20 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ Μόνο η εργατική – λαϊκή εξουσία μπορεί να διαφυλάξει την υπόθεση του σοσιαλισμού

Στις 19 Αυγούστου συμπληρώθηκαν 20 χρόνια από την επίσημη «αρχή του τέλους» της ΕΣΣΔ. Ηταν η τελευταία πράξη της διαδικασίας, που είχε ξεκινήσει δεκαετίες πριν και οδήγησε στην πλήρη επικράτηση των δυνάμεων της αντεπανάστασης και στην κοινωνική οπισθοδρόμηση. Οι συνεπείς κομμουνιστικές δυνάμεις, που είχαν συγκροτήσει διάφορες πολιτικές κινήσεις εντός κι εκτός του Κομμουνιστικού Κόμματος, αν κι αντέδρασαν στην τελευταία φάση της προδοσίας, ενάντια στην «περεστρόικα», δεν κατόρθωσαν έγκαιρα να την αποκαλύψουν και να οργανώσουν με επιτυχία την επαναστατική αντίδραση της εργατικής τάξης.

Τα γεγονότα του Αυγούστου του 1991

Στις 19 Αυγούστου 1991 μια ομάδα ανώτατων στελεχών του σοβιετικού κράτους ανακοίνωσε τη δημιουργία της Κρατικής Επιτροπής Εκτακτης Ανάγκης (ΚΕΕΑ), δηλώνοντας πως για «λόγους υγείας» ο Μ. Γκορμπατσόφ δεν μπορεί να ασκήσει τα καθήκοντά του. Ετσι επί της ουσίας η ΚΕΕΑ δεν άνοιξε την ιδεολογικο-πολιτική αντιπαράθεση με την οπορτουνιστική - αντεπαναστατική γραμμή της περεστρόικα, ούτε επεδίωξε ν' αποκαλύψει στους εργαζόμενους τις στοχεύσεις της. Επιπλέον, δεν απευθύνθηκε στις υγιείς κομμουνιστικές δυνάμεις μέσα στο ΚΚΣΕ, ούτε στις πλατιές μάζες των εργαζομένων που επιθυμούσαν τη διαφύλαξη της ΕΣΣΔ και του σοσιαλισμού, όπως είχαν εκφραστεί πριν λίγους μήνες στο πανενωσιακό δημοψήφισμα.

Στην ΚΕΕΑ συμμετείχαν ο Γκενάντι Γιανάεφ αντιπρόεδρος της ΕΣΣΔ, ο Βαλεντίν Παβλόφ πρωθυπουργός της ΕΣΣΔ, ο Βλαντιμίρ Κριουτσκόφ πρόεδρος της ΚΑ ΓΚΕ ΜΠΕ, ο Ντιμίτρι Γιαζόφ, υπουργός Αμυνας, ο Ολεγκ Μπακλάνοφ πρώτος αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Αμυνας, ο Αλεξάντρ Τιζιακόφ πρόεδρος της Ενωσης των κρατικών βιομηχανικών επιχειρήσεων, ο Βασίλι Σταροντούμπτσεφ πρόεδρος της Αγροτικής Ενωσης.Κατά της ΚΕΕΑ τάχτηκε ο Μπορίς Γιέλτσιν, πρόεδρος τότε της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, που κάλεσε σε κινητοποιήσεις κατά της «χούντας», όπως τη χαρακτήρισε. Στο πλευρό του βρέθηκαν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τα ΜΜΕ, που παρουσίασαν τα γεγονότα ως στρατιωτικό πραξικόπημα.
Η ΚΕΕΑ, πέρα από τη διακήρυξη ότι εργάζεται για τη σωτηρία της ΕΣΣΔ και την είσοδο στη Μόσχα ορισμένων στρατιωτικών μονάδων (που εκ των υστέρων αποδείχτηκε πως ήταν άοπλες), δεν προχώρησε σε κάποιες σαφείς πολιτικές ή άλλες ενέργειες και μετά από λίγα εικοσιτετράωρα οδηγήθηκε σε παραίτηση. Τα μέλη της και άλλα στελέχη του σοβιετικού κράτους και του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ενωσης (ΚΚΣΕ), όπως ο πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ, Ανατόλι Λουκιάνοφ και το μέλος του ΠΓ του ΚΚΣΕ Ολεγκ Σένιν, συνελήφθησαν. Ενώ ορισμένα άλλα στελέχη του σοβιετικού κράτους και του ΚΚΣΕ «αυτοκτόνησαν» με περίεργους τρόπους εκείνες τις μέρες.

