Καθολικοί νόμοι της πραγματικότητας

Νόμος είναι η ουσιώδης και επαναλαμβανόμενη σύνδεση ανάμεσα στα φαινόμενα, η σύνδεση που καθορίζει την ορισμένη απόλυτα επαναλαμβανόμενη ροή ενός προτσές. Η ύπαρξη των νόμων είναι αντικειμενική και ανεξάρτητη από τη θέληση των ανθρώπων. Εδώ εξετάζουμε δύο καθολικούς νόμους της πραγματικότητας, την εξέλιξη και την αλληλεξάρτηση και αλληλοκαθορισμό αντικειμένων και φαινομένων.

Η εξέλιξη σαν καθολικός νόμος της πραγματικότητας

Η φύση βρίσκεται σε κατάσταση ακατάπαυστης κίνησης, αλλαγής, ανανέωσης και εξέλιξης. Αυτός είναι ένας από τους καθολικούς νόμους της πραγματικότητας στον οποίο υποτάσσονται όλα τα φαινόμενα της κοινωνικής ζωής. Γι' αυτό η μαρξιστική διαλεκτική διδάσκει πως πρέπει να εξετάζουμε όλα τα φαινόμενα από τη σκοπιά της γέννησης, της εξέλιξης και της εξαφάνισής τους. Ακόμη η μαρξιστική διαλεχτική κάνει διάκριση ανάμεσα σε μια σειρά βασικές, ποιοτικά ιδιότυπες μορφές κίνησης της ύλης, τη μηχανική, τη φυσική, τη χημική, τη βιολογική και την κοινωνική μορφή κίνησης, όπου σε καθεμία απ' αυτές ενυπάρχουν ειδικές νομοτέλειες, που δεν μπορούν να αναχθούν στις νομοτέλειες των άλλων μορφών κίνησης.

Η μαρξιστική διαλεχτική διδάσκει πως η κίνηση δεν είναι επανάληψη του παλιού προτσές, αλλά αποτελεί προτσές εξαφάνισης του παλιού και γέννησης του καινούριου, συνάμα η γέννηση του καινούριου συντελείται μέσα στα σπλάχνα του παλιού και το καινούριο που αποτελεί βήμα προς τα εμπρός, είναι ακατανίκητο. Το καινούριο γεννιέται μόνο εφ' όσον υπάρχουν συγκεκριμένες συνθήκες. Μόνο στις αντίστοιχες συνθήκες η δυνατότητα του καινούριου μετατρέπεται σε πραγματικότητα. Το μέσο της μετατροπής της δυνατότητας σε πραγματικότητα στην κοινωνία είναι η πρακτική δράση των ανθρώπων.
Η θέση της μαρξιστικής διαλεχτικής σχετικά με την αλλαγή, την ανανέωση και την εξέλιξη απαιτεί να βλέπουμε μπροστά και όχι πίσω και να καλλιεργούμε με φροντίδα μέσα στο λαό το αίσθημα του καινούριου. Δεν αποτελεί εξέλιξη η κάθε αλλαγή, αλλά η εξέλιξη είναι η αλλαγή που περιλαβαίνει υποχρεωτικά τις ουσιώδεις ποιοτικές μετατροπές των αντικειμένων, την εξαφάνιση ορισμένων και την εμφάνιση άλλων καινούριων. Η εξέλιξη, που είναι αντικειμενική, έχει δηλαδή δικούς της νόμους, είναι «ανεπίστρεπτη», δηλαδή δεν επαναλαμβάνει στο ακέραιο τις περασμένες καταστάσεις και παρ' όλο που πηγή της είναι οι εσωτερικές αντιθέσεις, η ενότητα και η πάλη τους είναι δηλαδή αυτοανάπτυξη, εξαρτάται όμως και από τις εξωτερικές αντιθέσεις και συνθήκες.

