθαρο πως τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μελών διαφέρων ανάλογα με το κριτήριο της συμπερίληψης κάποιου ως μέλους. Από την άλλη πλευρά, είτε η οργάνωση είναι συνδικάτο, είτε κοινωνικό κίνημα, είτε μυστική κομματική ομάδα, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μελών, είτε είναι πολλά είτε λίγα, πρέπει να βρίσκονται "σε ισορροπία."

Προλεταριακή (ή συμμετοχική) δημοκρατία: Οι αρχές της προλεταριακής δημοκρατίας έλαβαν την πιο αντικειμενική τους ιστορική ανάδειξη στην Παρισινή Κομμούνα. Όπως την περιγράφει ο Λένιν στο Κράτος και επανάσταση, η προλεταριακή δημοκρατία εξυπακούει την ευρύτερη, πιο δημοκρατική και πιο εξαντλητική συζήτηση πριν από κάθε απόφαση, δίνει έμφαση στο δικαίωμα του λαού να καθορίσει μόνος του τη δράση του, και αντιτίθεται στον διαχωρισμό νομοθετικών και εκτελεστικών κλάδων, δηλαδή στον διαχωρισμό εργασίας ανάμεσα στην διοίκηση και την εργασία, τη θεωρία και την πρακτική. Κατά συνέπεια, ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός εξυπακούει ότι μια οργάνωση πρέπει να είναι έτσι δομημένη ώστε να δίνει την δυνατότητα κάθε μέρους της οργάνωσης να συμμετέχει στον καθορισμό πολιτικών που σχετίζονται με τις δικές τους ευθύνες. 

Ενότητα στη δράση: Η ενότητα είναι βασικό ζήτημα επιβίωσης για την εργατική τάξη, αλλά είναι στη φύση μιας καταπιεσμένης τάξης, εφόσον σκοπεύει να χειραφετηθεί, το ότι η ενότητα δεν μπορεί να επιτευχθεί με "διαταγές από πάνω", αλλά μπορεί να βασιστεί μόνο στη συμφωνία και στην αφοσίωση που επιτυγχάνεται με τα μέσα της προλεταριακής δημοκρατίας, ανάμεσα σε μέλη των οποίων η αφοσίωση στην οργάνωση συνάδει με τα δικαιώματά τους μέσα σ' αυτή. Όταν αποφασίζεται μια πολιτική μέσω παρατεταμένης και ολοκληρωμένης συζήτησης ανάμεσα σ' αυτούς που πρέπει να την κάνουν, τότε η ενότητα στη δράση επιτυγχάνεται εύκολα. Όμως η "δράση" εξυπακούει αναπόφευκτα την ύπαρξη εμποδίων που δεν είχαν προβλεφθεί και αλλαγών οι οποίες απαιτούν άμεση και συντονισμένη ανταπόκριση. Είναι αναπόφευκτο ο αποτελεσματικός συντονισμός στη δράση να προϋποθέτει ηγεσία, στην οποία να υπάρχει υπακοή χωρίς συζήτηση. Συνεπώς, η ενότητα στη δράση περιλαμβάνει απαραίτητα την αποδοχή της ηγεσίας. Αυτό είναι το πρόβλημα που έχει δημιουργήσει τα περισσότερα παράπονα και διχνογνωμίες μέσα στο εργατικό κίνημα. Βλ. τα πρώτα κεφάλαια του "Αριστερισμός, η παιδική αρρώστια του κομμουνισμού" του Λένιν.