Ο Γιέλτσιν, που ηγούνταν των κοινωνικο-πολιτικών δυνάμεων της αντεπανάστασης, μετά την ανατροπή της ΚΕΕΑ, προχώρησε στην απαγόρευση της δράσης του ΚΚΣΕ και λίγο αργότερα στην υπογραφή της συμφωνίας διάλυσης της ΕΣΣΔ, με τους τότε προέδρους της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας, Κραφτσούκ και Σουσκέβιτς, αντίστοιχα.Να σημειωθεί ότι η δίκη του μελών της ΚΕΕΑ ξεκίνησε το Γενάρη του 1993 και ολοκληρώθηκε το Φλεβάρη του 1994, με την αμνηστία που δόθηκε σε αυτούς, και σε όσους είχαν συλληφθεί για τα αιματηρά γεγονότα του Οκτώβρη του 1993, που ολοκληρώθηκαν με το βομβαρδισμό του Κοινοβουλίου από τα τανκς του Γιέλτσιν.

Τι ήταν η ΚΕΕΑ;

Η αστική δημοσιογραφία ισχυρίζεται πως η ΚΕΕΑ ήταν μια προσπάθεια να «σταματήσει η Ιστορία», θέλοντας να μας πείσει πως ο καπιταλισμός και η παλινόρθωσή του ήταν αναπόφευκτη.
Στις γραμμές των κομμουνιστών της Ρωσίας κυριαρχεί η εκτίμηση πως επρόκειτο για μια «δονκιχωτική» προσπάθεια διάσωσης της Σοβιετικής Ενωσης, που βάδιζε προς την καταστροφή. Μια προσπάθεια, που, ωστόσο, δεν απέδωσε γιατί πέρα από τις «καλές προθέσεις» των πρωταγωνιστών δεν υπήρχε σοβαρό σχέδιο, ούτε η ανάλογη αποφασιστικότητα που απαιτούνταν για να στεφθεί μ' επιτυχία αυτή η προσπάθεια.
Σήμερα, 20 χρόνια μετά, έρχονται στο φως και νέες μαρτυρίες για εκείνα τα γεγονότα, όπως αυτή του Γιούρι Προκόφιεβ, τότε μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΣΕ, στο διαδικτυακό περιοδικό «Κάμερτον». Ο Γ. Προκόφιεβ ισχυρίζεται πως η μια ανάλογη επιτροπή, με την ίδια περίπου σύνθεση, συγκροτήθηκε από τον ίδιο τον Μ. Γκορμπατσόφ το Μάρτη του 1991, δηλαδή λίγους μήνες πριν τα γεγονότα του Αυγούστου. Στόχος της ήταν να μελετήσει όλες τις πλευρές (πολιτικές, νομικές, οργανωτικές) για την επιβολή στην ΕΣΣΔ «κατάστασης εκτάκτου ανάγκης». Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μαρτυρία η επιτροπή αυτή συνεδρίασε, πάντα ενημερώνοντας τον Μ. Γκορμπατσόφ για τη δραστηριότητά της.
Το τι, λοιπόν, ήταν ακριβώς η ΚΕΕΑ θα απαιτηθεί, πιθανόν, χρόνος για να το μάθουμε. Οταν θα είναι γνωστά κι άλλα «κομμάτια» του «παζλ» που τότε στήθηκε. Εκείνο που έχει σημασία σήμερα είναι η γνώση των βαθύτερων αιτιών της ανατροπής του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, όπου στην «τελική πράξη» του δράματος ρόλο έπαιξε η ΚΕΕΑ.