Η αλληλεξάρτηση και ο αλληλοκαθορισμός καθολικός νόμος της φύσης και της κοινωνίας

Η αλληλουχία και η αλληλεξάρτηση των αντικειμένων είναι ένας από τους γενικότερους νόμους της φύσης και της κοινωνίας, και η θέση της μαρξιστικής διαλεχτικής γι' αυτή την αλληλουχία είναι ταυτόχρονα μία από τις καθοδηγητικές αρχές στην πρακτική δράση του κόμματος της εργατικής τάξης. Η θέση αυτή, μαζί με τις άλλες θέσεις της μαρξιστικής διαλεχτικής, διδάσκει να εξετάζουμε συγκεκριμένα - ιστορικά τα αντικείμενα και τα φαινόμενα δείχνοντας έτσι το δρόμο της γνώσης των πολυποίκιλων μορφών συνδέσεων που υπάρχουν στη φύση και στην κοινωνία και δίνοντας έτσι τη δυνατότητα να κατανοήσουμε τον κόσμο σαν ένα συναρτημένο ενιαίο σύνολο, όπου τα αντικείμενα και τα φαινόμενα συνδέονται οργανικά το ένα με το άλλο, αλληλοεξαρτώνται και αλληλοκαθορίζονται. Η μεταφυσική διαλεκτική εξετάζοντας τη φύση σαν τυχαία συσσώρευση αντικειμένων και φαινομένων και απεικονίζοντας αυτά τα αντικείμενα και φαινόμενα σαν απομονωμένα και αποσπασμένα το ένα από το άλλο, αποσπώντας τα δηλαδή από τις γύρω νομοτέλειες της εξέλιξης της φύσης και της κοινωνίας, έρχεται σε αντίφαση με την επιστήμη, και προσπαθεί να παραδώσει τους ανθρώπους στη σκλαβιά του τυχαίου, γιατί η εξέλιξη των φαινομένων συντελείται στη βάση της μεταξύ τους σύνδεσης και αλληλεπίδρασης και έχει αντικειμενικό και καθολικό χαρακτήρα.

Δεν υπάρχει, δηλαδή, κανένα φαινόμενο έξω από τις πολύμορφες συνδέσεις του με άλλα φαινόμενα. είναι γνωστό λ.χ. ότι το φυτό στην πορεία της εξέλιξής του συνδέεται με το έδαφος και παίρνει απ' αυτό θρεπτικές ουσίες διαλυμένες στο νερό, του οποίου η ύπαρξη εξαρτάται από τις κλιματικές συνθήκες, ακόμη ότι το φυτό βρίσκεται σε αλληλεπίδραση με τον αέρα απ' όπου απορροφάει το μονοξείδιο του άνθρακα και εκκρίνει το οξυγόνο που το αναπνέουν τα ζώα και οι άνθρωποι και ακόμα ότι παίρνει από τον ήλιο ενέργεια που συντελείται στα σπλάχνα του ήλιου σαν αποτέλεσμα θερμοπυρηνικής αντίδρασης. Τα φαινόμενα, λοιπόν, πρέπει να αντιμετωπίζονται όχι μόνο από την άποψη της εξέλιξής τους αλλά και από την άποψη των εσωτερικών και εξωτερικών συνδέσεών τους, πολύπλευρα δηλαδή, και όχι έξω από κάθε σχέση τους με τα άλλα φαινόμενα αλλά στις συνδέσεις τους μ' αυτά και κατά το δυνατόν στο σύνολο των συνδέσεων. έτσι σύμφωνα με τις αρχές της εξέλιξης και σύνδεσης επιβάλλεται ο συγκεκριμένος ιστορικός τρόπος εξέτασης των υπό μελέτη φαινομένων στη συγκεκριμένη ανάλυση κάθε ιστορικής κατάστασης.

Γι' αυτό σε ένα από τα γράμματά του ο Β.Ι. Λένιν τόνιζε ότι όλο το πνεύμα του μαρξισμού, όλο το σύστημά του απαιτεί όπως κάθε κατάσταση εξετάζεται:

α) μόνο ιστορικά,
β) μόνο σε σύνδεση με άλλες
γ) μόνο σε σχέση με τη συγκεκριμένη πείρα της ιστορίας- 

έτσι όπως φαίνεται και από τα λόγια του Λένιν αποδείχνεται πως ο μαρξισμός δεν είναι δόγμα αλλά καθοδήγηση για δράση, γιατί η συγκεκριμένη αυτή πολύπλευρη εξέταση των φαινομένων βρίσκει την έκφρασή της στη λενινιστική θεωρία του βασικού κρίκου στην αλυσίδα των ιστορικών γεγονότων, όπου η κοινωνική ζωή που είναι σύνθετο πλέγμα από γεγονότα και φαινόμενα μπορεί να εξομοιωθεί με αλυσίδα αποτελούμενη από ατέλειωτη σειρά κρίκων που ανάμεσά τους πρέπει κανείς να βρει το βασικό κρίκο, γιατί απ' αυτόν εξαρτάται η λύση όλων των συγκεκριμένων προβλημάτων που προέκυψαν.

Πηγή: Ριζοσπάστης