 Ας δούμε τώρα τι ισχύει στον Σύριζα:

Καθορισμός των μελών:  Σε ό,τι αφορά την δημόσια εικόνα του κόμματος, κανείς δεν ξέρει και δεν χρειάζεται να ξέρει ποιος είναι και ποιος δεν είναι μέλος. Στον Σύριζα χωράνε όλοι, ακόμα και αν δεν το ξέρουν. Ο Σύριζα απευθύνεται σε όλους ως "συντρόφους", ανεξαρτήτως πολιτικού και ιδεολογικού χώρου και πεποιθήσεων: αριστερούς πατριώτες, μαρξιστές, μαοϊστές, αναρχικούς, αντιεξουσιαστές, τροτσκιστές, οικολόγους-πράσινους, νεοφιλελεύθερους, εκσυγχρονιστές, κοκ. Εάν έχεις κάποιο πρόβλημα με αυτό είναι επειδή είσαι "κλειστό μυαλό" και "σταλινικός." Επίσης, ο Σύριζα δεν συνοδεύει αυτήν την πρόσκληση με δηλώσεις αντίθεσης με άλλους πολιτικούς χώρους: αντίθετα, η ιδέα είναι ότι και οι άλλοι πολιτικοί χώροι καλύπτονται ήδη από τον Σύριζα και θα έπρεπε να ενωθούν με (βλ. εγκολπωθούν σε) αυτόν. Αν, πχ, είσαι ΚΚΕ, η ιδέα είναι ότι το πραγματικό, ιστορικά αξιοθαύμαστο για τον Συριζαίο ΚΚΕ θα ήθελε να είσαι με τον Σύριζα· αν είσαι ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το ίδιο: ο ΑΝΤΑΡΣΥΑ που ο Σύριζα επαινεί συντροφικά είναι αυτός που θα ήθελε να είσαι  Σύριζα. Για τέτοια καλοσύνη όλων με όλους μιλάμε. 

Σε ό,τι αφορά την εσωκομματική πραγματικότητα, από την άλλη, κανείς δεν γνωρίζει ποιος είναι τι μέσα στον Σύριζα, ποιος αποφασίζει, πώς παίρνονται οι αποφάσεις, ποιος επιβάλλει "γραμμή" για τα κύρια θέματα (ούτε πώς διάολο έγινε, παρά την τόση ανοιχτωσιά στους  "συντρόφους", αυτή η γραμμή να είναι η συντηρητικότερη δυνατή). Πιθανώς, ούτε αυτοί που είναι μέλη του Σύριζα το γνωρίζουν, αν και μπορεί και να μην γνωρίζουν καν αν είναι μέλη ή όχι (σε τι πράγμα να είναι μέλη, στο κάτω-κάτω; Ο Σύριζα δεν είναι κόμμα, δεν είναι συνιστώσα, δεν είναι άθροισμα συνιστωσών, δεν είναι οργάνωση, δεν είναι φορέας, είναι κάτι άλλο).

Θέση πρώτη λοιπόν: Ο μεταμοντέρνος δημοκρατικός συγκεντρωτισμός στηρίζεται στον συνδυασμό απόλυτης και εγκολπωτικής προς τα πάντα ανοιχτότητας σε ό,τι αφορά την δημόσια εικόνα και απόλυτης ασάφειας και σύγχυσης σε ό,τι αφορά τους πραγματικούς μηχανισμούς αποφάσεων. 

Προλεταριακή και συμμετοχική δημοκρατία: Το βασικό ωραίο πράγμα με τον Σύριζα είναι ότι μπορείς να δουλεύεις για τον Σύριζα χωρίς να το ξέρεις. Κάθε ένας που γράφει ένα άρθρο για ένα τοπικό οικολογικό θέμα, μεταφράζει ένα κείμενο του Λένιν, κάνει μια οικονομική μελέτη, κλπ, συμμετέχει ήδη στην παραγωγή προπαγάνδας του Σύριζα, είτε του αρέσει είτε όχι. Διότι, όπως είδαμε ήδη, το ιδεολογικό περιεχόμενο του Σύριζα είναι ήδη τα πάντα. Συνεπώς, ο Σύριζα σε αναγκάζει να συμμετέχεις δημοκρατικά στην διαδικασία του να πείσεις και άλλους να τον υποστηρίξουν, είτε έχεις είτε δεν έχεις πρόθεση να το κάνεις. Επίσης, μιας και ο Σύριζα ελέγχει ήδη, εδώ και δεκαετίες, πανεπιστήμια, συνέδρια, εκδοτικούς οίκους, περιοδικά, ιστολόγια, ντοκυμαντέρ, κλπ, κάθε συμμετοχή ή διάλογος με οτιδήποτε από τα προανεφερθέντα είναι ήδη συμμετοχή και διάλογος με τον Σύριζα, και με όρους Σύριζα, που στην πράξη σημαίνει με όρους αδιευκρίνιστου περιεχομένου, σκοπού, προαιρέσεων και εφαρμογών. Αλλά θα μου πεις, εδώ δεν ξέρει κανείς αν υπάρχουν ακόμα συνιστώσες ή όχι στον Σύριζα, εκεί θα κολλήσουμε;