Ανάγκη η αφομοίωση των συμπερασμάτων του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ

Σήμερα, εξοπλισμένοι με την Απόφαση του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό, μπορούμε να δούμε καλύτερα εκείνα τα γεγονότα.
Καταρχήν, όσο κι αν πανηγυρίζουν τα αστικά ΜΜΕ για την ανατροπή του σοσιαλισμού, η πραγματικότητα καταδεικνύει πως οι αντεπαναστατικές ανατροπές δεν αλλάζουν το χαρακτήρα της εποχής μας. Κι αυτό γιατί η αναγκαιότητα του σοσιαλισμού αναδύεται από την όξυνση των αντιθέσεων του σύγχρονου καπιταλιστικού κόσμου, του ιμπεριαλιστικού συστήματος. Η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση που βιώνουμε στις μέρες δείχνει τα αδιέξοδα του καπιταλισμού, που βρίσκεται στο ιμπεριαλιστικό στάδιο ανάπτυξης, που χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία των μονοπωλίων, έχουν ωριμάσει πλήρως οι υλικές προϋποθέσεις που κάνουν αναγκαίο το πέρασμα σε ανώτερο κοινωνικοοικονομικό σύστημα. Από την άποψη αυτή το Κόμμα μας βάσιμα ισχυρίζεται πως ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας μιας καινούριας ανόδου του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος και μιας νέας σειράς κοινωνικών επαναστάσεων. Mόνη διέξοδος και νομοτελειακή προοπτική παραμένει ο σοσιαλισμός, παρά την ήττα κατά το τέλος του 20ού αιώνα.
Το Κόμμα μας, στηριγμένο στη μαρξιστικο-λενινιστική κοσμοθεωρία, γνωρίζει πως στο σοσιαλισμό υπάρχει αντικειμενική βάση που εμπεριέχει τη δυνατότητα, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, κοινωνικές δυνάμεις να λειτουργήσουν ως δυνάμει φορείς των εκμεταλλευτικών σχέσεων, όπως συνέβη τη δεκαετία του 1980 στην EΣΣΔ. Σήμερα, στη βάση μιας πολύχρονης, συλλογικής μελέτης, με την Απόφαση του 18ου Συνεδρίου του, το ΚΚΕ εκτίμησε πως από μια περίοδο και μετά, το ΚΚΣΕ έχασε σταδιακά τον επαναστατικό καθοδηγητικό του χαρακτήρα και έτσι έγινε δυνατό να κυριαρχήσουν οι αντεπαναστατικές δυνάμεις στο κόμμα και στην εξουσία, στη δεκαετία του 1980. Ως σημείο στροφής ξεχωρίζουμε το 20ό Συνέδριο του KKΣE (1956), επειδή σε αυτό υιοθετήθηκαν μια σειρά οπορτουνιστικές θέσεις για τα ζητήματα της οικονομίας, της στρατηγικής του κομμουνιστικού κινήματος και των διεθνών σχέσεων. Σ' αυτό το Συνέδριο άλλαξε ο συσχετισμός στη διαπάλη που διεξαγόταν όλη την προηγούμενη περίοδο, με στροφή υπέρ των αναθεωρητικών - οπορτουνιστικών θέσεων, με αποτέλεσμα το κόμμα σταδιακά να χάνει τα επαναστατικά του χαρακτηριστικά, ενώ στη δεκαετία του '80 ο οπορτουνισμός με την περεστρόικα ολοκληρώθηκε σε προδοτική, αντεπαναστατική δύναμη.
Την ίδια ώρα το ΚΚΕ απορρίπτει τον όρο «κατάρρευση», γιατί υποβαθμίζει την αντεπαναστατική δράση, την κοινωνική βάση στην οποία μπορεί αυτή να αναπτυχθεί, να κυριαρχήσει, εξαιτίας αδυναμιών και παρεκκλίσεων του υποκειμενικού παράγοντα κατά τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.
Το ΚΚΕ βασισμένο στη θεωρία του επιστημονικού κομμουνισμού εστίασε την προσοχή του στην οικονομία, όπου μια σειρά αποφάσεις (όπως ήταν οι λεγόμενες «μεταρρυθμίσεις Κοσίγκιν»), αδυνάτησαν τον κεντρικό σχεδιασμό, υιοθέτησαν ως κίνητρο της παραγωγής το καπιταλιστικό εργαλείο του κέρδους. Oδήγησαν σε πτώση της δυναμικής της σοσιαλιστικής ανάπτυξης. Ενίσχυσαν το βραχυπρόθεσμο ατομικό και ομαδικό συμφέρον σε βάρος των γενικών κοινωνικών συμφερόντων. Δημιούργησαν στην πορεία το κοινωνικό έδαφος για να ανδρωθεί και να επικρατήσει, τελικά, η αντεπανάσταση με όχημα την περεστρόικα.