Δεύτερη θέση για τον μεταμοντέρνο δημοκρατικό συγκεντρωτισμό: όλοι συμμετέχουν στον Σύριζα, ελάχιστοι γνωρίζουν πώς, για ποιο λόγο και με ποιο σκοπό.

Ενότητα στη δράση: Σε δραματική αντίθεση με τον κλασικό δημοκρατικό συγκεντρωτισμό, δεν προαπαιτείται καμία υπακοή στην ηγεσία, γιατί κατ' ακρίβεια δεν νοείται καν η ύπαρξη ηγεσίας. Εφόσον είσαι μέλος του Σύριζα (και σε ένα επίπεδο είμαστε όλοι μέλη του Σύριζα, ενώ σε ένα άλλο δεν είναι κανείς μας), δικαιούσαι να τα χώνεις ατέρμονα στην ηγεσία, να εκφράζεις οριζοντίως και καθέτως τις διαφωνίες σου με αυτή, αλλά ως δια μαγείας δεν κουνιέται φύλλο όταν το κάνεις. Αντίθετα, κάθε φορά που το κάνεις η ηγεσία --αλλά δεν υπάρχει, είπαμε, ηγεσία-- εδραιώνεται πιο βαθιά στον συντηρητισμό της, και με μεγαλύτερη δύναμη από πριν. 'Ετσι, μπορείς να έχεις μια εκπληκτική πολυφωνία, μεγαλύτερη από όπου οπουδήποτε αλλού, και όχι μόνο στα μέσα έκφρασης αλλά και στις πολιτικές δηλώσεις, η οποία όμως έχει πολύ μικρότερο πραγματικό αποτέλεσμα και αντίκρυσμα σε οτιδήποτε από ότι θα είχε το να σηκώσει το αριστερό του φρύδι τη λάθος στιγμή ο Μπογιόπουλος.

Θέση τρίτη: Η ενότητα της δράσης στον μεταμοντέρνο δημοκρατικό συγκεντρωτισμό είναι αποτέλεσμα ενός φαινομενικά χαωτικού και χωρίς κανέναν ειρμό τρόπου δράσης που δεν βασίζεται σε καμία διατυπωμένη αρχή πειθαρχίας, αλλά παρ' όλα αυτά οδηγεί με αξιοθαύμαστη ακρίβεια στην απόλυτη, σιωπηρή και μόνιμα ανεξήγητη συμμόρφωση όλων, από όπου κι αν προέρχονται, με τις κατά τα φαινόμενα προειλημμένες κεντρικές αποφάσεις (αλλά δεν υπάρχουν κεντρικές αποφάσεις!) του κόμματος (αλλά δεν υπάρχει κόμμα!) Η θέση αυτή μπορεί να αναδιατυπωθεί και ως εξής: δεν υπάρχει Συριζαίος που να σέβεται τον εαυτό του που να πει ποτέ σε κανέναν ότι γουστάρει τον Αλέξη Τσίπρα και εγκρίνει την πολιτική του. Τέτοιου είδους εκφράσεις επιτρέπονται μόνο σε αδαείς, συνήθως rookies από ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Στον Σύριζα όλοι απεχθάνονται το γεγονός ότι είναι Σύριζα, θα ήθελαν να είναι κάτι άλλο, αλλά δυστυχώς δεν γίνεται, και πού να σας το εξηγούν. Αν τον ψηφίσετε πάντως, όλα θα αλλάξουν. Γκαραντί.

Από το Leninreloaded