Επιπλέον το ΚΚΕ μελετάει τη λειτουργία της δικτατορίας του προλεταριάτου και το ρόλο του KK στο σοσιαλισμό, κατώτερη βαθμίδα του κομμουνιστικού κοινωνικού σχηματισμού. Εκτίμησε, μεταξύ άλλων, πως στο 22ο Συνέδριο του KKΣE (1961) υιοθετήθηκαν λαθεμένες εκτιμήσεις και προσεγγίσεις περί «αναπτυγμένου σοσιαλισμού» και «τέλους της ταξικής πάλης». Στο όνομα των «μη ανταγωνιστικών αντιθέσεων» ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις και ομάδες, υιοθετήθηκε ο χαρακτηρισμός του κράτους της EΣΣΔ ως «παλλαϊκού κράτους» και του KKΣE ως «παλλαϊκού κόμματος». Αυτή η εξέλιξη συνέβαλε στην αλλοίωση των χαρακτηριστικών του επαναστατικού εργατικού κράτους, στη χειροτέρευση της κοινωνικής σύνθεσης του Κόμματος και του στελεχικού δυναμικού του, στην απώλεια της επαναστατικής επαγρύπνησης, η οποία ιδεολογικοποιήθηκε και με τη θέση για το «ανεπίστρεπτο» της σοσιαλιστικής πορείας.
Τέλος, στο κέντρο της προσοχής του Κόμματός μας βρίσκεται η στρατηγική και οι εξελίξεις στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, τα προβλήματα ιδεολογικής και στρατηγικής ενότητας, η αδυναμία χάραξης επαναστατικής στρατηγικής σε πολλές χώρες της Ευρώπης κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου, ώστε να συνδεθεί ο απελευθερωτικός αγώνας με τον αγώνα για την εργατική εξουσία, η λογική σταδίων, με την οποία εισήχθη στάδιο διαχείρισης του καπιταλισμού πριν το σοσιαλισμό, αλλά και άλλες λαθεμένες θέσεις, που επικράτησαν στις γραμμές του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, όπως π.χ. ήταν ο διαχωρισμός της σοσιαλδημοκρατίας σε «δεξιά» και «αριστερή» πτέρυγα, αδυνατίζοντας έτσι το ιδεολογικό μέτωπο εναντίον της.
Τα γεγονότα του Αυγούστου του 1991, όπως και η αναμενόμενη αντικομμουνιστική προπαγάνδα, που θα οξυνθεί τους επόμενους μήνες και με την ευκαιρία της επετείου της διάλυσης της ΕΣΣΔ το Δεκέμβρη του 1991, πρέπει ν' αποτελέσει κίνητρο για βαθύτερο προβληματισμό σχετικά με τις εξελίξεις και μελέτη της Απόφασης του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ από εργάτες και εργάτριες, από λαϊκές δυνάμεις, που στενάζουν κάτω από την «μπότα» της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, την ανεργία, την επέκταση της φτώχειας, την ένταση της εκμετάλλευσης.
Σήμερα μπορούμε να δώσουμε πολύ πιο καλά τη μάχη με τον αντικομμουνισμό! Οχι τυχαία. Στις αρχές Δεκέμβρη το Κόμμα μας θα φιλοξενήσει στην Αθήνα τη 13ηΔιεθνή Συνάντηση των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, με θέμα:
«Ο Σοσιαλισμός είναι το Μέλλον! - Η διεθνής κατάσταση και η εμπειρία των κομμουνιστών 20 χρόνια μετά την αντεπανάσταση στην ΕΣΣΔ. Τα καθήκοντα για την ανάπτυξη της ταξικής πάλης σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης, ιμπεριαλιστικών πολέμων, των σύγχρονων λαϊκών αγώνων και εξεγέρσεων, για τα εργατικά - λαϊκά δικαιώματα, την ενίσχυση του προλεταριακού διεθνισμού και του αντιιμπεριαλιστικού μετώπου, για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του Σοσιαλισμού».

Του Ελισαίου ΒΑΓΕΝΑ

Από τον "Ριζοσπάστη" 

Βλέπε ακόμη:

• Σφυροδρέπανο: "Το πραξικόπημα του Αυγούστου"
• Tasosnastos: "20 χρόνια από την διάλυση της ΕΣΣΔ"
• Γλόμπινγκ: "Η ιστορία με τον Λιγκατσώφ - Μια ιστορία για τους καιρούς μας"